Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı
Yıl: 2019 Cilt: 23 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 673 - 691 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18505/cuid.619604 İndeks Tarihi: 18-12-2020
Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı
Öz: Bu çalışmada geleneksel Sünnî siyasal düşüncenin hükümdarlara öğütlerden oluşansiyâsetnâme geleneği adil yönetim problemine sunduğu çözüm açısından eleştirel biçimdeanaliz edilmiştir. İlgili literatürde genellikle dini öğütlerden ibaret görülen siyâsetnâmeler,dini hassasiyeti olmadığı için nefsinin arzu ve isteklerine uyarak adaletten ayrılıp zulme sürüklenen yöneticiler karşısında etkisiz görülür. Bu çalışmada, ilgili literatürdeki bu baskın yorum eleştirilerek siyâsetnâmelerde dini argümana ilaveten, özellikle nefsinin istek ve arzularına tâbi olduğu için zulme sürüklenen yöneticiyi adil yönetime ikna etmek için geliştirilenfakat literatürde pek dikkate alınmayan ikinci bir argüman türü olduğu ileri sürülmektedir.Bu ikinci argüman bu çalışmada kişisel çıkar argümanı olarak adlandırılmıştır. Eğer hükümdar nefsinin arzu ve isteklerine tâbi olduğu için dini argümanı dikkate almayacak birisi ise,siyâsetnâmeler kişisel çıkar argümanına müracaat ederek yöneticinin kişisel çıkarına hitapeder. Hükümdarın çıkarı iktidarda kalmak, iktidarını güçlendirmek ve iktidarı kendi neslineaktarmaktır. Kişisel çıkar argümanı, adil yönetimin hükümdarın kişisel çıkarına hizmet edebilecek tek ve en güvenilir yol olduğunu göstererek onu adil yönetime sevk etmeye çalışır.
Anahtar Kelime: The Question of Just Ruling in Siyāsatnāmas: Ethical Argument and Self-interest Argument
Öz: This study analyzes Siyāsatnāma tradition in Sunnī political thought in terms of exploring the problem of just ruling. In the relevant literature, the dominant approach considers Siyāsatnāmas as ethical advice in general and regards them as ineffective against an unjust ruler who has no ethical concern. This study criticizes this dominant view by claiming that in addition to the religous/ethical argument to promote a just rule, the Siyāsatnāma tradition develops a second argument designed specifically for an unjust ruler who ignores ethical advice. This second argument is ignored by the dominant position about the Siyāsatnāma tradition. I have called it self-interest argument in this study. An unjust ruler’s self interest is to maintain, empower, and hand down his power to his descendants. The self-interest argument tries to convince a ruler who dismisses ethical advice to adopt just ruling by revealing that even for an unjust ruler the best strategy is just ruling to reach for his worldly aims.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Adalıoğlu, Hasan H. “Siyasetnâmeler’in Klasik Kaynakları”. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5/2 (2004): 1-22.
- Arslan, Ahmet. İbni Haldun. 2. Baskı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2014.
- Bakır, Musa Kazım. Gazâlî’de Din ve Devlet İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2007.
- Binder, Leonard. “Al-Ghazali’s Theory of Islamic Government”. The Muslim World 45/3 (1995): 229-241.
- Blaydes, Lisa - Grimmer, Justin - McQueen, Alison. “Mirrors for Princes and Sultans: Advice on the Art of Governance in the Medieval Christian and Islamic Worlds”. The Journal of Politics 80/4 (2018): 1150-1167.
- Canatan, Kadir. İslâm Siyaset Düşüncesi ve Siyasetnâme Geleneği. İstanbul: Doğu Kitabevi, 2014.
- Crone, Patricia. “Traditional Political Thought”. Islamic Political Thought: An Introduction. Ed. Gerhard
- Bowering. 238-251. Princeton: Princeton University Press, 2015.
- Çakır, Kamber. Maverdi’nin Siyasal Düşüncesinde Meşruiyet Sorunu. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2009.
- Çaylak, Adem. “İslam Siyasi Düşüncesi: Giriş, Teorik Çerçeve ve Tarihsel Kavramsallaştırma”. İslam Siyasi
- Düşünceler Tarihi. Ed. Adem Çaylak. 3-22. Ankara: Savaş Yayınevi, 2018.
- Çifçi, Osman Zahid. Maverdi’ye Göre Din-Devlet İlişkisi. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2012.
- Downey, Anthony. Slavs and Tatars: Mirrors for Princes. Zürich: JRP, 2015.
- Dursun, Davut. Siyaset Bilimi. 3. Baskı. İstanbul: Beta, 2006.
- Evkuran, Mehmet. Sünnî Paradigmayı Anlamak: Bir Ekolün Politik ve Teolojik Yapılanması. 3. Baskı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
- Evkuran, Mehmet. “Gazzali”. İslam Siyasi Düşünceler Tarihi. Ed. Adem Çaylak. 437-459. Ankara: Savaş Yayınevi, 2018.
- Gazzâlî, Ebû Hâmid. İtikad’da Orta Yol. Trc. Kemal Işık. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1971.
- Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed. Kimyâ-yı Saâdet. Trc. Ali Arslan. İstanbul: Merve Yayın, 1992.
- Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed. Bâtınîliğin İçyüzü. Trc. Avni İlhan. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
- Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed. Mülkün Sultanlarına. Trc. Osman Şekerci. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2016.
- Hardin, Russell. “Theory on the Prowl”. Contemporary Empirical Political Theory. Ed. Kristen R. Monroe. 202-218. Berkeley: University of California Press, 1997.
- Harmancı, Mehmet. İslam Felsefesinde Siyaset Teorisi: Farabi, Maverdi, Nizamülmülk, İbn Teymiyye’nin Siyasetnamelerine Göre. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1999.
- Hobbes, Thomas. Leviathan. 2. Baskı. Trc. Semih Lim. İstanbul: YKY, 1995.
- İbn Haldun. Mukaddime. 16. Baskı. Trc. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018.
- İbn Teymiyye, Ebû’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. es-Siyasetü’ş-Şeriyye. 2. Baskı. Trc. Vecdi Akyüz. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1999.
- Ishaque, Khalid M. “Al-Ahkâm Al-Sultânîyah: Laws of Government in Islam”. Islamic Studies 4/3 (1965): 275-314.
- İnalcık, Halil. Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet. İstanbul: Eren Yayıncılık, 2000.
- Keskintaş, Orhan. Adalet, Ahlâk ve Nizam: Osmanlı Siyâsetnâmeleri. İstanbul: İletişim, 2017.
- Kösoğlu, Nevzat. Hukuka Bağlılık Açısından Eski Türkler’de ve Osmanlı’da Devlet. 2. Baskı. İstanbul: Ötüken, 2004.
- Levend, Agâh S. “Siyâsetnâmeler”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 217 (1962): 167- 194.
- Lewis, Bernard. The Political Language of Islam. Chicago: The University of Chicago Press, 1988.
- Lewis, Bernard. “Islam and Liberal Democracy: A Historical Overview”. Journal of Democracy 7/2 (1996): 52-63.
- Mâverdî, Ebü’l-Hasen. Edeb’üd-Dünya ve’d-Din. Trc. Ali Akın. İstanbul: Temel Neşriyat, 1982.
- Mâverdî, Ebü’l-Hasen. Yönetimin Esasları. 3. Baskı. Trc. Mehmet A. Kara. İstanbul: İlke Yayıncılık, 2008.
- Mâverdî, Ebü’l-Hasen. El-Ahkâmü’s-Sultaniye: İslam’da Devlet ve Hilâfet Hukuku. 2. Baskı. Trc. Ali Şafak. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2017.
- Nizâmülmülk. Siyasetname. 14. Baskı. Trc. Mehmet Taha Ayar. İstanbul: Türkiye İş Bankası KY, 2018.
- Özkan, İslam. Gazzali’de Siyaset Felsefesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2010.
- Polat, İsmail. Ebu-l Hasan Habib el-Maverdi’nin Siyasal ve Yönetsel Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 2016.
- Putnam, Robert. D. Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton: Princeton University Press, 1993.
- Rosenthal, Erwin I. J. Ortaçağ’da İslâm Siyaset Düşüncesi. Trc. Ali Çaksu. İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
- Sharon A. Lloyd ve Susanne Sreedhar. “Hobbes’s Moral and Political Philosophy”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Ed. Edward N. Zalta. Erişim 15 Mayıs 2019.
- https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/hobbes-moral/>, 2019.
- Sunar, Lütfi. “Patrimonyalizmin Gölgesinde İslam Siyasal Sisteminin Anlaşılması Sorunu”. İslam Siyaset Düşüncesi: Adil Devlet, Erdemli Şehir, Mükellef İnsan. Ed. Lütfi Sunar ve Özgür Kavak. 297-360. Ankara: İlem Kitaplığı, 2018.
- Şenol, Muhammet İkbal. İslam Siyaset Felsefesinde Riyaset-İmamet Düşüncesi: Fârâbî ve Gazâlî. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2018.
- Uludağ, Süleyman. İslam Siyaset İlişkileri. 2. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2008.
- Usta, Halim. İslam Felsefesinde Ahlâk ve Siyaset Tasavvuru: Mâverdi Merkezli Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi, 2019.
- Wahib, Toi Mohammad. Maverdi’ye Göre Devlet, Siyaset ve Hilafet. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2016.
- Yücesoy, Hayrettin. “Justification of Political Authority in Medieval Sunni Thought”. Islam, the State, and the Political Authority: Medieval Issues and Modern Concerns. Ed. Asma Afsaruddin. 9-33. New York: Palgrave Macmillan, 2011.
- Zarvani, Mojtaba. “Justification of Political Authority in Theological Epistemology”. JISMOR 5 (2010): 82-95.
| APA | Kılınç Z (2019). Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. , 673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| Chicago | Kılınç Zeynel Abidin Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. (2019): 673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| MLA | Kılınç Zeynel Abidin Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. , 2019, ss.673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| AMA | Kılınç Z Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. . 2019; 673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| Vancouver | Kılınç Z Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. . 2019; 673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| IEEE | Kılınç Z "Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı." , ss.673 - 691, 2019. 10.18505/cuid.619604 |
| ISNAD | Kılınç, Zeynel Abidin. "Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı". (2019), 673-691. https://doi.org/10.18505/cuid.619604 |
| APA | Kılınç Z (2019). Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23(2), 673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| Chicago | Kılınç Zeynel Abidin Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23, no.2 (2019): 673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| MLA | Kılınç Zeynel Abidin Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol.23, no.2, 2019, ss.673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| AMA | Kılınç Z Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2019; 23(2): 673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| Vancouver | Kılınç Z Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2019; 23(2): 673 - 691. 10.18505/cuid.619604 |
| IEEE | Kılınç Z "Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı." Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23, ss.673 - 691, 2019. 10.18505/cuid.619604 |
| ISNAD | Kılınç, Zeynel Abidin. "Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/2 (2019), 673-691. https://doi.org/10.18505/cuid.619604 |
