Yıl: 2022 Cilt: 11 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2187 - 2204 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15869/itobiad.1162491 İndeks Tarihi: 23-05-2023

Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki

Öz:
Bu çalışmada Türkiye’de enerji tüketimi, iktisadi büyüme ve cari açık değişkenlerinin birbirleri ile ilişkisi ve etkileme düzeyleri incelenmiştir. 1980-2017 yıllarını kapsayan yıllık veriler kullanılarak yapılan analizde iki zaman serisi modeli uygulanmıştır. Zaman serisi modellerinde Türkiye’nin net enerji ithalatçısı olması nedeniyle enerji kullanımında petrolün ve dolayısıyla cari açığın etkisinin yanı sıra GSYH ve enerji tüketimi arasındaki ilişki düzeyi incelenmiştir. Değişkenler arasında uzun dönemli ilişkiler için ilk zaman serisi değişkenlerinden olan GSYH, enerji tüketimini en çok etkileyen değişkendir. GSYH’de %1 düzeyinde bir artış petrol tüketimini %0.691, cari açıkta %1’lik bir artış ise petrol tüketimini %0.066 oranında arttırmaktadır. İkinci zaman serisi modelinde de GSYH’de görülen %1 düzeyinde bir artış toplam enerji tüketimini %0.77, cari açıkta %1 düzeyinde bir artış ise toplam enerji tüketimini %0,012 düzeyinde arttırmaktadır. Modeller sonucunda kısa dönemli ilişkiler de bulunmaktadır. İlk zaman serisi modelinde hata terimi adaptasyon katsayısı -0.268 çıkmaktadır. Bu uzun dönemde her yıl yaklaşık %26,8 oranında dengeden sapmaları azaltarak dengeye yönelimi sağlamaktadır. İkinci zaman serisi modeli için hata terimi adaptasyon katsayısı - 0,413 çıkmaktadır ve uzun dönemde dengeden sapmaları her yıl yaklaşık %41,3 oranında azaltmaktadır. Yine, ilk modelde, GSYH’de görülen %1 düzeyinde bir değişme toplam enerji tüketiminde (petrol) %0,75 artışa yol açmaktadır. İkinci modelde ise bu artış %0,72 düzeyindedir. Her iki modelde de değişkenler arasında nedensellik ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. İlk zaman seri analizinde sadece milli gelir enerji tüketiminin nedeni değildir sonucuna ulaşılmıştır. Diğer değişkenler arasındaki nedensellik ilişkilerinde enerji tüketiminin milli gelirin nedeni olmasının yanı sıra cari açığında nedeni olduğu görülmektedir. Cari açık hem milli gelirin hem de enerji tüketiminin nedeni olduğu tespit edilmiştir. Milli gelir de cari açığın nedeni olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İkinci zaman serisinde ise nedensellik ilişkileri daha kısıtlı düzeydedir. Cari açığın milli gelirin nedeni olmamasının yanı sıra enerji tüketimi de cari açığın nedeni değildir.
Anahtar Kelime:

Energy Consumption, Economic Growth and Current Deficit in Turkey

Öz:
The relationship between energy consumption, economic growth and current account deficit variables in Turkey and their levels of influence have been examined in this study. Two time series models have been applied in the analysis made using annual data covering the years 1980-2017. Since Turkey is a net energy importer, the effect of oil on energy use and therefore the current account deficit, as well as the level of relationship between GDP and energy consumption have been examined in time series models. GDP, which is one of the first time series variables for long-term relationships between variables, is the variable that most affects energy consumption. An increase of 1% in GDP increases oil consumption by 0.691%, and a 1% increase in current account deficit increases oil consumption by 0.066%. In the second time series model, a 1% increase in GDP increases total energy consumption by 0.77%, and a 1% increase in current account deficit increases total energy consumption by 0.012%. There are also short-term relationships as a result of the models. In the first time series model, the error term adaptation coefficient is -0.268. In this long term, it provides orientation to balance by reducing deviations from the balance by approximately 26.8% every year. The error term adaptation coefficient for the second time series model is -0.413, and it reduces the deviations from the equilibrium by approximately 41.3% each year in the long run. Again, in the first model, a 1% change in GDP leads to an increase of 0.75% in total energy consumption (oil). In the second model, this increase is 0.72%. It has been determined that there is a causal relationship between the variables in both models. In the first time series analysis, it has been concluded that only national income is not the cause of energy consumption. In the causality relations between other variables, it is seen that energy consumption is the cause of the current account deficit as well as being the cause of the national income. It has been determined that the current account deficit is the cause of both national income and energy consumption. It has been concluded that national income is also the cause of the current account deficit. In the second time series, causality relationships are more limited. The current account deficit is not the cause of national income, and energy consumption is not the cause of the current account deficit.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
APA Ayhan B, İNANÇLI S (2022). Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. , 2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
Chicago Ayhan Baris,İNANÇLI Selim Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. (2022): 2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
MLA Ayhan Baris,İNANÇLI Selim Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. , 2022, ss.2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
AMA Ayhan B,İNANÇLI S Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. . 2022; 2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
Vancouver Ayhan B,İNANÇLI S Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. . 2022; 2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
IEEE Ayhan B,İNANÇLI S "Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki." , ss.2187 - 2204, 2022. 10.15869/itobiad.1162491
ISNAD Ayhan, Baris - İNANÇLI, Selim. "Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki". (2022), 2187-2204. https://doi.org/10.15869/itobiad.1162491
APA Ayhan B, İNANÇLI S (2022). Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
Chicago Ayhan Baris,İNANÇLI Selim Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 11, no.4 (2022): 2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
MLA Ayhan Baris,İNANÇLI Selim Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, vol.11, no.4, 2022, ss.2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
AMA Ayhan B,İNANÇLI S Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2022; 11(4): 2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
Vancouver Ayhan B,İNANÇLI S Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2022; 11(4): 2187 - 2204. 10.15869/itobiad.1162491
IEEE Ayhan B,İNANÇLI S "Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki." İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11, ss.2187 - 2204, 2022. 10.15869/itobiad.1162491
ISNAD Ayhan, Baris - İNANÇLI, Selim. "Türkiye’de Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişki". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 11/4 (2022), 2187-2204. https://doi.org/10.15869/itobiad.1162491