Yıl: 2023 Cilt: 11 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 551 - 594 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.56701/shd.1312925 İndeks Tarihi: 24-10-2023

Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme

Öz:
Güney Amerika Ortak Pazarı (Mercado Común del Sur – MERCOSUR) Güney Amerika’da kurulmuş bölgesel nitelikli uluslararası örgütlerden biridir. Kurulduğu günden bugüne dalgalı bir gelişim süreci geçiren MERCOSUR bölgesel ölçekli ve temelde ekonomik bütünleşmeye dayanan bir uluslararası örgüt olma vasfından Avrupa Birliği (AB) gibi ulusüstü bir örgüte dönüşüm noktasında birçok farklı tartışmaya konu olmaktadır. Bu kapsamda MERCOSUR’un kurumsal yapısı, karar alma usulleri, örgüt içi uyuşmazlık çözümü ve yargı organları, üye devletlerin egemenliklerinin bir bölümünün örgüt bünyesine devri gibi konulardaki konumu MERCOSUR’un ulusüstü bir yapıya dönüşümü noktasında incelenmesi gereken hususlar olarak ön plana çıkmaktadır. Öte yandan üye devletlerin MERCOSUR bünyesindeki bütünleşme sürecine bakışı ve bu sürece destekleri MERCOSUR’un geleceği için belirleyicidir. Çalışmamız bu kapsamda MERCOSUR’un tarihsel gelişim sürecini, amaçlarını, kurumsal yapısını, MERCOSUR bünyesinde meydana getirilen normatif yapıyı, uyuşmazlık çözümü mekanizmalarını, yargısal yapıyı ve nihayetinde MERCOSUR’un ulusüstü bir yapıya dönüşüm noktasında bulunduğu durumu AB ile karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Çalışmamızın sonucunda MERCOSUR’un halihazırda bölgesel nitelikli bir uluslararası örgüt olarak tanımlanabileceği ve MERCOSUR’u AB gibi ulusüstü örgütlerden ayıran birçok husus olduğu tespit etmektedir.
Anahtar Kelime: MERCOSUR Güney Amerika Ortak Pazarı Ulusüstü örgütler Bölgesel örgütler Avrupa Birliği

The Southern Common Market (MERCOSUR) As An International Organization: A Comparative Review With The European Union Within The Transformation To The Supranational Organization

Öz:
The Southern Common Market (“MERCOSUR”) is one of the regional international organizations established in South America. MERCOSUR, which has undergone a fluctuating development process since its establishment, has been the subject of many different discussions at the point of transformation from a regional organization to supranational organization. MERCOSUR's current position in matters such as its institutional structure, decision-making procedures, dispute resolution mechanism and judicial bodies, and the transfer of some of the sovereignty of the member states to the organization come to the fore as the issues that need to be examined in terms of the transformation of MERCOSUR into a supranational organization. On the other hand, the positive views and supports of the member states regarding the integration process within MERCOSUR are decisive for the future of MERCOSUR. In this context, our study examines the historical development process of MERCOSUR, its aims, institutional, normative and judicial structure, the dispute resolution mechanisms and finally transformation into a supranational organization in comparison with the EU. As a result of our study, it is determined that MERCOSUR can currently be defined as a regional international organization and many aspects distinguish MERCOSUR from supranational organizations such as the EU.
Anahtar Kelime: MERCOSUR The Southern Common Market Supranational organizations Regional organizations European Union

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arat, Tuğrul vd. “Avrupa Bütünleşmesi: 1957-1993 Arası”. Avrupa Birliği: Tarihçe, Teoriler, Kurumlar ve Politikalar. 55–75. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı., 2023.
  • Atamer, Cemre Çağla. Latin Amerika’da Entegrasyon Çabaları: Avrupa Birliği İle Karşılaştırmalı Bir Analiz. Aydın: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Başak, Cengiz. Uluslararası Örgütler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı., 2012.
  • Bayram, M. Hanifi. Avrupa Birliği Hukuku Dersleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 6. Baskı., 2021.
  • Bozkurt, Enver vd. Avrupa Birliği Hukuku. Ankara: Asil Yayın Dağıtım, 5. Baskı., 2011.
  • Çeştepe, Hamza - Mıstaçoğlu, Tuğba. “Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Entegrasyon: ASEAN ve MERCOSUR Örneği”. Yönetim ve Ekonomi 17/2 (2010), 93–106.
  • Coffey, Peter (ed.). International Handbooks on Economic Integration MERCOSUR Latin America. New York: SPRINGER SCIENCE BUSINESS MEDIA, LLC, 1998.
  • Donduran, Can. “Bölgesel Bütünleşmeye İnşacı Bir Yaklaşım: MERCOSUR’un Ortaya Çıkışı ve Düşünsel Süreçler”. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi (JEBPIR) 6/2 (2020), 249–260.
  • Erkekoğlu, Hatice - Yılmaz, Burcu. “MERCOSUR Ülkelerinin AB ile Dış Ticaretinin Serbest Ticaret Andlaşması Kapsamında Değerlendirilmesi”. Pamukkale Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 45 (2021), 71–90.
  • Erkiner, Hakkı Hakan - Eray, İlayda. “Uluslararası Hukuk Bakımından Bir Uluslararası Örgüt Olarak Türk Devletleri Teşkilatı”. Güvenlik Stratejileri Dergisi TDT Özel S (2022), 217–250.
  • Ertakgöz, Aziz. Bölgeselleşme Hareketlerinin Politik Ekonomi Çerçevesinde Değerlendiril- mesi: Türkiye ve Güney Ortak Pazarı (MERCOSUR) Örneği. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2022.
  • Filho, Marcilio Toscano Franca vd. (ed.). The Law of MERCOSUR. Oxford: Hart Publis- hing, 2010.
  • Gardini, Gian Luca. The Origins of Mercosur: Democracy and Regionalization in South America. ed. Maxine Molyneux. New York: Palgrave Macmillan, 2010.
  • Giupponi, Belén Olmos. “International Law and Sources of Law in MERCOSUR: An Analysis of a 20-Year Relationship”. Leiden Journal of International Law 25/3 (2012), 707-737.
  • Göçmen, İlke - Baykal, Sanem. Avrupa Birliği Kurumsal Hukuku. Ankara: Seçkin Yayın- cılık, 1. baskı, 2016.
  • Haidempergher, Laura Lavia. “An Introduction to Mercosur”. International Law News 44/2 (2015), 31-34.
  • İlhan, Ezgi. Small States in MERCOSUR: An Asymmetrical Relationship. Ankara: Orta- doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Karan, Yunus Emre. Neorealist ve Neofonksiyonalist Uluslararası İlişkiler Teorileri Bağ- lamında Güney Ortak Pazarı (Mercosur) ve Avrupa Birliği’nin (AB) Kıyaslamalı İn- celemesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2021.
  • Katıtaş, Gökhan. “Latin Amerika’da Örtüşen Bölgeselcilik”. Marmara Üniversitesi Öne- ri Dergisi 14/52 (2019), 255-293.
  • Kılıç, Altınay. Bölgeler Arasıcılık ve Bölgeler Ötesicilik Kavramları Çerçevesinde AB ve MERCOSUR İlişkileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2021.
  • Kleinheisterkamp, Jan. “Legal Certainty in the MERCOSUR: The Uniform Interpretation of Community LawCommunity Law”. Law and Business Review of the Americas 6/1 (2000).
  • Laird, Sam. MERCOSUR- Objectives and Achievements. Geneva, 1997.
  • Lucci, Juan José. MERCOSUR Parliament: Institutional weakness and political stalema- te. Analysis six years after its formation (ts.).
  • Mecham, Michael. “Mercosur: a failing development project?” International Affairs 79/2 (2003), 369-387.
  • Meray, Seha L. Uluslararası Hukuk ve Uluslararası Örgütler. Ankara: Ankara Üniversi- tesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 2. baskı, 1979.
  • Mukhametdinov, Mikhail. MERCOSUr and the European Union Variation and Limits of Regional Integration. Cambridge: Palgrave Macmillan, 2019.
  • Özgöker, Uğur - Batı, Güney Ferhat. Uluslararası Siyasi, Akeri, Ekonomik ve Sosyo- Kül- türel Örgütler. İstanbul: Der Yayınları, 2017.
  • Özkan, Işıl. Avrupa Birliği Kamu Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, 2022.
  • Özmelek, Özden Selcen. “Bütünleşme Bünyesindeki Kurumlar: Örnek Olay İncelemesi (MERCOSUR)”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 9/2 (2017), 92-106.
  • Özmen, Yaşar Pınar. “Latin Amerika’da Siyasi Birlik Düşüncesinin Dünü ve Bugünü”. Novus Orbis: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dergisi 4/2 (2022), 127-159.
  • Tezcan, Ercüment. “Avrupa Konseyi/ Avrupa Birliği Zirvesi”. Avrupa Birliği: Tarihçe, Teoriler, Kurumlar, Politikalar. ed. Belgin Akçay - İlke Göçmen. 173-194. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, 2023.
  • Tezcan, Ercüment. “Avrupa Parlamentosu”. Avrupa Birliği: Tarihçe, Teoriler, Kurumlar ve Politikalar. ed. Belgin Akçay - İlke Göçmen. 147-172. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, 2023.
  • Tüzgen, Ahmet Bilal. “MERCOSUR’un Ekonomik Bölgeselleşmesi: 2006-2016 Yılları Bölge İçi Ticari İlişkilerin Analizi”. Uluslararası Siyaset Bilimi ve Kentsel Araştırma- lar Dergisi 7/Özel Sayı (2019).
  • Vauthier Borges de Macedo, Paulo Emilio. “The Foundational Myth of Mercosur and theEuropean Union Analogy”. German Law Journal 20 (2019), 734-747.
  • Vervaele, John A. E. “Mercosur and Regional Integration in South America”. The Inter- national and Comparative Law Quarterly 54/2 (2005), 387-409.
  • MERCOSUR’a İlişkin Uluslararası Andlaşmalar Montevideo Andlaşması (14.03.1960). Erişim 11 Haziran 2023. https://www.wto.org/ gatt_docs/English/SULPDF/90730069.pdf.
  • Entegrasyon, İşbirliği ve Gelişme Andlaşması (Ratado de Integracion, Cooperacion y Desarrollo Entre La Republica Argentina Y La Republica Federativa Del Brasil (15.08.1989). Erişim 11 Haziran 2023. http://servicios.infoleg.gob.ar/infolegInternet/ anexos/0-4999/97/norma.htm.
  • Asunción Andlaşması (26.03.1991). Erişim 09 Haziran 2023. http://www.sice.oas.org/ trade/mrcsr/mrcsrtoc.asp.
  • Uyuşmazlıkların Çözümü için Brasilia Protokolü (17.12.1991). Erişim 11 Haziran 2023. http://www.sice.oas.org/trade/mrcsr/brasilia/pbrasilia_e.asp.
  • Ouro Preto Protokolü (17.12.1994). Erişim 11 Haziran 2023. http://www.sice.oas.org/ trade/mrcsr/ourop/ourop_e.asp.
  • Uyuşmazlıkların Çözümü için Olivos Protokolü Protokolü (18.02.2002). Erişim 11 Hazi- ran 2023.https://opil.ouplaw.com/view/10.1093/law-oxio/e148.013.1/law-oxio-e148- regGroup-1-law-oxio-e148-source.pdf.
  • Dünya Bülteni. “Uruguay’ın küresel pazara açılma isteği Güney Amerika Ortak Paza- rında gerilime yol açtı”. (2022). Erişim 11 Haziran 2023https://www.dunyabulteni. net/amerika/uruguay-in-kuresel-pazara-acilma-istegi-guney-amerika-ortak-h547886. html.
  • MERCOSUR. “MERCOSUR in brief”. (2023). Erişim 11 Haziran 2023. https://www. mercosur.int/en/about-mercosur/mercosur-in-brief/.
APA Bektaş S, Kayacık G (2023). Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. , 551 - 594. 10.56701/shd.1312925
Chicago Bektaş Sezercan,Kayacık Görkem Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. (2023): 551 - 594. 10.56701/shd.1312925
MLA Bektaş Sezercan,Kayacık Görkem Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. , 2023, ss.551 - 594. 10.56701/shd.1312925
AMA Bektaş S,Kayacık G Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. . 2023; 551 - 594. 10.56701/shd.1312925
Vancouver Bektaş S,Kayacık G Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. . 2023; 551 - 594. 10.56701/shd.1312925
IEEE Bektaş S,Kayacık G "Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme." , ss.551 - 594, 2023. 10.56701/shd.1312925
ISNAD Bektaş, Sezercan - Kayacık, Görkem. "Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme". (2023), 551-594. https://doi.org/10.56701/shd.1312925
APA Bektaş S, Kayacık G (2023). Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. Sakarya Hukuk Dergisi (SHD), 11(1), 551 - 594. 10.56701/shd.1312925
Chicago Bektaş Sezercan,Kayacık Görkem Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. Sakarya Hukuk Dergisi (SHD) 11, no.1 (2023): 551 - 594. 10.56701/shd.1312925
MLA Bektaş Sezercan,Kayacık Görkem Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. Sakarya Hukuk Dergisi (SHD), vol.11, no.1, 2023, ss.551 - 594. 10.56701/shd.1312925
AMA Bektaş S,Kayacık G Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. Sakarya Hukuk Dergisi (SHD). 2023; 11(1): 551 - 594. 10.56701/shd.1312925
Vancouver Bektaş S,Kayacık G Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme. Sakarya Hukuk Dergisi (SHD). 2023; 11(1): 551 - 594. 10.56701/shd.1312925
IEEE Bektaş S,Kayacık G "Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme." Sakarya Hukuk Dergisi (SHD), 11, ss.551 - 594, 2023. 10.56701/shd.1312925
ISNAD Bektaş, Sezercan - Kayacık, Görkem. "Uluslararası Örgüt Olarak Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR): Ulusüstü Yapıya Dönüşme Düzleminde Avrupa Birliği ile Mukayeseli Bir İnceleme". Sakarya Hukuk Dergisi (SHD) 11/1 (2023), 551-594. https://doi.org/10.56701/shd.1312925