Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu

Laçin Şimşek, Canan

Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu

CANAN LAÇİN ŞİMŞEK (Sakarya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sakarya, Türkiye)

Journal of Turkish Science Education

25 3

Yıl: 2011 Cilt: 8 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 154 - 168 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu

Öz:

Bu çalışmanın amacı, Fen ve Teknoloji dersi öğretim programlarında ve kitaplarında bilim tarihi ile ilgili konular içerisinde Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumunu değerlendirmektir. Çalışmada, nitel veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesi yapılmıştır. 2004 yılında yeniden yapılandırılan Fen ve Teknoloji dersi öğretim programı kazanımlarında bilim tarihine nasıl yer verildiği, MEB tarafından yayınlanan ders kitaplarına bu kazanımların nasıl yansıdığı belirlenmiştir. Daha sonra, kitaplar içerisinde yer verilen bilim insanlarının ne kadarının Türk-İslam bilginlerinden olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonunda program kazanımlarında farklı kültürlerin ve uygarlıkların katkılarına vurgu yapıldığı görülmüştür. Ancak, kitaplarda Türk-İslam bilginlerine yeterince vurgu yapılmadığı, bilime katkılarına yeterince değinilmediği tespit edilmiştir. İncelenen ders kitaplarında sadece sekiz Türk-İslam bilginine yer verildiği görülmüştür. Bu isimler, Ali Kuşçu, Uluğ Bey, Bursalı Kadızade Rumi, Gıyaseddin Cemşid, Muinuddin Kaşi, Farabi, İbn-i Sina ve İbn-i Miskeveyh‘dir.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Din Bilimi

Inclusion of Turkish-Muslim scientists in science and technology lesson curriculum and textbooks

Öz:

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abd-El-Khalick, F. & Lederman, N. G. (2000). The Infuence of History of Science Courses on Students' Views of Nature of Science. Journal of Research in Science Teaching, 37(10): 1057-1095.
Bammate, H. (2008). İslamın İnsanlık Kültürüne Katkısı. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Bayraktar, M. (2000). İslam’da Bilim ve Teknoloji Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Bozkurt, N. (2004). Bilimler Tarihi ve Felsefesi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Brown, R. A. (1991). ―Humanizing Physics Through Its History‖. School Science and Mathematics, 91(8), 357-361.
Cobb, S. (2006). İslamın Medeniyete Katkıları. İstanbul: Profil Yayıncılık.
Demirbaş, M. (2009). Türkiye‘deki bilim ve sanat merkezlerinde öğrenim gören üstün yetenekli öğrencilerin bilim adamı imgeleri. Journal of Qafqaz University, 28: 197-207.
Fazlıoğlu, İ. (2004). İki Ucu Müphem Bir Köprü:‗Bilim‘ ile ‗Tarih‘ ya da ‗Bilim Tarihi‘. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2( 4): 9-2.
Göker, L. (1998). Fen Bilimleri Tarihi ve Türk İslam Bilginlerinin Yeri. Ankara: MEB Yayınları.
Huff, T. E. (2003). The Rise of Early Modern Science. Cambridge: Cambridge University Press.
Hunke, S. (2001). Allah’ın Güneşi Avrupa’nın Üzerinde. İstanbul: Altın Yayınları.
Hussain, M. (2004). İslam’s Contributions to Science. New Delphi: Anmol Publications.
Jasanoff, S. (2000). Reconstructing the past, Constructing the Present: Can Science Studies and the History of Science Live Happily Ever after? Social Studies of Science, 30(4): 621-631.
Justi, R. & Gilbert, J. (2000). History and philosophy of science through models: some challenges in the case of ‗the atom‘. International Journal of Science Education, 22(9): 993- 1009.
Justi, R. & J. K. Gilbert. (1999). History and Philosophy of Science through Models: the case of Chemical Kinetics. Science and Education, 8: 287-307.
Kocabaş, Ş. (1996). İslam ve bilim. Divan, 1: 67-83.
Korkmaz, H. & Kavak, G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilime ve bilim insanına yönelik imajları [Primary School Students‘ Images of Science and Scientists ]. İlköğretim Online, 9(3), 1055-1079.
Laçin Şimşek, C. (2009). Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programları ve Kitapları Bilim Tarihinden Ne Kadar ve Nasıl Yararlanıyor?, İlköğretim Online Dergisi, 8(1), 129-145.
Lin, H., Hung, J. & Hung, S. (2002). Using the history of science to promote students‘ problemsolving ability. International Journal of Science Education, 24(5): 453–464.
Lombardi, O. (1999). Aristotelian Physics in the context of teaching science: A historical- Philosophical Approach. Science & Education, 8: 217-239.
Lonsbury, J.G. & Ellis, J.D. (2002). Science History as a Means to Teach Nature of Science Concepts: Using the Development of Understanding Related to Mechanisms of Inheritance. Electronic Journal of Science Education 7(2). Online: ttp://wolfweb.unr.edu/homepage/crowther/ejse/lonsbury.pdf adresinden 02.02.2008 tarihinde alınmıştır.
Maienschein, J. (2000). Why Study History for Science?. Biology and Philosophy 15: 339–348.
Matthews, M. R. (1994). Science Teaching: The Role of History and Philosophy of Science. New York: Routledge.
McComas, W. F. (2008). Seeking historical examples to illustrate key aspects of the nature of science. Science and Education, 17:249–263.
Monk M. & J. Osborne. (1997). Placing the History and Philosophy of Science on the Curriculum: A Model for the Development of Pedagogy. Science & Education, 81:405– 424, 1997.
Oğuz Ünver, A. (2010). Perceptions of scientists: a comparative study of fifth graders and fourth year student teachers. Necatibey Egitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Egitimi Dergisi (EFMED), 4(1): 11-28.
Ragep, F. J. (2007). Copernicus and His Islamic Predecessors: Some Historical Remarks. Historyof Science, 45: 65–81.
Ronan, C. A. (2003). Bilim Tarihi. Dünya Kültürlerinde Bilimin Tarihi ve Gelişmesi. Ankara: Tübitak Yayınları.
Rutherford, F. J. (2001). Fostering the history of science in American science education. Science & Education, 10:569-580.
Saliba, G. (1994). A History of Arabic Astronomy. Planetary Theories During The Golden Age of Islam. New York: New York University Press.
Saliba, G. (2008). İslam Bilimi ve Avrupa Rönesans’ının Doğuşu. (Çev: Günseli Aksoy). İstanbul: Butik Yayınlar.
Salih, U. (2005). ―Doğunun Leonardoları‖. Focus Dergisi, Sayı: 2005/01-112414: 54-61.
Sarton, G. (1995). Antik Bilim ve Modern Uygarlık (Çev: Melek Dosay, Remzi Demir). Ankara: Gündoğan Yayınları.
Sezgin, Fuat. (2007). İslam’da Bilim ve teknik. (Cilt 1). İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Song, J. & Kim, K. (1999). How Korean students see scientists: the images of thescientist', International Journal of Science Education, 21: 9, 957 — 977.
Syed, M. H. (2003). Islam and Science. New Delhi: Anmol Publications.
Tekeli, S., Kahya, E., Dosay, M., Demir, R., Topdemir, H. G., Unat, Y. Ve Koç Aydın, A. (2007). Bilim Tarihine Giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tez, Z. (2001). Bilim ve Teknikte Ortaçağ Müslümanları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tez, Z. (2007). Fiziğin Kültürel Tarihi. İstanbul: Doruk Yayınları.
Topdemir, H. G. ve Unat, Y. (2008). Bilim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
Turner, H. R. (2002). Science in Medivial Islam: An Illustrated Instruction. USA: University of Texas Press.
Unat, Y. (2001). Astronomi Tarihi. Ankara: Nobel Yayınları.
Unat, Y. (2004). ―A.Ü.D.T.C.F. Bilim Tarihi Anabilim Dalı‖. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2( 4): 493-521.
Yıldırım, A. & Şimşek, H (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
İncelenen Öğretim Programları ve Ders Kitapları:
İlköğretim 4.-5. Sınıflar Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
İlköğretim 6.-8. Sınıflar Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
Tunç, T., Karademir Z. S., Agalday, M., Merdeşe, H., Talo, H., Koçakoğlu, M. & Kaya, S. (2007). İlköğretim Fen ve Teknoloji Ders Kitabı 4. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları.
Tunç, T., Agalday M., Akçam, H. K., Çeltikli Altunoğlu, Ü., Bağcı, N., Bakar, E., Başdağ, G., İnal, A., İpek, İ., Keleş, Ö., Gürsoy Köroğlu, N. & Yörük, N (2007). İlköğretim Fen ve Teknoloji Ders Kitabı 6. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları.
Tunç, T., Bağcı, N., Yörük, N., Gürsoy Köroğlu, N., Çeltikli Altunoğlu, Ü., Başdağ, G., Keleş, Ö., İpek, İ. & Bakar, E. (2007). İlköğretim Fen ve Teknoloji Ders Kitabı 7. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları.
Tunc, T., Bakar, E., Basdag, G., Ipek, I., Bagcı, N., Gursoy Koroglu, N., Yoruk, N., Keles, O. (2008). Ilkögretim Fen ve Teknoloji Ders Kitabı 8. Anakra: Milli Egitim Bakanlıgı Devlet Kitapları.
Yılmaz, F., Atalay, H. B., Özgül, E., Keleş, Ö., Gürer Kavas, B., Şen, N., Özgiresun, A. & Şahin, S. (2006). İlköğretim Fen ve Teknoloji Ders Kitabı 5. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları.

APA	Laçin Şimşek C (2011). Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. , 154 - 168.
Chicago	Laçin Şimşek Canan Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. (2011): 154 - 168.
MLA	Laçin Şimşek Canan Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. , 2011, ss.154 - 168.
AMA	Laçin Şimşek C Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. . 2011; 154 - 168.
Vancouver	Laçin Şimşek C Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. . 2011; 154 - 168.
IEEE	Laçin Şimşek C "Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu." , ss.154 - 168, 2011.
ISNAD	Laçin Şimşek, Canan. "Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu". (2011), 154-168.

APA	Laçin Şimşek C (2011). Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. Journal of Turkish Science Education, 8(4), 154 - 168.
Chicago	Laçin Şimşek Canan Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. Journal of Turkish Science Education 8, no.4 (2011): 154 - 168.
MLA	Laçin Şimşek Canan Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. Journal of Turkish Science Education, vol.8, no.4, 2011, ss.154 - 168.
AMA	Laçin Şimşek C Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. Journal of Turkish Science Education. 2011; 8(4): 154 - 168.
Vancouver	Laçin Şimşek C Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. Journal of Turkish Science Education. 2011; 8(4): 154 - 168.
IEEE	Laçin Şimşek C "Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu." Journal of Turkish Science Education, 8, ss.154 - 168, 2011.
ISNAD	Laçin Şimşek, Canan. "Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu". Journal of Turkish Science Education 8/4 (2011), 154-168.