COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme

Şimşir, İsmail; KIRILMAZ, Harun; mete, buse

doi:10.5336/healthsci.2022-89162

COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme

Buse METE, (Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, Sakarya, Türkiye)

İsmail ŞİMŞİR, (Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, Sakarya, Türkiye)

Harun KIRILMAZ (Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, Sakarya, Türkiye)

Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi

23 7

Yıl: 2022 Cilt: 7 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 919 - 930 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5336/healthsci.2022-89162 İndeks Tarihi: 30-09-2022

COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme

Öz:

Yüzyıllardır ortaya çıkan salgın hastalıklar, sağlık sistemlerini derinden etkilemiştir. Güçlü ekonomiye ve sağlık sistemlerine sahip olan ülkelerde dahi salgınla mücadelede ciddi sorunlar yaşanmıştır. Günümüzde de koronavirüs hastalığı-2019 [coronavirus disease-2019 (COVID-19)] salgınıyla birlikte Avrupa ve Amerika’daki gelişmiş ülkelerde mücadele konusunda şaşırtıcı performans yetersizliklerinin sergilendiği görülmektedir. Bu sebeple salgınlara yönelik sağlık sistemlerinin performansının değerlendirilmesi politika yapıcılarının, hizmet sunucularının ve halkın öncelikli alanı hâline gelmiştir. Pandemi sürecinde ülkelerin sağlık sistemi performansının değerlendirilmesi, gelecekte benzer durumlar için hazırlık yapmak ve iyileştirmeler sağlamak için önem arz etmektedir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, “tespit ve karantina, COVID-19 haricî diğer sağlık hizmetlerinin devamlılığı, kişisel koruyucu ekipman yeterliliği, uluslararası koordinasyon, sosyal güvence kapsamı, sağlık bilgi sistemleri kullanımı ve bilgi paylaşımı, risk ve kaygı yönetimi, aşılama faaliyetleri” olarak 8 başlık altında başarılı ve başarısız ülke örnekleriyle sağlık sistemlerinin salgınlarla mücadelede nasıl bir performans sergilemesi gerektiğini ortaya koymaktır. Amaç doğrultusunda literatürdeki makale, rapor, resmî web sayfaları, haber kaynakları incelenerek bir derleme çalışma sunulmuştur. Çalışma sonucunda, küresel pandemiler ile mücadelede sağlık sistemlerinin performansını artırmak için toplum temelli sağlık hizmetlerinin önceliklendirilmesi, sosyal bir politika yaklaşımının benimsenmesi, ileri teknoloji kullanımı sağlanması, halkın, sağlık çalışanlarının güveninin sağlanması, sosyal destek imkânlarının artırılması, liderler tarafından tedbirlerin öneminin itinayla vurgulanması, küresel yönetişimin desteklenmesi, kişisel koruyucu ekipman temininde esnek tedarik zinciri planlarının düzenlenmesi gerektiği görülmüştür.

Anahtar Kelime:

A Traditional Review on the Performance of Health Systems in the COVID-19 Pandemic

Öz:

Epidemics that have emerged for centuries have deeply affected health systems. Even in countries with strong economies and health systems, serious problems have been experienced in fight against the epidemic. Today, with the coronavirus disease-2019 (COVID-19) epidemic, surprising performance inadequacies are observed in developed countries in Europe and America. For this reason, evaluating the performance of health systems against epidemics has become the priority area of policy makers, service providers and the public. Evaluating health system performance of countries during pandemic process is important to prepare for similar situations in future and to provide improvements. In this context, aim of the study is reveal how health systems should perform in fight against epidemics with examples of successful and unsuccessful countries under 8 headings as “detection and quarantine, continuity of other health services other than COVID- 19, personal protective equipment adequacy, international coordination, scope of social security, health information systems and information sharing, risk and anxiety management, vaccination activities”. For the purpose, a compilation study was presented by examining the articles, reports, official web pages and news sources in the literature. As a result of study, it has been seen that in order to increase performance of health systems in fight against global pandemics, should be prioritizing community-based health services, adopting a social policy approach, ensuring use of advanced technology, ensuring trust of the public and health workers, increasing social support opportunities, emphasizing the importance of measures by leaders, supporting global governance, arranging flexible supply chain plans for the procurement of personal protective equipment.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1. Rathnayake D, Clarke M, Jayasinghe VI. Health system performance and health system preparedness for the post-pandemic impact of COVID-19: a review. Int J Healthc Manag. 2021;14(1):250-4. [Crossref]
2. Tengilimoğlu D, Işık O, Akbolat M. Sağlık İşletmeleri Yönetimi. 8. Baskı. Ankara: Nobel Yayıncılık; 2012.
3. Gedikli E, Demir Uslu Y, Yiğit P, Yılmaz E. Türkiye'de COVID-19 pandemisinin yönetimi ve joinpoint regresyon yöntemiyle analizi [Management of pandemic COVID-19 in Turkey and analysis with joinpoint regression method]. Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2021;6(4):911-20. [Crossref]
4. Kringos D, Carinci F, Barbazza E, Bos V, Gilmore K, Groene O, et al. Managing COVID-19 within and across health systems: why we need performance intelligence to coordinate a global response. Heal Res Policy Syst. 2020;18(80):1-8. [Crossref] [PubMed] [PMC] :
5. Borgert M, Binnekade J, Paulus F, Goossens A, Vroom M, Dongelmans D. Timely individual audit and feedback significantly improves transfusion bundle compliance-a comparative study. Int J Qual Health Care. 2016;28(5):601-7. [Crossref] [PubMed]
6. Tanne JH, Hayasaki E, Zastrow M, Pulla P, Smith P, Rada AG. Covid-19: how doctors and healthcare systems are tackling coronavirus worldwide. BMJ. 2020;368:m1090. [Crossref] [PubMed]
7. Cohen BA, Wessling EG, Serina PT, Cruz DS, Kim HS, McCarthy DM, et al. Emergency department operations in a large health system during COVID-19. Am J Emerg Med. 2021;41:241-3. [Crossref] [PubMed] [PMC]
8. Moris D, Schizas D. Lockdown during COVID-19: the Greek success. In Vivo. 2020;34(3 Suppl):1695-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
9. Biadgilign S, Yigzaw M. COVID-19 in Ethiopia: current situation, missed opportunities, and the risk of health system disruptions. Pan Afr Med J. 2020;35(Suppl 2):66. [Crossref] [PubMed] [PMC]
10. Sarıyıldız AY, Paşaoğlu MT, Yılmaz ME. Türkiye, Çin, ABD, Fransa sağlık sistemleri ve COVID-19 politikaları [Turkey, China, USA, France health systems and COVID-19 policies]. GUJHS. 2021;10(2):314-27. [Crossref]
11. Dağcıoğlu BF, Keskin A. COVID-19 pandemisi sürecinde Türkiye, Avrupa ve Amerika verilerinin karşılaştırılması: kesitsel bir çalışma [Data comparison of Turkey, Europe, and USA during COVID-19 process: a crosssectional study]. Ankara Med J. 2020;20(2):360-9. [Crossref]
12. Deep Knowledge Group. COVID-19 Regional Safety Assessment: Big Data Analysis of 200 Countries and Regions COVID-19 Safety Ranking and Risk Assessment. 2021. [Link]
13. Legido-Quigley H, Asgari N, Teo YY, Leung GM, Oshitani H, Fukuda K, et al. Are high-performing health systems resilient against the COVID-19 epidemic? Lancet. 2020;395(10227):848-50. [Crossref] [PubMed] [PMC]
14. Vadlamannati KC, Cooray A, de Soysa I. Health-system equity, egalitarian democracy and COVID-19 outcomes: an empirical analysis. Scand J Public Health. 2021;49(1):104-13. [Crossref] [PubMed] [PMC]
15. Du Z, Wang L, Cauchemez S, Xu X, Wang X, Cowling BJ, et al. Risk for transportation of coronavirus disease from Wuhan to other cities in China. Emerg Infect Dis. 2020;26(5):1049-52. [Crossref] [PubMed] [PMC]
16. Oh J, Lee JK, Schwarz D, Ratcliffe HL, Markuns JF, Hirschhorn LR. National response to COVID-19 in the Republic of Korea and lessons learned for other countries. Health Syst Reform. 2020;6(1):e1753464. [Crossref] [PubMed]
17. Asian Development Bank. The Republic of Korea's Coronavirus Disease Pandemic Response and Health System Preparedness. 2021. [Link]
18. Kang H, Kwon S, Kim E. COVID-19 health system response monitor: Republic of Korea. New Delhi: World Health Organization Regional Office for South-East Asia; 2020. [Link]
19. Our World in Data [Internet]. [Cited: December 1, 2021]. Emerging COVID-19 success story: South Korea learned the lessons of MERS. Available from: [Link]
20. Bedford J, Enria D, Giesecke J, Heymann DL, Ihekweazu C, Kobinger G, et al; WHO Strategic and Technical Advisory Group for Infectious Hazards. COVID-19: towards controlling of a pandemic. Lancet. 2020;395(10229):1015-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
21. World Health Organization. COVID-19 Weekly Epidemiological Update; 2021. Available from: [Link]
22. CIA. The world factbook Brazil. Central Intelligence Agency. Published 2020. Cited: December 18, 2021. Available from: [Link]
23. Support The Guardian [Internet]. © 2021 Guardian News & Media Limited or its affiliated companies [Cited: December 18, 2021]. Mexico flying blind as lack of Covid-19 testing mystifies experts. Available from: [Link]
24. Eraso Y, Hills S. Self-isolation and quarantine during the UK's first wave of COVID-19. A mixed-methods study of non-adherence. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(13):7015. [Crossref] [PubMed] [PMC]
25. Mafham MM, Spata E, Goldacre R, Gair D, Curnow P, Bray M, et al. COVID-19 pandemic and admission rates for and management of acute coronary syndromes in England. Lancet. 2020;396(10248):381-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
26. Wu H, Sun W, Huang X, Yu S, Wang H, Bi X, et al. Online antenatal care during the COVID-19 pandemic: opportunities and challenges. JMed Internet Res. 2020;22(7):e19916. [Crossref] [PubMed] [PMC]
27. Tangcharoensathien V, Bassett MT, Meng Q, Mills A. Are overwhelmed health systems an inevitable consequence of covid-19? Experiences from China, Thailand, and New York State. BMJ. 2021;372:n83. [PubMed] [PMC]
28. Ahmed T, Rahman AE, Gboluwaga Amole T, Galadanci H, Matjila M, Soma-Pillay P, et al. The effect of COVID-19 on maternal newborn and child health (MNCH) services in Bangladesh, Nigeria and South Africa: call for a contextualised pandemic response in LMICs. Int J Equity Health. 2021;20(77):1-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
29. Burt J, Ouma J, Lubyayi L, Amone A, Aol L, Sekikubo M, et al. Indirect effects of COVID-19 on maternal, neonatal, child, sexual and reproductive health services in Kampala, Uganda. MedRxiv. 2021. [Crossref]
30. Siedner MJ, Kraemer JD, Meyer MJ, Harling G, Mngomezulu T, Gabela P, et al. Access to primary healthcare during lockdown measures for COVID-19 in rural South Africa: an interrupted time series analysis. BMJ Open. 2020;10(10):e043763. Erratum in: BMJ Open. 2020;10(11):1. [Crossref] [PubMed] [PMC]
31. Silvagni D, Baggio L, Lo Tartaro Meragliotta P, Soloni P, La Fauci G, Bovo C, et al. Neonatal and pediatric emergency room visits in a tertiary center during the COVID-19 pandemic in Italy. Pediatr Rep. 2021;13(2):168-76. [Crossref] [PubMed] [PMC]
32. Zhong Y, Clapham HE, Aishworiya R, Chua YX, Mathews J, Ong M, et al. Childhood vaccinations: hidden impact of COVID-19 on children in Singapore. Vaccine. 2021;39(5):780-5. [Crossref] [PubMed] [PMC]
33. Wirrell EC, Grinspan ZM, Knupp KG, Jiang Y, Hammeed B, Mytinger JR, et al. Care delivery for children with epilepsy during the COVID-19 pandemic: an international survey of clinicians. J Child Neurol. 2020;35(13):924-33. [Crossref] [PubMed] [PMC]
34. Yıldız A, Bulut S. COVID-19 pandemi döneminde sağlık hizmetleri kullanımının değerlendirilmesi [Assessment of healthcare utilization during the COVID-19 pandemic period]. Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2021;6(4):928-38. [Crossref]
35. Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı. Pandemi Öncesi ve Sırasında Türkiye'de Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmetleri İzleme Raporu. 2020. Erişim tarihi: 18 Aralık 2021. Erişim linki: [Link]
36. Polat Ö, Coşkun F. COVID-19 salgınında sağlık çalışanlarının kişisel koruyucu ekipman kullanımları ile depresyon, anksiyete, stres düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi [Determining the relationship between personal protective equipment uses of medical healthcare workers and depression, anxiety and stress levels in the COVID-19 pandemic]. Med J West Black Sea. 2020;4(2):51-8. [Link]
37. Patel A, D'Alessandro MM, Ireland KJ, Burel WG, Wencil EB, Rasmussen SA. Personal protective equipment supply chain: lessons learned from recent public health emergency responses. Health Secur. 2017;15(3):244-52. [Crossref] [PubMed]
38. ADB Briefs. Global Shortage of Personal Protective Equipment amid COVID-19: Supply Chains, Bottlenecks, and Policy Implications. No. 130. 2020. Cited: December 18, 2021. Available from: [Link]
39. METI. Seventeenth Meeting of the Novel Coronavirus Response Headquarters. Ministry of Economy, Trade and Industry. 2020. Cited: December 18, 2021. Available from: [Link]
40. Hufford A, Evans M. Critical component of protective masks in short supply. The Wall Street Journal. 2020. Cited: December 18, 2021. Available from: [Link]
41. Emanuel EJ, Persad G, Upshur R, Thome B, Parker M, Glickman A, et al. Fair allocation of scarce medical resources in the time of Covid-19. N Engl J Med. 2020;382(21):2049-55. [Crossref] [PubMed]
42. Ferguson NM, Laydon D, Nedjati-Gilani G, Imai N, Ainslie K, Baguelin M, et al. Report 9: Impact of non-pharmaceutical interventions (NPIs) to reduce COVID-19 mortality and healthcare demand. 2020. [Crossref]
43. Toner E, Waldhorn R. What US Hospitals Should Do Now to Prepare for a COVID-19 Pandemic. Center for Health Security. 2020. Cited: December 18, 2021. Available from: [Link]
44. Yılmaz A, Ünlüsoy Dinçer N, Erek Kazan E. COVID-19 pandemisi ve sağlık çalışanlarına yönelik izolasyon önlemleri [COVID-19 pandemic and isolation precautions for health workers]. Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2020;5(2):384-93. [Crossref]
45. Milliyet [İnternet]. © 2021 Milliyet.com.tr [Erişim tarihi: 18 Aralık 2021]. Son dakika! Sağlık Bakanı Fahrettin Koca DSÖ'ye Türkiye'nin corona virüs mücadelesini anlattı! Erişim linki: [Link]
47. Hanioğlu MŞ. COVID-19 sonrası küresel düzen: iki seçenek. Ulutaş U, editör. COVID-19 Sonrası Küresel Si̇stem: Eski̇ Sorunlar Yeni̇ Trendler. 1. Baskı. Ankara: MATSA Basımevi; 2020. p.24-8. [Link]
48. Euler Hermes Türkiye [İnternet]. © EULER HERMES, A company of Allianz [Erişim tarihi: 18 Aralık 2021]. Çin'de korona virüs salgını. Erişim linki: [Link]
49. Peterson MA. It was a different time: Obama and the unique opportunity for health care reform. J Health Polit Policy Law. 2011;36(3):429-36. [Crossref] [PubMed]
50. International Monetary Fund [Internet]. © 2022 INTERNATIONAL MONETARY FUND [Cited: December 18, 2021]. Policy responses to COVID- 19. Available from: [Link]
51. Sato R, Grivoyannis E, Byrne B, Lian C. Health Care Systems in Japan and the United States: A Simulation Study and Policy Analysis. 1st ed. Boston: Springer; 1997. [Crossref]
52. Euractiv [Internet]. © 1999 - 2022 [Cited: December 18, 2021]. PARIS - Macron announces national recovery plan of 'at least €100 billion'. Available from: [Link]
53. openDemocracy [Internet]. © openDemocracy 2022 [Cited: December 18, 2021]. Re-looking and revaluing health, post-COVID in France. Available from: [Link]
54. Resmi Gazete (16.04.2020/31102), 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covıd- 19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun; 2020. [Erişim Tarihi: 15.11.2021] [Link]
55. GMCC [Internet]. [Cited: December 19, 2021]. Alibaba Health and Cell Press Life Science. Global MediXchange for Combating COVID-19. Available from: [Erişim tarihi: 13.11.2021] [Link]
56. Ye Q, Zhou J, Wu H. Using information technology to manage the COVID-19 pandemic: development of a technical framework based on practical experience in China. JMIR Med Inform. 2020;8(6):e19515. [Crossref] [PubMed] [PMC]
57. Palaniappan A, Dave U, Gosine B. Comparing South Korea and Italy's healthcare systems and initiatives to combat COVID-19. Rev Panam Salud Pública. 2020;44:1. [Crossref] [PubMed] [PMC]
58. Deloitte. Yeni Nesil Teknolojilerin COVID-19 Mücadelesindeki ÖnemiÜlke Örnekleri. 2020. [Link]
59. Tuncay AH. Pandemi döneminde hastane bilgi yönetim sistemleri ve tıbbi dokümanların önemi [The importance of hospital information management systems and medical documents during the pandemic period]. SDÜ Sağlık Yönetimi Derg. 2020;2(1):27-41. [Link]
60. Yüksel B, Sarılar Ö, Gültekin MH, Çağlar U, Gelmiş M, Özgör F. The role of social media as an information source in COVID-19 pandemic. Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2021;6(3):592-7. [Crossref]
61. Akar F. Kriz yönetiminde proaktif ve reaktif yaklaşım: Covid-19 krizi üzerine bir değerlendirme [Proactive and reactive approach in crisis management: an assessment on the Covid-19 crisis]. Selçuk Ün Sos Bil Ens Der. 2021;(45):244-59. [Crossref]
62. Cimerman S, Chebabo A, Cunha CAD, Rodríguez-Morales AJ. Deep impact of COVID-19 in the healthcare of Latin America: the case of Brazil. Braz J Infect Dis. 2020;24(2):93-5. [Crossref] [PubMed] [PMC]
63. Gül H, Çelebi F. Koronavirüs (Covid-19) pandemisinde başlıca gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde kriz yönetiminin değerlendirilmesi [Evaluation of crisis management in the coronavirus (Covid-19) pandemic, the major advanced economies and the emerging and developing economies]. MANAS Journal of Social Studies. 2020;9(3):1703-15. [Crossref]
64. Hattenbach LO, Reinhard T, Walter P, Roider J, Feltgen N, Hesse L, et al; Vereinigung Ophthalmologischer Lehrstuhlinhaber. Krisenstrategien der Kliniken während der Pandemie [Crisis management strategies of hospitals during the pandemic]. Ophthalmologe. 2020;117(7):652-8. German. [Crossref] [PubMed] [PMC]
65. World Health Organization. Weekly Operational Update on COVID-19. 2021.[Erişim tarihi: 12.12.2021] [Link]
66. OECD. The territorial impact of COVID-19: managing the crisis and recovery across levels of government. 2021. [Link]

APA	mete b, Şimşir İ, KIRILMAZ H (2022). COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. , 919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
Chicago	mete buse,Şimşir İsmail,KIRILMAZ Harun COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. (2022): 919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
MLA	mete buse,Şimşir İsmail,KIRILMAZ Harun COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. , 2022, ss.919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
AMA	mete b,Şimşir İ,KIRILMAZ H COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. . 2022; 919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
Vancouver	mete b,Şimşir İ,KIRILMAZ H COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. . 2022; 919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
IEEE	mete b,Şimşir İ,KIRILMAZ H "COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme." , ss.919 - 930, 2022. 10.5336/healthsci.2022-89162
ISNAD	mete, buse vd. "COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme". (2022), 919-930. https://doi.org/10.5336/healthsci.2022-89162

APA	mete b, Şimşir İ, KIRILMAZ H (2022). COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
Chicago	mete buse,Şimşir İsmail,KIRILMAZ Harun COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 7, no.3 (2022): 919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
MLA	mete buse,Şimşir İsmail,KIRILMAZ Harun COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.7, no.3, 2022, ss.919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
AMA	mete b,Şimşir İ,KIRILMAZ H COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022; 7(3): 919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
Vancouver	mete b,Şimşir İ,KIRILMAZ H COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022; 7(3): 919 - 930. 10.5336/healthsci.2022-89162
IEEE	mete b,Şimşir İ,KIRILMAZ H "COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme." Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 7, ss.919 - 930, 2022. 10.5336/healthsci.2022-89162
ISNAD	mete, buse vd. "COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemlerinin Performansı Üzerine Geleneksel Bir Derleme". Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 7/3 (2022), 919-930. https://doi.org/10.5336/healthsci.2022-89162