Yıl: 2023 Cilt: 11 Sayı: 37 Sayfa Aralığı: 51 - 83 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33692/avrasyad.1401984 İndeks Tarihi: 22-12-2023

EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Öz:
Eğitim sosyolojisi, toplumla, toplumsal kurumlarla eğitimin bağlantısını araştıran bir alan olarak kabul görmektedir. Eğitim sosyolojisine yönelik çalışmaların önemli bir kısmı sosyoloji disiplininde var olan işlevselci, çatışmacı, yorumcu teorilerin ışığında inşa edilmektedir. Bu yaklaşımlara eleştirel pedagoji yaklaşımı da dahil olmaktadır. Toplumsal dönüşümün kaçınılmaz gerçekliğini dünya tarihi bize kanıtlamaktadır. Eğitim ise hem sosyal değişimi belirlemekte hem de değişimden etkilenmektedir. Bu doğrultuda araştırmada, eğitim sosyolojisi perspektifinde eğitimin işlevine, sosyal değişimlerin nasıl olduğuna, sosyal değişmenin eğitim sistemini nasıl etkilediğine ve eğitim sistemindeki değişmelerin toplumsal sistemi nasıl etkilediğine ilişkin öğretmen görüşlerini tespit etmek amaçlanmaktadır. Çalışma, nitel araştırma tekniği kullanılan tanımlayıcı bir araştırmadır. Araştırmada verilere gerçekleştirilen, yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle ulaşılmaktadır. Derinlemesine görüşmelerde araştırmanın amacına uygun, yarı yapılandırılmış şekilde, anlaşılabilirlik ve araştırmanın amacına uygunluk açısından değerlendirilerek hazırlanmış sorular kullanılmaktadır. Araştırmanın örneklemi, İstanbul, Edirne, Kocaeli ve Sakarya şehirlerinde 30 yıl ve üzeri öğretmenlik yapmış, emekli olmuş 40 öğretmenden oluşmaktadır. Katılımcılar, amaçlı örnekleme türlerinden uygun durum örneklemesi tekniğiyle, gönüllülük ve kolay ulaşılabilirlik esaslarına göre belirlenmiştir. Araştırma sonucu ulaşılan bulgular betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiş, oluşturulan metin üzerinde içerik analiziyle kodlara, kodlardan kategorilere ve oradan da temalara ulaşılmıştır. Araştırma sonucu doğrultusunda eğitimin işlevi, değişimi, eğitimdeki sorunlar ve ideal eğitim sistemi temalarına ulaşılmış, ulaşılan bu temalar eğitim sosyolojisindeki yaklaşımlar ışığında değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre eğitimin sosyal değişme sürecinde etkili role sahip olduğu kanısı kadar sosyal değişmenin de eğitim üzerinde etkisinin kabulü yer almaktadır. Eğitim, sosyal değişime zemin hazırladığı kadar, değişen politik, ekonomik ve sosyal koşullar için ihtiyaç duyulan bilgilerle bireyleri donatan işlevsel bir toplumsal kurum olarak karşımıza çıkmaktadır.
Anahtar Kelime: Eğitim eğitim sosyolojisi eğitimin işlevi değişme sosyal değişme

A QUALITATIVE RESEARCH ON THE FUNCTION OF EDUCATION AND SOCIAL CHANGE IN THE PERSPECTIVE OF EDUCATIONAL SOCIOLOGY

Öz:
Sociology of education is accepted as a field that investigates the connection between society, social institutions and education. An essential part of the studies on the sociology of education are constructed in the light of functionalist, conflictual and interpretive theories existing in the discipline of sociology. Critical pedagogy approach is also included in these approaches. World history proves to us the inevitable reality of social transformation. In this regard, the research aims to determine teachers' opinions on the function of education, how social changes occur, how social change affects the education system, and how changes in the education system affect the social system from the perspective of educational sociology. The study is a descriptive research using qualitative research technique. In the research, data is obtained through semi-structured interview technique. The sample of the research consists of 40 retired teachers who have taught for 30 years or more in the cities of Istanbul, Edirne, Kocaeli and Sakarya. Participants were determined using the convenience sampling technique, one of the purposeful sampling types, based on volunteering and easy accessibility. The findings obtained as a result of the research were analyzed with the descriptive analysis method, and codes were obtained through content analysis on the created text, categories from the codes, and then themes. In line with the research results, the themes of the function of education, its change, problems in education and the ideal education system were reached, and these themes were evaluated in the light of approaches in the sociology of education. According to the results of the research, there is an acceptance that education has an effective role in the process of social change, as well as the impact of social change on education. Education emerges as a functional social institution that provides the basis for social change and equips individuals with the information needed for changing political, economic and social conditions.
Anahtar Kelime: Education Sociology of Education Function of Education Change Social Change

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akyüz, Hüseyin. 1992. Eğitim Sosyolojisinin Temel Kavram ve Alanları Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Aypay, Ahmet., Cemaloğlu, Necati., Sarpkaya, Ruhi., Tomul, Ekber., Baştürk, Ramazan., Ellez, Murat., Şahin, Baki., Yolcu, Hüseyin., Karakaya, İsmail., Turgut, Yıldız. 2014. Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Bursa. Anı Yayıncılık.
  • Apple, Michael W. 2012. Eğitim ve iktidar. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
  • Apple, Michael W. 2019. Can Education Change Society?. New York: Routledge.
  • Arık, Alev. 1998. Psikolojide Bilimsel Yöntem. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Aydın, Mustafa. 1991. “Kültürel Süreklilik. Değişme ve Eğitim” M. Aydın, I. Ünal, E. Balcı ve diğerleri (Der.), Eğitim Sosyolojisi içinde, (s. 31–47). Ankara: Gazi Büro Kitabevi.
  • Aziz, Aysel. 1994. Araştırma Yöntemleri Teknikleri ve İletişim. Ankara: Turhan Kitabevi.
  • Ballantine, Jeanne. & Spade, Joan. 2014. “Getting Started: Understanding Education Through Sociological Theory”. Ballantine, J. & Spade, J. (Ed.), Schools And Society: A Sociological Approach to Education inside, (p. 13-29). Londan: SAGE Publication.
  • Barr, Rebecca. & Dreeben, Robert. 2014. “How Schools Work”. J. Ballantine, J. Spade (Ed.), Schools and Society A Sociological Approach to Education inside, (p..133-139). Londan: SAGE Publications.
  • Bernstein, Basil. 2003. Class, Code And Control: The Structuring of Pedagogic Discourse. London: Routledge Falmer Published.
  • Bock, Kathryn. 2002. “İlerleme, Gelişme ve Evrim Kuramları”. Bottomore, T. ve Nisbet, R. (Ed.), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi inside, (p. 51-92). İstanbul: Ayraç Yayınları.
  • Blackledge, Davit. & Hunt, Barry. 2019. Sociological Interpretation of Education. London: Rautledge Falmer Published.
  • Blumer, Herbert. 1969. Symbolic Interactionism: Perspective and Method. California: University of California Press
  • Bock, K. 2002. “İlerleme, Gelişme ve Evrim Kuramları.” (ss 51-92). Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi. Ed:
  • Bottomore, T. Ve Nisbet, R. (Mete Tunçay ve Aydın Uğur Yayına Hazırlayanlar), Ankara: Ayraç̧.
  • Bourdieu, Pierre. 1986. “The Forms Of Capital.” S.J. Ball (Ed.), The RoutledgeFalmer Reader in Sociology of Education, inside, (p. 15-29). London: Routledge Falmer Published.
  • Bourdieu, Pierre. & Passeron, Jean -Claude. 2015. Yeniden Üretim Eğitim Sistemine İlişkin Bir Teorinin İlkeleri. Ankara: Heretik Yayınevi.
  • Bowles, Samuel. & Gintis, Herbert. 2012. “Schooling in Capitalist Societies”. J. Ballantine & J.Spade (Ed.), Schools and Society: A Sociological Approach to Education inside, (p. 40-43). Londan: SAGE Publication.
  • Bruce, Steve. & Yearley, Steven. 2006. The Sage Dictionary of Sociology. Londan: SAGE publication. Celkan, Hikmet. 1991. Eğitim Sosyolojisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
  • Collins, Randall. 2012. “Conflict Theory of Educational Strafication.” J. Ballantine & J. Spade (Ed.), Schools And Society: A Sociological Approach to Education inside, (p. 44-50). Londan: SAGE Publication.
  • Cookson, Peter. & Donly, Kraybill. 2001. “Elites and Educational Reform.” D. Levinson P.W., Cookson A. Sadovnik Ed., Education and Sociology an Encyclopedia inside, (p. 235-240). London: Routledge Falmer.
  • Cookson, Peter. & Sadovnik, A. 2002. “Functionalist Theories of Education”, D. Levinson P.W., Cookson A. Sadovnik Ed., Education and Sociology an Encyclopedia inside, (p. 267-272). New York, Routledge Falmer.
  • Dreeben, Robert. 2013. “The Contribution of Schooling to the Learning of Norms.” A. Sadovnik vd. (Ed.), Exploring Education An Introduction to the Foundation of Education inside, (p. 129-146). London: Routledge Falmer.
  • Erol, Nilüfer. 2010. “Küreselleşme Sürecinde Örgütleri Yeniden Düşünmek”, Gazi Akademik Bakış, 4 (7), ss. 79-90.
  • Erol, Nilüfer. 2011. “Toplumsal Değişme ve Eğitim: Temel İlişkiler, Çelişkiler, Tartışmalar.” Akademik Bakış, 5(9), s.109-122.
  • Freire, Paulo. 2014. Ezilenlerin Pedagojisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Gıddens, Anthony. 2006. Sosyoloji. İstanbul: Ayraç Yayınevi.
  • Giroux, Henry. 2008. Eleştirel Pedagojinin Vaadi. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
  • Gleeson, Dianne. 2002. “Challenging Tripartism: Class and Inequality in Post-Compulsory Education Policy.” J. Demaine (Ed.), Education Policy and Contemporary Politics inside, (p. 129-152). New York: Palgrave Publishers Ltd.
  • Goffman, Erving. 2014. Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. İstanbul: Metis Yayınları.
  • Gökçe, Feyyat. 2000. Değişme Surecinde Devlet ve Eğitim. Ankara: Eylül Kitap ve Yayınevi.
  • Güllüpınar, F., İnce, C. 2014. “Şanlıurfa’da Eğitimsel Eşitsizliklerin Yeniden Üretimi: Kültürel Yapı, Sosyal Sermaye ve Yapısal Faktörlerin Sosyolojik Analizi.” Eğitim Bilim Toplum Dergisi. 46. s.s. 84-121.
  • Sunar, L. 2014. Toplumsal Değişimi Açıklamak: Temel Kavram ve Kuramlar. (ss 1-35). Türkiye’de Toplumsal Değişim Ed. L. Sunar. Ankara: Nobel.
  • Şıvgın Hale. 2009. “Ulusal Tarih Eğitiminin Kimlik Gelişimindeki Önemi.” Gazi Akademik Bakış̧, 2 (4), 35-52.
  • Hesapçıoğlu Muhsin. 1996. “Bilgi Toplumunda Eğitim ve Okulun Geleceğine İlişkin Düşünceler”. Yeni Türkiye, 2 (7), 21–28;
  • Heckman, James. & Neal, Larry. 2005. “Coleman’s Contribution to Education: Theory, Research Style and Emprical Research.” Jon Clark (Ed.), James S. Coleman inside, (p. 88-112). London: Routledge Falmer.
  • Herrnstein, Richard. & Murray, Charles. 1996. The Bell Curve Intelligence and Class Structure in American Life. New York: The Free Press.
  • Hoffer, Thomas. 2002. “Meritocracy”. D. Levinson, P.W. Cookson, A.Sadovnik (Ed.), Education and Sociology an Encyclopedia inside, (p. 435-442). London: Routledge Falmer.
  • Jencks, Christopher. 2002. “Does inequality matter?” Daedalus: Journal of American Academy of Arts & Science, 131/1, 49-65
  • Karasar, Niyazi. 1995. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık.
  • Madigan, Tim. 2002. “Cultural Capital.” D. Levinson, P.W. Cookson, A. Sadovnik (Ed.), Education and Sociology an Encyclopedia inside, (p. 121-124). London: Routledge Falmer.
  • Mead, George Herbert. 1962. Mind, Self and Society. Chicago: The University of Chicago Press. Ritzer, George. 2011. Sosyoloji Kuramları. Ankara: De Ki Basım Yayım.
  • Sadovnik, Amir. 2018. Exploring Education An Introduction to the Foundation of Education. London: Routledge Falmer.
  • Shouse, Roger. 2001. “School Effect.” D. Levinson, P.W., Cookson, A. Sadovnik (Ed.), Education and Sociology an Encyclopedia inside, (p. 519-524). London: Routledge Falmer.
  • Sunar, Lütfi. 2014. “Toplumsal Değişimi Açıklamak: Temel Kavram ve Kuramlar.” L. Sunar (Ed.), Türkiye’de Toplumsal Değişim içinde, (s. 1-35). Ankara: Nobel.
  • Swartz, David. 2001. “Social Reproduction.” D., Cookson P.W., Sadovnik A. (Ed.), Education and Sociology an Encyclopedia inside, (p. 551-558 ). London: Routledge Falmer.
  • Swingewood, Alan. 2014. Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
  • Şahin, H. 2018. “Toplumsal Değişim Aracı Olarak Eğitim ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Eğitimde Eşitsizlik.” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(74), s.414-431.
  • Tezcan, Mahmut. 1999. Eğitim Sosyolojisi. İstanbul: Şafak Matbaacılık
  • Topses, Mehmet Devrim. 2014. Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
  • Turhanoğlu, Feryal Afşin., Suğur, Nadir., Gönç, Şavran, Temmuz. ve Çetin, Oya. 2013. Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
  • Yıldırım, Ali. & Şimşek, Hasan. 2008. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
  • Young, Moore. (1971). Knowledge And Control: New Directions For The Sociology Of Education. Londan: Collier-Macmillan Publishers
  • Young, Moore. (2002). Curriculum of the Future. Londan: Falmer Press.
APA DİKTAŞ YERLI G (2023). EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. , 51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
Chicago DİKTAŞ YERLI Gülbaşak EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. (2023): 51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
MLA DİKTAŞ YERLI Gülbaşak EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. , 2023, ss.51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
AMA DİKTAŞ YERLI G EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. . 2023; 51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
Vancouver DİKTAŞ YERLI G EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. . 2023; 51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
IEEE DİKTAŞ YERLI G "EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA." , ss.51 - 83, 2023. 10.33692/avrasyad.1401984
ISNAD DİKTAŞ YERLI, Gülbaşak. "EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA". (2023), 51-83. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1401984
APA DİKTAŞ YERLI G (2023). EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(37), 51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
Chicago DİKTAŞ YERLI Gülbaşak EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 11, no.37 (2023): 51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
MLA DİKTAŞ YERLI Gülbaşak EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, vol.11, no.37, 2023, ss.51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
AMA DİKTAŞ YERLI G EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2023; 11(37): 51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
Vancouver DİKTAŞ YERLI G EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2023; 11(37): 51 - 83. 10.33692/avrasyad.1401984
IEEE DİKTAŞ YERLI G "EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11, ss.51 - 83, 2023. 10.33692/avrasyad.1401984
ISNAD DİKTAŞ YERLI, Gülbaşak. "EĞİTİM SOSYOLOJİSİ PERSPEKTİFİNDE EĞİTİMİN İŞLEVİ VE SOSYAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 11/37 (2023), 51-83. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1401984