Yıl: 2019 Cilt: 21 Sayı: 39 Sayfa Aralığı: 199 - 225 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 17-06-2020

DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU

Öz:
Başkalarıyla bir arada yaşamak zorunda olan insan hem tabiata hem de sosyo-kültürel-ekonomik koşullara karşı tatminkâr bir şekilde yaşamını devam ettirebilmek için dayanışmaya ve yardım-laşmaya ihtiyaç duymaktadır. Bu çalışmada dayanışma ve yardımlaşmaya atıf yapan gerek dini kaynaklardan gerekse toplum bilimcilerden alıntılar yaparak; ana hatlarıyla bu iki olgunun dini ve sosyolojik boyutlarına temas edeceğiz. Bu bağlamda makro-bireyselci/toplulukçu ve göç teorileri ile dinlerin ve özelde İslam dininin bu iki olguya yaklaşımını bütünleyici bir perspektif içerisinde ele almaya çalışacağız.Dayanışmanın ve yardımlaşmanın az olduğu toplumlarda bireyin, karşılaştığı sorunlara karşı mü-cadele etmede zorlandığı, toplum içinde yalnızlaşma hissine kapıldığı ve neticede ortaya çıkan anomik durumun bir hastalık gibi grubun/toplumun tümüne sirayet ettiği görülmektedir. Sosyal gerçekliğe dayanarak dayanışma-yardımlaşma ve din ilişkisine temas eden düşünürler, dinin top-lumsal dayanışma ağlarını örmede önemli bir fonksiyon icra ettiği kanaatine varmaktadırlar. Din-ler tarafından telkin edilen dayanışma-yardımlaşma mefhumunun ve toplumun onu algılama ile pratize etme şeklinin; toplumu oluşturan bireyler arasında mutsuzluğu ve yalnızlığı gidermede başat bir rol oynadığını, sosyolojik veriler bize göstermektedir.
Anahtar Kelime:

Religious-Social Aspects of Solidarity and Cooperation

Öz:
The human being who must live together with others needs solidarity and cooperation to sustain his/her life in a satisfactory way towards both the nature and socio-cultural-economic conditions. In this study, quoting both from religious sources and social scientists who emphasizing the sol-idarity and cooperation; we will outline to the two concepts in the context of religious and socio-logical aspects. In this context, we will try to deal with the approach of macro-individualist/plu-ralist and immigration theories and religions- in particular Islam- to these both concepts, from a complementary perspective. The individual, in societies which are seen less solidarity and cooperation bonds- will be forced to fight against the faced problems and the feeling of loneliness in society. This event, which is occurring among individuals, is then circulated to the entire group/society, such as a disease. Because of this chaos in the society which based on lack of solidarity and cooperation, social life will be dragged on unhealthy process. The social scientists who are dealing with the relationship -based on social reality- between solidarity and religion, consider that the religion perform an important function to knit the social solidarity networks in a society. The sociological data show that; the kind of concept of solidarity which suggested by religions and the believers’ perception and practicing way of it play a major role in overcoming the unhappiness and loneliness among individuals in society. [You may find an extended abstract of this article after the bibliography.]
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akyüz, Niyazi. “İlk Dini Cemaatin Profili”. Din Sosyolojisi El Kitabı. Ed. Niyazi Akyüz - İhsan Çapcıoğlu. 264-270. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
  • Akyüz, Niyazi – Çapcıoğlu, İhsan. “Toplumsal Değişme ve Din”. Ana Başlıklarıyla Din Sosyolojisi. Ed. Niyazi Akyüz - İhsan Çapcıoğlu. 377-393. Ankara: Gündüz Eği-tim ve Yayıncılık, 2008.
  • Akyüz, Niyazi – Çapcıoğlu, İhsan. “Fonksiyonel Din sosyolojisi: Emile Durkheim”. Ana Başlıklarıyla Din Sosyolojisi. Ed. Niyazi Akyüz - İhsan Çapcıoğlu. 85-90. An-kara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, 2008.
  • Aktan, Hamza. “Âkıle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2: 248-249. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
  • Algül, Hüseyin. “Ensar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11: 251-252. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
  • Algül, Hüseyin. “Muâhât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 308-309. İstan-bul: TDV Yayınları, 2005.
  • Apaydın, Ümit. Ahmet Hamdi Tanpınar ve Nurettin Topçu’nun Eserlerinin Kültür ve Uy-garlık Kavramları Açısından Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Ma-yıs Üniversitesi, 2006.
  • Argyle, Michael – Beit-Hallahmi, Benjamin. The Social Psychology of Religion. London: Routledge & Kegan Paul, 1975.
  • Atmaca, Gökhan. “Süleyman Ateş’in Bakara Sûresi 62. Âyeti Tefsiri Üzerine Bir De-ğerlendirme”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/28 (Aralık 2013): 1-20.
  • Ayten, Ali. Prososyal Davranışlarda Dindarlık ve Empatinin Rolü. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2009.
  • Ayten, Ali. Empati ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
  • Berger, Peter L. Kutsal Şemsiye. Trc. Ali Coşkun. İstanbul: Rağbet Yayınları, 1999.
  • Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. Haz. Ahmet Kuyaş. 17. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
  • Canatan, Kadir – Yükselen, Ahmet – Serbest, Fatih – Okumuş, Fatih. 2014 Yılı Hollanda İnsan Hakları Raporu İslamofobi ve Entegrasyon Arasında Azınlıklar. İstanbul: İZU Yayın, 2015.
  • Çapcıoğlu, İhsan – Akyüz, Niyazi – Akın, Mehmet, “Toplumsal Yardımlaşma ve Da-yanışma Olgusunun Sosyo-Teolojik Temelleri”, 4. Uluslararası Din Bilimleri Sempozyumu Tam Metin Kitabı. 3-6. Elazığ: Asos Yayınevi, 2018.
  • Çelik, Celaleddin. Şehirleşme ve Din. Konya: Çizgi Kitabevi, 2002.
  • Davis, Winton. “Din sosyolojisi: Kurucular ve Temel Yaklaşımlar”. Din Sosyolojisi Kla-sik ve Çağdaş Yaklaşımlar I. Trc. İhsan Çapcıoğlu. Ed. Bünyamin Solmaz – İhsan Çapcıoğlu. 73-96. Konya: Çizgi Kitabevi, 2006.
  • Deutsche Welle Türkçe. “İftarlar Buluşturacak”. Erişim: 05 Mayıs 2018. http://www.dw.com/tr/iftarlar-buluşturacak/a-18522950.
  • Durkheim, Émile. Suicide. Trc. John A. Spaulding - George Simpson. New York: The Free Press. 1951.
  • Eisenberg, Nancy. “Empathy-Related Emotional Responses, Altruism, and Their So-cialization”. Visions of Compassion: Western Scientists and Tibetan Buddhists Exam-ine Human Nature. Ed. Richard Davidson. New York: Oxford University Press, 2001.
  • Franzoi, Stephen L. Social Psychology. 5. Baskı. New York: McGraw Hill. 2005.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. “Ali”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 371-374. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
  • Gouldner, Alvin W. “The Norm of Reciprocity: A Preliminary Statement”. American Sociological Review 25/2 (1960): 161-178. https://www.jstor.org/stable/2092623.
  • Gökalp, Ziya. Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak. Haz. Osman Karatay. Ankara: Ak-çağ Yayınları, 2006.
  • Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. 8. Baskı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2008.
  • Güngör, Özcan. “Amerika’daki Türk Gençleri İçin Cami ve Dini Sosyalleşme (New Jersey Örneği)”. Diyanet İlmi Dergi 48/4 (Ekim-Kasım-Aralık 2012): 117-136.
  • Halsey, A. H. A History of Sociology in Britain Science, Literature, and Society. New York: Oxford University Press, 2004.
  • Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
  • İbn Haldun. Mukaddime. Trc. Süleyman Uludağ. 2 Cilt. 9. Baskı. İstanbul: Dergâh Ya-yınları, 2013.
  • İbni Haldun, Mukaddime. Trc. Turan Dursun. 2 Cilt. Ankara: Onur Yayınları, 1977.
  • Karaman, Hayreddin. “Akid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 251-256. İs-tanbul: TDV Yayınları, 1989.
  • Karaman, Hayreddin – Çağrıcı, Mustafa – Dönmez, İbrahim Kâfi, Güneş – Sadrettin. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Ya-yınları, 2006.
  • Kirman, Mehmet Ali. “Dayanışma”. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. 56-57. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
  • Kösemihal, Nurettin Şazi. Sosyoloji Tarihi. 9. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2007.
  • Krech, David – Crutchfield, Richard S. – Ballachey, Egerton L. Cemiyet İçinde Fert. Trc. Mümtaz Turhan. 2 Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1970.
  • Krech, David – Crutchfield, Richard S. – Ballachey, Egerton L. Cemiyet İçinde Fert. Trc. Mümtaz Turhan. 2 Cilt. 2. Baskı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1983.
  • Malinowski, Bronislaw. Crime and Custom in Savage Society. London: Paul, Trench, Trubner, 1932.
  • Nietzsche, Friedrich. İyinin ve Kötünün Ötesinde- Bir Gelecek Felsefesini Açış. Trc. Ahmet İnam. 8. Baskı. İstanbul: Say Yayınları, 2015.
  • Özoğlu, Murat – Gür, B. S. – Coşkun, İpek. Küresel Eğilimler Işığında Türkiye’de Ulusla-rarası Öğrenciler. Ankara: SETA Yayınları, 2012.
  • Parekh, Bhikhu. Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek. Trc. Bilge Tanrıseven. Ankara: Phoenix Yayınları, 2002.
  • Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2003.
  • Perşembe, Erkan. “Almanya’da Türklere Ait Dini Kuruluşlar”. Ondokuz Mayıs Üniver-sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/8 (Eylül 1996): 157-180.
  • Schulze, Reinhard. “Zum Hintergrund Islamischer Politischer Bewegungen”. İsla-mische Gruppen und der Fundamentalismus in der BRD In Namen Allahs. Köln: (Hrsg.Bahman Niruman) Dreisam Verlag, 1990.
  • Slattery, Martin. Sosyolojide Temel Fikirler. Haz. Ümit Tatlıcan - Gülhan Demiriz. 2. Baskı. İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2008.
  • Sorokin, Pitirim Alexandrovich. Çağdaş Sosyoloji Kuramları II. Trc. M. Münir Raşit Öy-men. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 1994.
  • Şan, Mustafa Kemal. “Farklılık ve Çokkültürlülük Siyasetleri Üstüne Bir Deneme”. Mi-lel ve Nihal 3/1-2 (Aralık 2005-Haziran 2006): 67-114.
  • Topçu, Nurettin. Büyük Fetih. Haz. Ezel Ezverdi - İsmail Kara. 5. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2008.
  • Ünal, Mehmet Süheyl. “Bireycilik ve Din”. Din Sosyolojisi El Kitabı. Ed. Niyazi Akyüz - İhsan Çapcıoğlu. 223-235. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
  • Van der Heijden, Teri - Van Heelsum, Anja. “Opkomst En Stemgedrag Van Migranten Tijdens De Gemeenteraadsverkiezingen Van 3 Maart 2010”. IMES-Institute for Migration and Ethnic Studies, Amsterdam, 2010.
  • Wach, Joachim. Din Sosyolojisi. Trc. Ünver Günay. İstanbul: Marmara Üniversitesi İla-hiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1995.
APA Baycar A (2019). DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. , 199 - 225.
Chicago Baycar Abdulmuttalip DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. (2019): 199 - 225.
MLA Baycar Abdulmuttalip DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. , 2019, ss.199 - 225.
AMA Baycar A DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. . 2019; 199 - 225.
Vancouver Baycar A DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. . 2019; 199 - 225.
IEEE Baycar A "DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU." , ss.199 - 225, 2019.
ISNAD Baycar, Abdulmuttalip. "DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU". (2019), 199-225.
APA Baycar A (2019). DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(39), 199 - 225.
Chicago Baycar Abdulmuttalip DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21, no.39 (2019): 199 - 225.
MLA Baycar Abdulmuttalip DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.21, no.39, 2019, ss.199 - 225.
AMA Baycar A DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 21(39): 199 - 225.
Vancouver Baycar A DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 21(39): 199 - 225.
IEEE Baycar A "DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU." Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21, ss.199 - 225, 2019.
ISNAD Baycar, Abdulmuttalip. "DİNİ VE SOSYOLOJİK BOYUTLARIYLA DAYANIŞMA- YARDIMLAŞMA OLGUSU". Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/39 (2019), 199-225.