Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması
Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 387 - 402 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 İndeks Tarihi: 21-09-2020
Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması
Öz: Bu çalışma, “Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği”nin (SBBÖÖ) geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirliğinin testedilmesi amacı ile yapıldı. Çalışma, kurum izni ve etik kurul onayı alındıktan sonra bir eğitim ve araştırmahastanesinin sigara bırakma polikliniğine başvuran bireylerle Mart 2017-2018 tarihleri arasında gerçekleştirildi.Çalışmanın örneklemini 148 erişkin birey oluşturdu. Test-tekrar test güvenirliği ise 34 kişi ile yapıldı. Verileraraştırmacılar tarafından hazırlanan soru formu ve kapsam geçerliği yapılan SBBÖÖ kullanılarak toplandı.Ölçeğin geçerlik ve güvenirliği IBM SPSS 23 ve AMOS 23 programları ile değerlendirildi. Çalışmada Kendall’sanalizi, Barlett küresellik testi de (p < 0,001) anlamlı bulundu. SBBÖÖ’nün yapı geçerliğinin belirlenmesiamacıyla açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi uygulandı. SBBÖÖ’ye yapılan açımlayıcı faktöranalizi sonucunda ölçeğin 10 madde ve 2 faktörlü olduğu sonucuna varıldı. Ölçeğin Cronbach’s Alpha katsayısı0,782 olarak ölçüldü. Test-tekrar test analizi, anlamlı bulundu. Geliştirilen Sigara Bırakma Başarısı ÖngörüÖlçeği’nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu tespit edildi.
Anahtar Kelime: Smoking-Cessation Success Prediction Scale: Development, Validity, and Reliability Study
Öz: This study has been conducted with the aim of testing the validity and reliability of the Smoking Cessation Success Prediction Scale (SCSPS). The study was carried out between March 2017 to March 2018 with individuals who had applied to the smoking and quitting polyclinic of an education and research hospital after approval from the institution and the ethics committee. The sample of the study is comprised of 148 adult individuals. The test-retest method was conducted with 34 people. The data have been collected using a questionnaire prepared by the researchers and the SCSPS, which has a valid scope. The validity and reliability of the scale have been assessed using the programs IBM SPSS 23 and AMOS 23. In the study, the validity-rate test result for the scope is 0.77, and Bartlett’s sphericity test is significant (p < .001). Explanatory factor and confirmatory factor analyses have been performed to determine the structural validity of the SCSPS. The result of the exploratory factor analysis concludes the scale to have 10 items and two factors. The scale is shown to be reliable due to the results of Cronbach’s alpha coefficient and the test-retest. SCSPS which developed was determined as a valid and reliable measurement tool.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alpar, R. (2012). Uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik (2. basım). Ankara: Detay Yayıncılık.
- Alpar, R. (2017). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler (5. basım). Ankara: Detay Yayıncılık.
- Argüder, E., Karalezli, A., Hezer, H., Kılıç, H., Er, M., Hasanoğlu, H. C. ve Demir, P. (2013). Sigara bırakma başarısını etkileyen faktörler. Türk Toraks Dergisi, 14, 81–87.
- Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (9. basım). Ankara: Pegem Yayınevi.
- Byrne, B. M. (2010). Testing for the factorial validity of a theoretical construct: Structural Equation Modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (2nd ed.). New York, NY: Routledge.
- Environmental Protection Agency. (2018a). Environmental protection agency. Retrieved from https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/respiratory-health-effects-passive-smoking-lungcancer-and-other-disorders
- Environmental Protection Agency. (2018b). Secondhand tobacco smoke and smoke-free homes. Retrieved from https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/secondhand-tobacco-smoke-andsmoke-free-homes
- Eriksen M., Mackay J., Schluger N., Gomeshtapeh, F. I., & Drope, J. (2015). The tobacco atlas (5th ed.). Atlanta, GA: American Cancer Society and New York, NY: World Lung Foundation.
- Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri (Derleme) [Confirmatory factor analysis and fit indices: Review]. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 33(1), 210–223.
- Esin, M. N. (2014). Hemşirelikte araştırma. veri toplama yöntem ve araçları, veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliliği. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi.
- Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1–55. http:// dx.doi.org/10.1080/10705519909540118
- İlhan, F. (2007). Faktör analizi ve tarımsal araştırmalarda elde edilen verilere uygulanması üzerine bir çalışma (Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Konya). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
- Jayakirshnan, R., Uutela, A., Mathew, A., Auvinen, A., Mathew, P. S., & Sebastian, P. (2013). Smoking cessation intervention in rural Kerala, India; Findings of a randomised controlled trial. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 14, 6797–6802.
- Karadağlı, F. ve Nahcıvan, N. (2012). Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 8–15.
- Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi (9. basım). Ankara: Nobel.
- Kline, R. B. (2011). Hypothesis testing. principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York, NY: The Guilford Press..
- Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2012). Küresel yetişkin tütün araştırması Türkiye 2012. http://www.halksagligiens.hacettepe.edu.tr/KYTA_TR.pdf adresinden edinilmiştir.
- Lin, M. H., Huang, S. J., Shih, W. M., Wang, P. Y., Lin, L. H., & Hsu, H. (2013). Effects of an anti-smoking program to prevent lung cancer among urban aboriginals in Taiwan. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 14, 6451–6457.
- Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
- Özdamar, K. (2018). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (10. basım). Ankara: Nisan Kitabevi.
- Paek, Y. J., Lee, S., Kim, Y. H., Lee, K. S., Yim, H. W., Kim, M. S. … Jeung, O. (2014). Effect on smoking quit rate of telling smokers their health risk appraisal in terms of health age: A Randomized Control Trial. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 15, 4963–4968. http:// dx.doi.org/10.7314/APJCP.2014.15.12.4963
- Park, J. W., Chai, S., Lee, J. Y., Joe, K. H., Jung, J. E., & Kim, D. J. (2009). Validation study of Kim’s smoking cessation motivation scale and its predictive ımplications for smoking cessation. Official Journal of Korean Neuropsychiatric Association, 6, 272–277.
- Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Tabachnick B. G., & Fidel, L. S. (2001). Using Multivariate Statistics (4th ed.). Boston, MA: Allyn & Bacon.
- Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (4. basım). Ankara: Nobel Yayın.
- T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2010). Küresel yetişkin tütün araştırması Türkiye raporu 2010. http://www.havanikoru.org.tr/dosya/Docs_Tutun_ Dumaninin_Zararlari/KYTA_Kitap_Tr.pdf adresinden edinilmiştir.
- Agency for Healthcare Research and Quality. (2008). Treating tobacco use and dependence: 2008 update. Rockville, MD: U.S. Department of Health and Human Services. Retrieved from http://www.ahrq.gov/professionals/clinicians-providers/guidelinesrecommendations/tobacco/ clinicians/update/treating_tobacco_use08.pdf
- Uzaslan, E. K., Özyardımcı, N., & Karadağ, M. (2000). The physician’s intervention in smoking cessation: Results of the five years of smoking cessation clinic. Annals of Medicine, 9, 63–69.
- World Health Organization. (2018). Report on the global tobacco epidemic, 2018-MPOWER. Warning about the dangers of tobacco. Retrieved from http://www.who.int/mediacentre/ factsheets/fs339/en/)
| APA | AYDEMİR Y, DOĞU Ö, DEDE C, Çınar N (2019). Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. , 387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| Chicago | AYDEMİR Yusuf,DOĞU Özlem,DEDE Cemile,Çınar Nursan Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. (2019): 387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| MLA | AYDEMİR Yusuf,DOĞU Özlem,DEDE Cemile,Çınar Nursan Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. , 2019, ss.387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| AMA | AYDEMİR Y,DOĞU Ö,DEDE C,Çınar N Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. . 2019; 387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| Vancouver | AYDEMİR Y,DOĞU Ö,DEDE C,Çınar N Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. . 2019; 387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| IEEE | AYDEMİR Y,DOĞU Ö,DEDE C,Çınar N "Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması." , ss.387 - 402, 2019. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| ISNAD | AYDEMİR, Yusuf vd. "Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması". (2019), 387-402. https://doi.org/10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| APA | AYDEMİR Y, DOĞU Ö, DEDE C, Çınar N (2019). Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(2), 387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| Chicago | AYDEMİR Yusuf,DOĞU Özlem,DEDE Cemile,Çınar Nursan Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 6, no.2 (2019): 387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| MLA | AYDEMİR Yusuf,DOĞU Özlem,DEDE Cemile,Çınar Nursan Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, vol.6, no.2, 2019, ss.387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| AMA | AYDEMİR Y,DOĞU Ö,DEDE C,Çınar N Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2019; 6(2): 387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| Vancouver | AYDEMİR Y,DOĞU Ö,DEDE C,Çınar N Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2019; 6(2): 387 - 402. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| IEEE | AYDEMİR Y,DOĞU Ö,DEDE C,Çınar N "Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması." Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6, ss.387 - 402, 2019. 10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
| ISNAD | AYDEMİR, Yusuf vd. "Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması". Addicta: The Turkish Journal on Addictions 6/2 (2019), 387-402. https://doi.org/10.15805/addicta.2019.6.2.0022 |
