ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ

Bektaş, Sezercan; Özdemir, Ali

ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ

Sezercan BEKTAŞ, (Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk Ana- bilim Dalı,Sakarya, Türkiye)

Ali ÖZDEMİR (Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi İnsan Hakları Hukuku Anabilim Dalı, Sakarya, Türkiye)

Türkiye Barolar Birliği Dergisi

2 0

Yıl: 2022 Cilt: 2022 Sayı: 161 Sayfa Aralığı: 309 - 346 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 25-10-2022

ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ

Öz:

Bu çalışma, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) yargı- lama hukuku ile uluslararası teamül hukuku arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda uluslararası teamül huku- kunun uluslararası insan hakları hukuku ile bağlantılarına dair bazı sorgulamalara yer verilecektir. Uluslararası insan hakları hukuku, uluslararası hukukla aynı yöntemleri izlemesinin yanında; kaynaklar itibariyle de uluslararası hukuk muhtevası içerisindedir. Bu nedenle uluslararası hukuk bakımından yerleşik genel ilkelerin uluslararası insan hakları hukuku için ağırlığı ve etkisi göz ardı edilmemelidir. Bu çalışma genel olarak uluslararası insan hakları hukuku kapsamında uluslararası teamül hukuku kurallarını belirlemenin zorluklarına dik- kat çekmiştir. Ayrıca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)’in sözü edilen kuralların belirlenmesi için ayrı bir yöntem benimseyip benimsemediği usul ve maddi hukuk temelinde içtihatlarla özetlen- miştir. Bu bağlamda, bir yorum yöntemi olan Avrupa konsensüsünün AİHS’e taraf devletler için uluslararası/bölgesel teamül kurallarının doğuşundaki rolü; başka bir deyişle Avrupa konsensüsünün bir tea- mül kuralının oluşması için bir yöntem olarak görülüp görülmeyeceği sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelime:

EFFECT OF INTERNATIONAL CUSTOMARY LAW ON JURISDICTION LAW OF THE EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS

Öz:

This study aims to reveal the relation between the European Convention on Human Rights (ECHR) jurisdictional law and international customary law. In this context, some inquiries will be made about the connection of international customary law with international human rights law. International human rights law, be- sides following the same methods as international law; in terms of sources, it is within the content of international law. For this reason, the weight and impact of established general principles in interna- tional law for international human rights law should not be ignored. This study has drawn attention to the difficulties of determining international customary law rules within the scope of internation- al human rights law in general. In addition, whether the European Court of Human Rights (ECtHR) has adopted a separate method for the determination of the aforementioned rules has been sum- marized with case-law on the basis of procedural and substantive law. In this context, the role of the European consensus, which is a method of interpretation, in the emergence of international/region- al customary rules for the states party to the ECHR; in other words, it is questioned whether the European consensus should be seen as a method for the formation of a customary rule.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Kitaplar
Batum Süheyl, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Anayasal Sistemine Etkileri, İ.Ü. İletişim Fakültesi Basımevi ve Film Merkezi, Üniversite yayın No:3761, Fa- külte yayın No:702, İstanbul, 1993.
Bederman David J., International Law in Antiquity, Cambridge University Press, Cambridge, 2004.
Bozkurt Enver; Kütükçü, M. Akif ve Poyraz, Yasin, Devletler Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları, 2010.
Dijk P. Van and van Hoof, G.J.H., Theory and Practice of the European Convention, Kluwer Law International, The Netherlands, 1998.
Doğru Osman ve Nalbant, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar 1.Cilt, Legal Yayıncılık, Ankara, 2012.
Dzehtsiarou Kanstantsin, European Consensus and the Legitimacy of the European Court of Human Rights, Cambridge University Press, United Kingdom, 2015.
Gemalmaz Mehmet Semih, Olağanüstü Rejim Standartları (Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda), BDS Yayınları, İstanbul, 1991.
Gemalmaz Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda Yaşam Hakkı ve İşkence Yasağı, Kavram Yayınları, İstanbul, 1994.
Gemalmaz Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Gi- riş Cilt 2, Legal Yayıncılık, 8. Bası, İstanbul, 2012.
Gemalmaz Haydar Burak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilimdalı, (Danışman: Prof. Dr. Oktay Uygun), İstanbul, 2008.
Göçer Mahmut, Uluslararası Hukuk ve İnsan Haklarının Uluslararası Korunması Uluslararası Hukukun İnsan Hakları Alanına Uygulamasından Kaynaklanan Kimi Sorunlar Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2002.
Gören Zafer, Temel Hak Genel Teorisi, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, İzmir, 1993. Gözler Kemal, İnsan Hakları Hukuku, Ekin Yayınları, Bursa, 2018.
Gözübüyük A. Şeref; Gölcüklü, Feyyaz; Saygılı, Abdurrahman, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yar- gılama Yöntemi, Turhan Kitabevi, Tamamen Yenilenmiş 12. Bası, Ankara, 2019.
Joseph Sarah ve Castan, Melissa, The International Covenant On Civil And Political Rights Cases, Materials, and Commentary, Oxford University Press, United Sta- tes of America, 2013.
Mangır Demet Şefika, Uluslararası Toplumun Anayasası Jus Cogens, Nobel Yayıncı- lık, Ankara, 2015.
Matscher F., “Methods of interpretation of the Convention”, The European System for the Protection of Human Rights, Ronald St J. Macdonald, Franz Matscher and Herbert Petzold (Ed.), Martinus Nijhoff Publishers, Dordecht, 1993.
Meray Seha L., Uluslararası Hukuk ve Örgütler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No:399, Ankara,1977.
Öktem Emre, Uluslararası Teamül Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2013.
Özdek Yasemin, Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye AİHS Sistemi AİHM Ka- rarlarında Türkiye, TODAİE, Ankara, 2004.
Pazarcı Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri I.Kitap, Turhan Kitapevi, Ankara, 1993.
Salihpaşaoğlu Yaşar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargılamada Kullandığı Yöntem, İlke ve Usuller, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
Schachter Oscar, International Law in Theory and Practice, Martinus Nijhoff, Dord- recht/Boston/London, 1991.
Şahin Adil, Batı’lı Anlamda Özgürlük Versus İktidar, Celepler Matbaacılık, Trabzon, 2015.
Tütüncü Ayşe Nur, İnsancıl Hukuka Giriş, Beta Yayınları, İstanbul, 2019.
Villiger Mark E., Commentary on the 1969 Vienna Convention on the Law of Treaties,Martinus Nijhoff Publishers, Leiden-Boston, 2009.
Yıldız Mustafa, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Yargısı, Alfa Yayınları, İstanbul, 1998.
Makaleler ve Kitap Bölümleri
Arsava Ayşe Füsun, “AİHM’in İnsan Hakları Alanında Oynadığı Anayasa Mahkeme- si Rolü”, TAAD, 9, 35, 2018, 1-40.
Beck Louise Doswald, “Developments in Cumstomary International Humanitarian Law”, Swiss Review of International and European Law, 15, 3, 2005, 471-498.
Chinkin C.M., “The Challenge of Soft Law: Development and Change in International Law”, The International and Comparative Law Ouarterly, 38, 4, 1989.
Cunningham Andrew J., “The European Convention on Human Rights, Customary International Law and The Constitution”, International and Comparative Law Quar- terly, 43, 3, 1994, 537-567.
Donnelly Jack, “Human Rights: A New Standard of Civilization?”, International Affairs, 74, 1998.
Ferreira GM ve Ferreira-Snyman, MP, “The Impact of Treaty Reservations on the Es- tablishment of An International Human Rights Regime”, The Comparative and In- ternational Law Journal of Southern Africa, 38, 2, 2005, 148-183.
Francioni Francesco, “Customary International Law And The European Convention On Human Rights”, Italian Yearbook of International Law, 9, 1999, 11-25.
Gamble John King, “The Treaty/Custom Dichotomy: An Overview”, Texas Internatio- nal Law Journal, 16, 3, Summer 1981, 305-320.
Kende Tamas, “Distant Cousins: The Exhaustion of Local Remedies in Customary In- ternational Law and in the European Human Rights Contexts”, ELTE Law Journal, 2, 2020, 127-144.
Kırdım Şahin Eray ve Demirkol, Atahan, “Uluslararası İnsan Hakları Hukukunun Bir Kaynağı Olarak Uluslararası Örf ve Adet Hukuku”, Ankara Hacı Bayram Veli Üni- versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XXV, 4, 2021, 379-434.
Li-Ann, Thio, “It Is A Little Known Legal Fact’: Originalism, Customary Human Rights Law And Constitutional Interpretation”, Singapore Journal of Legal Studies, 2, 2010, 558-570.
Lichtenstein Cynthia Crawford, “Hard Law v. Soft Law: Unnecessary Dichotomy?”, The International Lawyer, 35, 4, 2001, 1433-1441.
Marks Susan, “Reservations Unhinged: The Belilos Case before the European Court of Human Rights”, The International and Comparative Law Quarterly, 39, 2, 1990, 300-327.
Olivier Michele, “The Relevance of ‘Soft Law’ As a Source of International Human Rights”, The Comparative and International Law Journal of Southern Africa, 35, 3, No- vember 2002, 289-307.
Simma B. & Alston, P., “The Source of Human Rights Law; Custom ius cogens and General Principles”, 82, AYIL, 1992.
Schwebel Stephen M., “Human Rights in the World Court”, Justice in International Law, Cambridge University Press, New York, 1994.
Suganami Hidemi, “A Normative Enquiry in International Relations: The Case of ‘pac- ta sunt servanda’”, Review of International Studies, 9, 1, 1983, 34-54.
Urdang Ivu P., “Franklin and Eleanor Roosevelt: Human Rights and the Creation of the United Nations”, OAH Magazine of History, 22, 2, 2008, 28-31.
Tilovska-Kechedji Elena, “International Law Influencing European Law in The Case of Human Rights”, Law Series of the Annals of the West University of Timisoara, 1, 2017, 25-32.
Thirlway Hugh, “International Law And Practice Human Rights in Customary Law: An Attempt to Define Some of the Issues”, Leiden Journal of International Law, 28, 3, 2015, 495-506.
Türmen Rıza, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin İç Hukukumuza Etkileri”, Ana- yasa Yargısı Dergisi, 17, 2000.
Tzevelekos Vassilis P; Dzehtsiarou, Kanstantsin, “International Custom Making and the ECtHR’s European Consensus Method of Interpretation”, European Yearbook on Human Rights, 16, 2016, 1-30.
Wildhaber Luzius/Hjartarson Arnaldur/Donnely, Stephen, “No Consensus on Con- sensus? The Practice of the European Court of Human Rights”, Human Rights Law Journal, 33, 7-12, Basel, Reykjavik, London, 2013.
Wood Michael, Second Report on Identification of Customary International Law, Internati- onal Law Commission, UN Doc. A/CN.4/672, 22 Mayıs 2014.
Ziemele Ineta, “Customary International Law in the Case Law of the European Court of Human Rights-The Method”, Law and Practice of International Courts and Tribu- nals, 12, 2, July 2013, 243-252.
Mahkeme Kararları
Akdıvar ve Diğerleri v. Türkiye, Başvuru No:21893/93,16 Eylül 1996.
Al-Saadoon and Mufdhi v. Birleşik Krallık, Başvuru No: 61498/08, 4 Ekim 2010.
Banković ve Diğerleri v. Belçika ve Diğerleri, Başvuru No: 52207/99, ECHR 2001-XII.
Benzer ve Diğerleri v. Türkiye, Başvuru No: 23502/06, 12 Kasım 2013.
Burden v. Birleşik Krallık, Başvuru No:13378/05, 29 Nisan 2008.
Cudak v. Litvanya, Başvuru No:15869/02, 23 Mart 2010.
De Wilde, Ooms ve Versyp v. Belçika, Başvuru No: 2832/66; 2835/66; 2899/66; 18 Haziran 1971.
Demir ve Baykara v. Türkiye, Başvuru No: 34503/97, 21 Kasım 2006.
Hirsi Jamaa ve Diğerleri v. İtalya, Başvuru No: 27765/09, 23 Şubat 2012. J. F. v. Fransa, Başvuru No: 39616/98, 20 Nisan 1999.
Jonas ve Diğerleri v. Birleşik Krallık, Başvuru No: 34356/06 ve 40528/06, 14 Ocak 2014.
Loizidou v. Türkiye (Preliminary Objections), Başvuru No: 15318/89, 18 Aralık 1996.
Lalmahomed v. Hollonda, Başvuru No: 26036/08, 22 Şubat 2011, Yargıç Ziemele Ayrık Görüşü.
Lawless v. İrlanda, Başvuru No: 332/57, 14 Kasım 1960.
Shamayev ve Diğerleri, Gürcistan ve Rusya, Başvuru No: 36378/02, 12 Ekim 2005.
Streletz, Kessler ve Krenz v. Almanya, Başvuru No: 34044/96, 35532/97 ve 44801/98, 22 Mart 2001.
Stoll v. İsviçre, Başvuru No: 69698/01, 10 Aralık 2007.
ICJ, Questions relating to the Obligation to Prosecute or Extradite (Belçika v. Senegal), ICJ Raporlar 2012.
ICJ, Barselona Traction (Belgium v. Spain), Judgment of 5 February 1970.
ICJ, Reports of Judgements, Advisory Opinions and Orders, Reservations to The Con- vention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, Advisory Opinion of 28 May 28th, 1951.
ICJ, Reports of Judgements, Advisory Opinions and Orders, Case Concerning United States Diplomatic and Consular Staff in Tehran (United States of America v. Iran), 24 Mayıs 1980.
ICJ, Fisheries Case (United Kingdom v. Norway), Reports of Judgment, 18 December 1951.
ICJ, Case Concerning Armed Activities on the Territory of the Congo (Democratic Republic of the Congo v. Uganda), 19 Aralık 2005, Yargıç Simma Ayrık Görüşü.
ICJ, Pleadings, Oral Arguments, Documants, Interhandel Case (Switzerland v. United States of America), 21 Mart 1959.
ICJ, North Sea Continental Shelf Case, Judgment, 20 Şubat 1969, ICJ Reports 1969. Permanent Court of International Justice, Series A./B., Judgements, Orders And Ad- visory Opinions Phosphates in Morocco (Preliminary Objections), Judgment of June 14 th, 1938.
Permanent Court of International Justice, The Mavrommatis Palestine Concessions Greeve v. Britain, 30 Ağustos 1924.
UN Commission on Human Rights Report on the death penalty (UN Commission on Human Rights, Question of the Death Penalty: Report ofthe Secretary-General submitted pursuant to Commission resolution 2002177, UN ESCOR, 59th Sess. UN Doc. E/CN.4/2003/106 (2003).
UN Draft Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts, with Commentaries 2001.

APA	Bektaş S, Özdemir A (2022). ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. , 309 - 346.
Chicago	Bektaş Sezercan,Özdemir Ali ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. (2022): 309 - 346.
MLA	Bektaş Sezercan,Özdemir Ali ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. , 2022, ss.309 - 346.
AMA	Bektaş S,Özdemir A ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. . 2022; 309 - 346.
Vancouver	Bektaş S,Özdemir A ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. . 2022; 309 - 346.
IEEE	Bektaş S,Özdemir A "ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ." , ss.309 - 346, 2022.
ISNAD	Bektaş, Sezercan - Özdemir, Ali. "ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ". (2022), 309-346.

APA	Bektaş S, Özdemir A (2022). ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2022(161), 309 - 346.
Chicago	Bektaş Sezercan,Özdemir Ali ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2022, no.161 (2022): 309 - 346.
MLA	Bektaş Sezercan,Özdemir Ali ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, vol.2022, no.161, 2022, ss.309 - 346.
AMA	Bektaş S,Özdemir A ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2022; 2022(161): 309 - 346.
Vancouver	Bektaş S,Özdemir A ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2022; 2022(161): 309 - 346.
IEEE	Bektaş S,Özdemir A "ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ." Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2022, ss.309 - 346, 2022.
ISNAD	Bektaş, Sezercan - Özdemir, Ali. "ULUSLARARASI TEAMÜL HUKUKUNUN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ YARGILAMA HUKUKUNA ETKİSİ". Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2022/161 (2022), 309-346.