Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri

Yıl: 2018 Cilt: 22 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 63 - 92 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18505/cuid.377688 İndeks Tarihi: 18-07-2019

Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri

Öz:
Türkiye, 1980’den itibaren ithal ikameci ekonomi modelinden dışa açılma olarak ifade edilen yeni bir ekonomi modeline geçmiştir. Uygulamaya konulan neoliberal politikalarla birlikte küresel ekonomiyle bütünleşme sürecine girilmiştir. Bu eklemlenme dindarları da etkilemiş, dindarların gelirleri artmış, tüketim davranışlarında değişiklikler olmuştur. Öte yandan medya başta olmak üzere bazı taşıyıcı unsurlar, tüketim kodlarının farklı kesimlere ulaşmasını sağlamıştır. Bu süreçte ortaya çıkan yeni değerler, bireylerin tüketim eğilimlerinde de dönüşümlere sebep olmuştur. Bu çalışmada, dindarların tüketim eğilimlerini tespit etmek ve ne yönde değiştirdiğini ortaya çıkarmak amacıyla “Tüketim Dinamikleri Ölçeği” (TDÖ) geliştirilmiştir. Çalışmada nicel araştırma yaklaşımı benimsenmiş ve yüz yüze anket tekniğiyle veriler toplanmıştır. Örnekleme dâhil olan bireyler kota örnekleme ile seçilmiştir. Bu çalışmada literatür taraması, uzman görüşüne başvurma, akademisyenlerle yapılan beyin fırtınası ve gözlemler sonucunda bir ifade havuzu oluşturulmuştur. Ölçeğin geçerlilik ve güvenilirlik analizi SPSS programı aracılığıyla farklı istatistikler kullanılarak yapılmıştır. İzlenen aşamalar sonucunda 16 madde ve 3 boyuttan oluşan ölçeğin boyutları “gösterişçi tüketim”, “savurgan tüketim” ve “dini öncelikli tüketim” olarak adlandırılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Consumption Dynamics Scales: Consumption Tendency of Individuals Trained with Institutional Education of Religion

Öz:
Turkey has passed the import substitution economic model to a new model of the economy called open out since 1980. Along with the neoliberal policies implemented, the process of integration with the global economy has begun. The incomes of the religious people who cannot be excluded from the effects of this articulation also increased and their consumption behaviors has changed. On the other hand, some transport elements, especially the media, have enabled consumption codes to reach different segments. The new values emerged in this process also caused transformations in individual consumption trends. In this study, the "Scale of Consumption Dynamics" (SCD) was developed in order to identify the trends of consumption of devotees and to find out how they changed. Quantitative research approach was adopted in the study and the datas were collected by face-to-face survey technique. The individuals included in our sample were selected by quota sampling. In this study, an expression pool was created as a result of literature review, expert opinion consultation, brainstorming with academicians and observations. The validity and reliability analysis of the scale was made using different statistics through the SPSS program. As a result of these steps, the dimensions of the scale consisting of 16 items and 3 dimensions are called "showy consumption", "wasteful consumption" and "religious priority consumption".
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acar, Voltan Nilüfer. Yıldırım, İbrahim. Ergene, Tuncay. “Bireylerin Dindarlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 12 (1996): 45-56.
  • Arıkan, Rauf. Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayınları, 2013.
  • Arslantürk, Zeki. "Dindarlığın Bağımsız Değişkenleri". Dindarlık Olgusu. Ed. Hayati Hökelekli, 239-257. Bursa: Kurav Yayınları, 2006.
  • Arslantürk, Zeki - Arslantürk, E. Hamit. Uygulamalı Sosyal Araştırma. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2011.
  • Avcı, Özlem. İki Dünya Arasında: İstanbul'da Dindar Üniversite Gençliği. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
  • Avcı, Özlem. Bir Özneleşme Örneği Olarak İstanbul'da Dindar Üniversite Gençliği. Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2010.
  • Azak, Umut. "İslami Radyolar ve Türbanlı Spikerler". İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri. Ed. Nilüfer Göle, 93-109. İstanbul: Metis Yayınları, 2000.
  • Bademci, Vahit. "Türk Eğitim ve Biliminde Bilimsel Devrim: Testler ya da Ölçme Araçları Güvenilir ve Geçerli Değildir". Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 16 (2011): 116-132.
  • Bahadır, Abdülkerim. "Dindarlığı Etkileyen Faktörler". Din Psikolojisi. Ed. Hayati Hökelekli, 94-116. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 2010.
  • Balcı, Ali. Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2001.
  • Baynal, Fatma. “Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (2015): 216.
  • Bali, Rıfat N. Tarz-ı Hayata’tan Life Style’a Yeni Seçkimler, Yeni Mekanlar, Yeni Yaşamlar İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
  • Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. Çeviren Hazal Deliceçaylı - Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı, 2004.
  • Bauman, Zygmunt. Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. Çeviren Ümit Öktem. İstanbul: Sarmal Kitabevi, 1999.
  • Bayram, Nuran. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş AMOS Uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi, 2010.
  • Binark, Mutlu - Kılıçbay, Barış. Tüketim Toplumu Bağlamında Örtünme Pratiği ve Moda İlişkisi. Ankara: Kondras Adenauer Vakfı Yayınları, 2000.
  • Bocock, Robert. Tüketim. Çeviren İrem Kutluk. Ankara: Dost Kitabevi, 1993.
  • Bora, Tanıl. İnşaat Ya Resulallah. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
  • Boztoprak, Zeliha. Ebeveynleri Dini Hizmetler Alanında Görevli Olan Ergenlerin Dini Tutum ve Davranış Özellikleri (Kayseri Örneği). Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2015.
  • Buğday, Esna Betül. Bilinçli Tüketici Ölçeği Geliştirme Çalışması. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2015.
  • Büyüköztürk, Şener. "Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı". Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 32 (2002): 470-483.
  • Cebeci, Suat. Din Eğitimi Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2005.
  • Churchill, G. A. "A Paradigm for Developing Better Measures of Marketing Constructs". Journal of Marketing Research 16/1 (1979): 237-246.
  • Churchill, G. A. Marketing Research: Methodological Foundations. ABD: The Dreyden Press, 1995.
  • Dellaloğlu, Besim. Frankfurt Okulu'nda Sanat ve Toplum. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
  • Demirezen, İsmail. Tüketim Toplumu ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2015.
  • Featherstone’da, Mike. Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. Çeviren Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı, 2005.
  • Fromm, Erich. Sahip Olmak Ya Da Olmak. Çeviren Aydın Arıtan. İstanbul: Arıtan Yayınevi, 2003.
  • Gökçe, Birsen. Toplumsal Bilimlerde Araştırma. Ankara: Savaş Kitap ve Yayınevi, 2007.
  • Günay, Ünver - Çelik, Celâlettin. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. Adana: Karahan Kitabevi, 2006.
  • Hız, Gülay “Gösterişçi Tüketim Eğilimi Üzerine Bir Alan Araştırması (Muğla Örneği)”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi 3/2 (2011). http://www.sobiad.org/ejournals/dergi_ybd/arsiv/2011_2/gulay_hiz.pdf.
  • Horkheimer, Marx - Theodor W. Adorno. Aydınlanmanın Diyalektiği Felsefi Fragmanlar II. Çeviren Oğuz Özügül. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1996.
  • Kalaycı, Şeref. Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım, 2014.
  • Karabıyık Barbarasoğlu, Fatma. İmaj ve Takva. İstanbul: Timaş Yayınları, 2002.
  • Karakaya, Handan. Türkiye'de Dindar Burjuva ve Kadın. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2015.
  • Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları, 2008.
  • Karslı, Mehmet. Tüketim Kültürü ve Dinsellik: Ramazan ve Dini Bayramlar Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2012.
  • Karataş, Ezgi. Hedonic Consumption: Confirmation Of The Scale And Analyzing The Effects Of Demographic Factors And An Application In İzmir By Using Lısrel. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2011.
  • Kavas, Erkan. “Demografik Değişkenlere Göre Dini Tutum”. Akademik Bakış Dergisi 38 (Eylül-Ekim 2013): 1-20. https://www.researchgate.net/profile/Erkan_Kavas2/publication/278847003_THE_RELGOUS_ATTTUDE_ACCORDING_THE_DEMOGRAPHC/links/5586b69c08ae7bc2f44c6bb4/THE-RELGOUS-ATTTUDE-ACCORDING-THE-DEMOGRAPHC.pdf
  • Kımter, Nurten. Benlik Saygısı ve Dindarlık İlişkisi. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2008.
  • Kır, Zülal. Türkiye'de Değişen Muhafazakârlık Acıbadem Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.
  • Kızılçelik, Sezgin. Frankfurt Okulu. Ankara: Anı Yayıncılık, 2008.
  • Kirman, Mehmet Ali. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
  • Kline, Paul. An Easy Guide To Factor Analysis. New York: Rotledge,1994.
  • Kocacık, Faruk. Tüketim Eğilimleri ve Sorunları(Sivas Merkez İlçe Örneği). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 1998.
  • Koç, Mustafa. “Dindarlığın Oluşumuna Din Eğitiminin PsikoPedagojik Katkıları: ‘Değer-Yoksun Dindarlık’ Tipolojisi Bağlamında Teorik Bir Yaklaşım”. Değerler Eğitimi Dergisi 15/33 (Haziran 2015): 87-138.
  • Koç, Mustafa. "Demografik Özellikler İle Dindarlık Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma". Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2010): 217-248.
  • Kurt, Abdurrahman. "Dindarlığı Etkileyen Faktörler". Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2009): 1-26.
  • Küçükşen, Kübra. Dindarların Para İle İmtihanı "Holding Tecrübesi". Konya: Çizgi Kitabevi, 2011.
  • Mert Babekoğlu, Yasemin. “Tüketicilerin Demografik Özellikleri ve Bireysel Tutumlarının Sorumlu Tüketim Davranışları Üzerindeki Etkisi”. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2000.
  • Neuman, W. Lawrence. Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel yaklaşımlar 1. Çeviren Sedef Özge. Ankara: Yayınodası Yayıncılık, 2013. Odabaşı, Yavuz. Tüketim Kültürü. İstanbul: Sistem Yayınları, 2009.
  • Orçan, Mustafa. Osmanlı'dan Günümüze Modern Türk Tüketim Kültürü. Harf Eğitim Yayıncılık: Ankara, 2014.
  • Özmen, Ahmet. Uygulamalı Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2000.
  • Öztürk, Musa. Küreselleşme Sürecinde Türkiye'de Dini Hayatın Dönüşümü ve Dindarlığın Yeni Bazı Görünümleri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, 2010.
  • Pişkin, Mücahit. Tüketim Toplumu ve Din İlişkisi Türkiye ve İslam Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2014.
  • Ritzer, George. Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek. Çeviren Şen Süer Kaya. İstanbul: Ayrıntı, 2011.
  • Sağlam, Halil İbrahim. “Bilinçli Tüketicilik Düzeyi Ölçeği Çalışması”. İnternational Journal of Human Sciences 7/1 (2010): 1190-1200.
  • Sefil, Ahmet. Moda ve Dindarlık (Kutsal Tesettürün Seküler Modayla İmtihanı). Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.
  • Seyyar, Ali. İnsan ve Toplum Bilimleri Terimleri (Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü). İstanbul: Değişim Yayınları, 2007.
  • Solmaz, Bünyamin. "Eğitim ve Din". Din Sosyolojisi El Kitabı. Ed. İhsan Çapcıoğlu ve Niyazi Akyüz, 401-422. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
  • Storey, John. Popüler Kültür Çalışmaları. Çeviren Koray Karaşahin. İstanbul: Babil Yayınları, 2000.
  • Stevens, James. Applied Multivariate Statictics For The Social Sciences. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, 1996.
  • Subaşı, Necdet. Din Sosyolojisi. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi, 2014.
  • Sungur, Erol. Postmodern Tüketim Anlayışında Dindar Yaşam Biçimleri. Doktora Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, 2016.
  • Şahin, Adem. İlahiyat Tıp ve Mühendislik Fakültelerinde Okuyan Öğrencilerde Dini Hayatın Boyutları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1999.
  • Şavran Gönç, Temmuz. "Araştırma Evreni, Örneklem Seçimi ve Ölçüm". Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ed. Nadir Suğur, 138-157. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 2009.
  • Tavşancıl, Ezel. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2006.
  • Tabachnick, Barbara G – Fidell, Linda S. Using Multivariate Statictics Boston: Ally And Bacon, 2001.
  • Tellan, Derya. "Tüketim Kavramını Anlamlandırmak: Tarihi ve Sosyolojisi". Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları. Ed. Banu Dağtaş ve Erdal Dağtaş, 76-100. Ankara: Ütopya Yayınları, 2009.
  • Tuğal, Cihan. Pasif Devrim. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2011.
  • Türkiye Bilimler Akademisi, Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü: Sosyal Bilimler Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, 2011.
  • Ulu, Mustafa. Dindarlığın Tanımı, Boyutları Ve Ölçülmesi Üzerine Psikolojik Bir Araştırma -Erciyes Üniversitesi Öğrencileri Örneği-. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2013.
  • Ünalan Turan, Sümeyra. Çalışma Hayatının Dindar Kadının Dini Anlayış ve Uygulamalarına Etkisi Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2013.
  • Yanıklar, Cengiz. Tüketimin Sosyolojisi. İstanbul: Birey Yayıncılık, 2006.
  • Yankaya, Dilek. Yeni İslami Burjuvazi Türk Modeli. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
  • Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din. Ankara: Karahan Kitabevi, 2007.
  • Zorlu, Abdülkadir. Üretim ve Tüketim Teorileri. Ankara: Altınordu Yayınları, 2016.
  • Zorlu, Abdulkadir. Tüketim Sosyolojisi. Ankara: Glocal Yayınları, 2006.
APA ince a (2018). Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. , 63 - 92. 10.18505/cuid.377688
Chicago ince abdullah Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. (2018): 63 - 92. 10.18505/cuid.377688
MLA ince abdullah Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. , 2018, ss.63 - 92. 10.18505/cuid.377688
AMA ince a Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. . 2018; 63 - 92. 10.18505/cuid.377688
Vancouver ince a Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. . 2018; 63 - 92. 10.18505/cuid.377688
IEEE ince a "Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri." , ss.63 - 92, 2018. 10.18505/cuid.377688
ISNAD ince, abdullah. "Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri". (2018), 63-92. https://doi.org/10.18505/cuid.377688
APA ince a (2018). Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22(1), 63 - 92. 10.18505/cuid.377688
Chicago ince abdullah Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22, no.1 (2018): 63 - 92. 10.18505/cuid.377688
MLA ince abdullah Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol.22, no.1, 2018, ss.63 - 92. 10.18505/cuid.377688
AMA ince a Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2018; 22(1): 63 - 92. 10.18505/cuid.377688
Vancouver ince a Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2018; 22(1): 63 - 92. 10.18505/cuid.377688
IEEE ince a "Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri." Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22, ss.63 - 92, 2018. 10.18505/cuid.377688
ISNAD ince, abdullah. "Tüketim Dinamikleri Ölçeği: Kurumsal Din Eğitimi Almış Bireylerde Tüketim Eğilimleri". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22/1 (2018), 63-92. https://doi.org/10.18505/cuid.377688