TY  - JOUR
TI  - Meninski'nin Türk Dili ve Kültürü Üzerine Görüşleri: Bir Değerlendirme
AB  - 1628-1698 yılları arasında yaşamış olan Fransız asıllı Polonyalı Doğu dilleri (Türkçe, Arapça ve Farsça; yani, Osmanlıca) uzmanı Meninski, XVI. yüzyıldan itibaren Avrupada güçlenmeye başlayan ve XVII. yüzyılda daha da ivme kazanan Türkiye odaklı şarkiyatçılığın öncülerinden biridir. Onun ve Avrupalı diğer XVII. yüzyıl şarkiyatçılarının Osmanlı İmparatorluğuna ve dolayısıyla Türkiyeye ilişkin ortaya koydukları eserler, Orientalism kitabı (1978) ile şöhret kazanan Filistin asıllı günümüz araştırmacısı Edward Saidin XVIII. yüzyıldan itibaren başlattığı ve sadece Orta Doğu Arap coğrafyası ile sınırladığı şarkiyatçılık anlayışının ne denli eksik, yanlış ve geçersiz olduğunun kanıtlarıdır. Bu bağlamda, Meninskinin 1680de Viyanada yayınladığı Thesaurus Linguarum Orientalium Turcicae, Arabicae [et] Persicae [ ]: Lexicon Turcico-ArabicoPersicum[ ]& Grammatica Turcica ve 1687de yine Viyanada ek olarak yayınladığı Complementum Thesauri Linguarum Orientalium seu Onomasticum Latino-Turcico-Arabico-Persicum, hem Türkiye odaklı o dönem Avrupa şarkiyatçılığı bakımından, hem bu şarkiyatçılığın temel stratejik amacı olan Osmanlı İmparatorluğunu her yönüyle tanıma sürecine ciddî bir katkı olması bakımından, en önemli kaynaklar arasındadır. Başka deyişle, XVI. ve XVII. yüzyıllarda Avrupalıların, toplumsal yaşam, kültür, dil, tarih, coğrafya, nüfus ve etnik yapı, siyaset, ekonomi, yönetim, kurumlar, ordu ve donanma, ulaşım, mimari, tarihî yerler ve arkeolojik kalıntılar gibi pek çok konulara odaklanarak Osmanlı İmparatorluğunun tüm yapısını ve gücünü anlama girişimleri, o dönemdeki Avrupa şarkiyatçılığının salt bir humanist ve bilimsel yaklaşımı olarak değil, aslında öncelikle temel bir stratejik amacın gereği olarak algılanmalıdır. Nitekim, Meninskinin Viyana Habsburg İmparatoru Leopold Ie hitaben yazdığı ithafnamesinde bu amaca yönelik ifadeler yer almaktadır. Dolayısıyla, Meninskinin sözlüğü ve Türkçe dilbilgisi, Türk dili üzerine humanist ve akademik bir çalışma olmasının ötesinde, Türk kimliği ve kültürüne ilişkin gözlemler içeren ve Avrupadaki yaygın Türk karşıtlığını yansıtan çalışmalardır. İşte, bu makalede, Meninskinin Türk diline ve kültürüne ilişkin gözlemleri ve görüşleri, Avrupa Türk şarkiyatçılığının gelişimi ve amaçları bağlamında ele alınmaktadır.
AU  - UMUNÇ, HİMMET
PY  - 2015
JO  - Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
VL  - 32
IS  - 1
SN  - 1301-5737
SP  - 243
EP  - 257
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/176032
ER  -