Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 13 Sayfa Aralığı: 212 - 227 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.28981/hikmet.739601 İndeks Tarihi: 11-11-2022

GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ

Öz:
Divan şiiri çerçevesinde genellikle aşkın mecazî ve ilâhî olmak üzere iki türü olduğu kabul edilir. Mecazî (beşerî) aşk malum olduğu üzere bir insanın bir başka insana duyduğu aşktır. İlâhî (hakîkî) aşk ise Allah’a sevgiyle bağlanarak kalben O’na ulaşmaktır. İlâhî aşka bazen “manevî aşk” da denmiş olup onun mecazî aşkın karşıtı olan aşk türü olduğu söylenmiştir. Bu makalede, birbiriyle iç içe geçmiş olan bu kavramlardan ilâhî aşk ve manevî aşkın birbirinin aynısı değil, birbirine yakın duran ama birbirlerinden ayrılan iki aşk olduğunu ifade ettik. Buna göre manevî aşk, daha çok dinî duygularla ve dinî bir konuma sahip olan Allah, Hz. Muhammed, Kâbe, kutsal topraklar, din büyükleri vb. varlıklara karşı duyulan derin sevgi ve bağlılıktır. Hem sultan hem de mutasavvıf bir şahsiyet olan Adlî’nin (II. Bayezid) (ö. 1512) bir gazeli örneğiyle ele alarak açıkladığımız üzere klasik edebiyatımızdaki aşkın mecazî ve ilâhînin yanında manevî aşkı da içerdiği görülmektedir.
Anahtar Kelime: Adlî mecazî aşk ilâhî aşk manevî aşk divan şiiri gazel

HEART IS ONE, WHAT ABOUT LOVE: EXAMPLE OF ADLÎ

Öz:
Within the border of the divan poetry, it is commonly accepted that there are two main types of love: Human and divine love. Human one, as is known, is the love of one person to another. Divine love is to love and reach Allah by heart, by soul. Sometimes divine love is called “spiritual love” and said to be the next stage or opposite of human love. In this article, we said that divine love and spiritual love are not identical. Although they seem to be close to each other, they are not same. Accordingly, spiritual love is deep love and respect to religious beings and people with religious positions such as Prophet Muhammad, Kaaba, holy land, religious elders, and so on. Examining the example of ghazal of Adlî who is both sultan and a sufi poet, it is obvious that love in our classical literature includes spiritual love as well as human and divine one.
Anahtar Kelime: Adlî human love divine love spiritual love divan poetry ghazal

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aydın, Abdullah. (2018), Divan Şiirinde Rakip Portresi, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
  • Bardakçı, Mehmet Necmettin. (2017), “Hallâc-ı Mansûr’dan Ahmed Yesevî’ye İlâhi Aşk”, I. Uluslararası Hoca Ahmed Yesevi Sempozyumu, 28-30 Nisan 2016 Ankara, Editör: Ahmet Kartal, Ahmet Yesevi Üniversitesi, s. 425-444, Ankara.
  • Bayram, Yavuz. (2008), Adlî Divanı, Amasya Valiliği, Amasya.
  • Bayram, Yavuz. (e-makale), “ADLÎ, Sulyan Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed”, (TEİS), http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&deta y=873 (Erişim Tarihi: 18. 03.2020).
  • Ceyhan, Semih. (e-makale), “Tecellî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), https://islamansiklopedisi.org.tr/tecelli#1 (Erişim Tarihi: 03.02.2020).
  • Çelebi, İlyas. (e-makale), “Şeytan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), https://islamansiklopedisi.org.tr/seytan#1 (Erişim Tarihi: 03.02.2020).
  • Çetin, Nihat M. (e-makale), “Aklâm-ı Sitte”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), https://islamansiklopedisi.org.tr/aklam-i-sitte (Erişim Tarihi: 28.02.2020).
  • Demirci, Mehmet. (e-makale), “Hakîkat-i Muhammediyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), https://islamansiklopedisi.org.tr/hakikat-i- muhammediyye (Erişim Tarihi: 2.02.2020).
  • Erdoğan, Mehtap. (2013), Güzellik Unsurlarıyla Divan Şiirinde Sevgili, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
  • Erkal, Abdülkadir. (2014), “Hayret’ten ‘Divâne’liğe Divan Şiiri”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/12, Ankara, s. 215-234.
  • İsen, Mustafa, Bilkan, Ali Fuat, Durmuş, Tuba Işınsu. (2012), Sultanların Şiirleri Şiirlerin Sultanları, Kapı Yayınları, İstanbul.
  • Kandemir, M. Yaşar. (e-makale), “Muhammed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), https://islamansiklopedisi.org.tr/muhammed#2 (Erişim Tarihi: 2.02.2020).
  • Kola, Fatma. (2016), “Aşka Dair Bazı Tasavvurlar (XVI. Yüzyıl Divanlarındaki Aşk Redifli Gazellerden Hareketle)”, Litera Turca Journal of Turkish Language and Literature, Volume 2, Issue: 2, s. 67-94.
  • Köksal, M. Fatih. (2001), “Divan Şiirinde Okçuluk Terimleri”ne Ekler”, TÜBİAR, X, s. 235-253.
  • Kuşlu, Abdullah. (2018), “Kendini Bilmenin Bir İmkânı Olarak Mesnevîʼde Aşk Tasavvuru”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S 46, s. 185-210.
  • Kut, Günay. (2000), “Payitaht İstanbul’unun Sultan Şairleri (Seyf Ve’l Kalem Sahipleri)”, İlmî Araştırmalar, S 9, s. 161-178.
  • Mermer, Ahmet vd. (2015), Eski Türk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • Öztürk, Mustafa. (2017), “Divan’ı Bağlamında Fuzûlî’de Sevgili Kavramının Beşerî ve İlahî Boyutları ile Sevgiliden Şikâyet”, Kadim Akademi Sosyal Bilimler Dergiler, C 1, S 1, s. 41-59.
  • Pala, İskender. (1999), Âh Mine’l-Aşk, Ötüken Yayınları, İstanbul. Uludağ, Süleyman. (e-makale), “Aşk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), https://islamansiklopedisi.org.tr/ask#1 (Erişim Tarihi: 1.04.2020).
  • Şentürk, Ahmet Atilla. (1995), Klasik Osmanlı Edebiyatı Tipleri’nden Rakib’e Dair, Enderun Kitabevi, İstanbul.
  • Şentürk, Ahmet Atilla. (2004), “Osmanlı Şiirinde Aşk’a Dair”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Aşk ve Doğu, S 26, s. 55-68.
  • Turan, Şerafettin. (e-makale), “Bayezîd II”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), https://islamansiklopedisi.org.tr/bayezid-ii, (Erişim Tarihi: 27.03.2020).
  • Türkdoğan, Melike. (2011), “Aşk Mesnevileri ve Gazellerdeki Sevgili İmajına Dair Bir Karşılaştırma”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S 29, s. 111-124.
  • Uzun, Mustafa İsmet. (e-makale), “Aşk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), https://islamansiklopedisi.org.tr/ask#3-edebiyat-kultur-ve-sanat (Erişim tarihi 31.03.2020).
  • Yılmaz, Mehmet. (2013), Kültürümüzde Ayet ve Hadisler: (Ansiklopedik Sözlük), Kesit Yayınları, İstanbul.
APA Coşkun V (2020). GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. , 212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
Chicago Coşkun Vildan GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. (2020): 212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
MLA Coşkun Vildan GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. , 2020, ss.212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
AMA Coşkun V GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. . 2020; 212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
Vancouver Coşkun V GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. . 2020; 212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
IEEE Coşkun V "GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ." , ss.212 - 227, 2020. 10.28981/hikmet.739601
ISNAD Coşkun, Vildan. "GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ". (2020), 212-227. https://doi.org/10.28981/hikmet.739601
APA Coşkun V (2020). GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online), 0(13), 212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
Chicago Coşkun Vildan GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online) 0, no.13 (2020): 212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
MLA Coşkun Vildan GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online), vol.0, no.13, 2020, ss.212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
AMA Coşkun V GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online). 2020; 0(13): 212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
Vancouver Coşkun V GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online). 2020; 0(13): 212 - 227. 10.28981/hikmet.739601
IEEE Coşkun V "GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ." Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online), 0, ss.212 - 227, 2020. 10.28981/hikmet.739601
ISNAD Coşkun, Vildan. "GÖNÜL TEK, AŞK KAÇ?: ADLÎ ÖRNEĞİ". Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online) 13 (2020), 212-227. https://doi.org/10.28981/hikmet.739601