Yıl: 2020 Cilt: 31 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 686 - 698 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-05-2021

İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine

Öz:
İslâm’ın sabit ilkeleri dikkate alındığında, büyüme ve kalkınma kavramlarının birbirinden tamamen farklı durumları ifade ettiği görülür. Bu çalışmada İslâmî açıdan büyüme ve kalkınma kavramlarının niçin aynı durumu yansıtmadığının üzerinde durulmuştur. Klasik nazariye itibariyle iktisadi büyüme, kişi başına düşen reel milli gelirdeki artışı gösterirken; iktisadi kalkınma, mevcut üretim faktörlerinin niteliğindeki artışı ifade etmektedir. İktisadi büyümenin belli bir dönemde üretilen nihai mal ve hizmet-lerin miktarını ve parasal değerini dikkate aldığı, niteliğini ve kaynağını sorgulamadığına dikkat çekil-mektedir. Büyümenin kaynağını sorgulamayan sistemlerde gerçekleşen üretim artışının gelir eşitsizliği-ne sebep olduğu için dengesiz büyüme olduğu ifade edilmiştir. İktisatta milli gelir hesaplama yöntemle-rinden biri olan harcama yaklaşımında üretime katılan üretim faktörlerinin elde ettikleri gelirler söz konusu dönemde üretilen nihai mal ve hizmet alımlarında kullanırlar. Bir ülkede belirli bir dönemde faktör sahiplerinin yapmış oldukları harcamalar toplam Gayri Safi Yurtiçi Hasılayı (GSYH) verir. Bu şekildeki bir yaklaşım kazanılan gelirin kaynağını sorgulamadığı için ahlaki suçlardan elde edilen gelir-lere bağlı olarak yapılan harcamalar da milli gelire dâhildir. Burada sorgulanması gereken husus, kaynağı itibarıyla haram olan faaliyetler sonucu elde edilen gelirlerin toplam tüketim harcamasını artırarak GSYH’yi artırmasıdır. Gelir artışının kaynağının meşru (helal) olmadığı durumlarda elde edilen büyü-meyi İslâm’a uyumlu olmayan veya dengesiz büyüme olarak tanımladık. Dengesiz büyümede, toplumun değerleri göz ardı edilmektedir. Oysaki iktisadi büyüme, aynı zamanda toplumun öncü değerleri doğrul-tusunda şekillendiğinde tüm kesişmeler yönelik yararlı ve kalıcı bir gelişme olur. Aksi takdirde belirli bir kesimin büyümesi söz konusu olur ki, bu çarpık gelişme olarak değerlendirilmelidir. Bu doğrultuda çalışmada, alternatif büyüme modeli olarak İslâm’a uyumlu kalkınma modeli üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelime:

On the Importance of the Need of Halal Economic Activities in Economic Growth From an Islamic Perspective

Öz:
Taking into account of the fixed principles of Islam, it can be seen that the concepts of growth and development express completely different situations. This study focuses on why the concepts of eco-nomic growth and development do not reflect the same situation. Economic growth shows an increase in real national income per capita, while economic development refers to the increase in the quality of current production factors. It is noted that economic growth takes into account the amount and monetary values of the final goods and services produced at a certain period of time and it does not consider its nature and its source. It has been stated that the increase in production in economic regimes which do not consider the source of growth is called as “unbalanced growth” because it causes income inequality. In the expenditure approach, which is one of the methods of calculating national income in economics, the revenues of theproduction factors participating in the production use the final purchase of goods and services produced during the period in question. In a country, the expenditures made by factor owners in a certain period generate total Gross Domestic Product (GDP). Since such an approach does not question the source of the earned income, the expenditures made based on the revenues from moral crimes are also included in the national income. What should be questioned here is that the income obtained as a result of activities that are haram as of its source increases GDP by increasing total consumption expenditures. We have described the growth in cases where the source of income growth is not legitimate (halal) as incompatible or unbal-anced growth in Islam. In unbalanced growth, the values of society are ignored. However, economic growth, at the same time, should be shaped in line with the pioneering values of society, which would be a useful and permanent development for all intersections. Otherwise, there will be a growth of a certain seg-ment, which should be considered a distorted development. In this respect, the model of development is emphasized as an alternative growth model to Islam.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmad, Khurshid, Economic Development in an Islamic Framework, The Islamic Foundation, Leicester 1979.
  • Ateş, Hamza - Bektaş Mücahit, “İslam ve Kalkınma: İnançsal, Tarihsel ve Teorik Temeller Üzerine Bir Değerlendirme”, İslam Ekonomisi ve Finansı, (ed. Seyfettin Erdoğan vdğr.) Umuttepe Yayınları, İstanbul 2016, ss. 73-103.
  • Bircan, Hasan Hüseyin, İslâm Felsefesinde Mutluluk, İz Yayınları, İstanbul 2001.
  • Badur, Muhammed Mesut, “Zekât Yoksulluk İlişkisine Dair Modern Tartışmalar”, İlke Dergisi, 2016, sayı: 5, ss. 1-16.
  • Boff, Leonardo, “Meta Dini ve Piyasa”, İktisat ve Din, (çev. L. Göktaş), İz Yay., İstanbul 1997, s. 311.
  • Chapra, M. Umer, The Future of Economics: An Islamic Perspective, The Islamic Foundation, Leicester, 2000.
  • Cömertler, Necmiye -Kar, Muhsin, “Türkiye’de Suç Oranının Sosyo-Politik Belirleyicileri: Yatay Kesit Analizi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2007, c. 62, sayı:2, ss. 37-57.
  • Çalışkan, Necmettin, “Kur’an’da Ticari Ahlak Kuralları ve Günümüzdeki Yansımaları”, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018, c. 1, sayı: 1, ss. 22-42.
  • Deniz, Abdülbaki, İslam Hukukunda İllet Kavramı ve Faizin İlleti, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi SBE., Bursa 2006.
  • Dişli, Mustafa, Aysan, Ahmet Faruk, Öztürk, Hüseyin, Turhan, İbrahim M, “İslami Bankalar Mevduat Disiplinine Tabi midir?”, İslam İktisadı ve Piyasa, (ed. Yusuf Enes Sezgin - Firdevs Bulut), İGİAD Yay., İstanbul, 2015, ss. 77-102.
  • Erdem, Ekrem, “Müslüman Bireyin İktisadi Davranış Hususiyetleri ve İslam Piyasa Geleneği”, İslam İktisadı ve Piyasa, (ed. Yusuf Enes Sezgin - Firdevs Bulut), İGİAD Yay., İstanbul, 2015, s. 11-38.
  • Fidan, Ali, Din ve Kalkınma (Türkiye Tecrübesi), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi SBE., İstanbul 2014.
  • Geçit, Mehmet Salih, Ekonomi ve İnanç, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2009.
  • Hamitoğulları, Beşir, “İktisadi Vahşi Büyümenin Bunalımları ve İslam Kalkınma Modelinin Vadettikleri”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1985, c.40, sayı: 1-4, ss.287-308.
  • Jafari, Aliakbar - Sandıkçı, Özlem, “Sosyal Adalet, Tüketici Refahı ve Sürdürülebilir Piyasa Geliştirimi”, İslam İktisadı ve Piyasa, (ed. Yusuf Enes Sezgin - Firdevs Bulut), İGİAD Yay., İstanbul 2015, ss. 57- 74.
  • Kozak, İbrahim Erol, İnsan-Toplum-İktisat: İbn Haldun’dan Yola Çıkılarak Çok Yönlü Bir Tahlil Denemesi, Değişim Yayınları, Sakarya 1999.
  • Kuran, Timur, “The Absence of the Corporation in Islamic Law: Origins and Persistence”, The American Journal of Comparative
  • Law, 2005, Vol. 53, No. 4, pp. 785-834 Kutub, Seyyid, İslam Kapitalizm Uyuşmazlığı, (çev. Abdurrahman Niyazoğlu), Hareket Yayınları, İstanbul 1972.
  • Mannan, M. A., İslam Ekonomisi: Teori ve Pratik, (çev. Bahri Zengin - Tevfik Ömeroğlu), Fikir Yayınları, İstanbul 1970.
  • Mevdûdî, Ebü’l-A’lâ, Faiz ve Faizin Sonu, (çev. Ahmet Asrar), Hilal Yayınları, İstanbul 2004.
  • Mirakhor, Abbas - Askari, Hossein, Islam and the Path to Human and Eonomic Development, Palgrave Macmillan, New York 2010.
  • Miron, Jeffrey A. - Zwiebel, Jeffrey, “The Economic Case Against Drug Prohibition”, The Journal of Economic Perpectives, 1995, Vol: 9, No: 4, pp. 175-192.
  • Qazi, Bilal Ahmed, “Fiyat Müdahalesinin (Tes’ir) Şer’î Kuralları ve Günümüzdeki Uygulamaları”, İslam İktisadı ve Piyasa, (ed. Yusuf Enes Sezgin - Firdevs Bulut), İGİAD Yay., İstanbul 2015, ss. 101-120.
  • Qureshi, Saleem, “Islam and Development: The Zia Regime in Pakistan”, World Development, 1980, Volume 8, Issues 7-8, pp. 563-575.
  • Ragab, Ibrahim A., “Islam and Development”, World Development, 1980, Volume 8, Issues 7-8, pp. 513-521.
  • Rostow, Walt Whitman, The Stages of Economic Growth: A Non-Communist Manifesto, Cambridge University Press, Cambridge 1960.
  • Tabakoğlu, Ahmet - Kurt, İsmail, İktisadi Kalkınma ve İslam, İSAV Yayınları, İstanbul 1987.
  • Tabakoğlu, Ahmet, Serbest Piyasa Ekonomisi ve İslâm’daki Algılanışı, Konrad- Adenauer-Stiftung Yayını, Ankara 2010.
APA SEKMEN F, ERDEM M (2020). İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. , 686 - 698.
Chicago SEKMEN FUAT,ERDEM MEHMET İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. (2020): 686 - 698.
MLA SEKMEN FUAT,ERDEM MEHMET İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. , 2020, ss.686 - 698.
AMA SEKMEN F,ERDEM M İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. . 2020; 686 - 698.
Vancouver SEKMEN F,ERDEM M İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. . 2020; 686 - 698.
IEEE SEKMEN F,ERDEM M "İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine." , ss.686 - 698, 2020.
ISNAD SEKMEN, FUAT - ERDEM, MEHMET. "İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine". (2020), 686-698.
APA SEKMEN F, ERDEM M (2020). İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. İslami Araştırmalar, 31(3), 686 - 698.
Chicago SEKMEN FUAT,ERDEM MEHMET İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. İslami Araştırmalar 31, no.3 (2020): 686 - 698.
MLA SEKMEN FUAT,ERDEM MEHMET İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. İslami Araştırmalar, vol.31, no.3, 2020, ss.686 - 698.
AMA SEKMEN F,ERDEM M İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. İslami Araştırmalar. 2020; 31(3): 686 - 698.
Vancouver SEKMEN F,ERDEM M İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine. İslami Araştırmalar. 2020; 31(3): 686 - 698.
IEEE SEKMEN F,ERDEM M "İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine." İslami Araştırmalar, 31, ss.686 - 698, 2020.
ISNAD SEKMEN, FUAT - ERDEM, MEHMET. "İslâm Açısından İktisadi Büyümede İktisadi Faaliyetin Helal Olmasına Riayetin Önemi Üzerine". İslami Araştırmalar 31/3 (2020), 686-698.