Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi

çağıl, gültekin; AYDIN, Elif

Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi

Elif AYDIN, (Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Sakarya, Türkiye)

Gültekin ÇAĞIL (Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Sakarya, Türkiye)

İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi

2 0

Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 3568 - 3597 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 15-06-2021

Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi

Öz:

Günümüz rekabetçi ortamında firmaların en büyük hedeflerinden birimarket payında sürdürebilirliğini sağlamak ve kar oranını artırmaktır. Bunubaşarabilmek için güçlü bir Tedarik Zinciri yönetimi oldukça önemlidir.Tedarik Zincirinin verimli birşekilde yönetilmesi için doğru tedarikçi seçimioldukça önemlidir. Yanlış seçilecek bir tedarikçi tüm prosesin hatalıyürümesine sebep olabilir. Seçim sürecinde karar vericilerin birbiriyle tersdüşen amaçları ve gerçek hayattaki belirsizlikleri dikkate almasıgerekmektedir. Çok Amaçlı Karar Verme problemlerinin çözümü içinkullanılan yöntemlerden birisi de Hedef Programlamadır. Gerçek hayattakibelirsizlikler içinse Bulanık Mantıktan faydalanılmaktadır. Uygulamakısmında üç müşteri, üç ürün çeşidi ve dört tedarikçinin olduğu bir tedarikçiseçim problemi ele alınmıştır. Her bir müşterinin, hangi tedarikçilerdenhangi ürünleri ne miktarda alacağını belirlemek için beş hedef kriterine görebir değerlendirme yapılmıştır. Amaçların doğru önem derecedebelirlenebilmesi için, tedarikçi kriterleri detaylı bir şekilde incelenmiş,uzmanların görüşleri alınmıştır. Belirsizliklerin kriter seçiminde sayısalolarak ifade etmek için BAHP kullanılmıştır. Burdan çıkan önemsıralamasına göre, Öncelikli Hedef Programlamının sıralaması belliolmuştur. Hedef Programlama seçilmesinin sebebi ise aynı anda birçokamacı birlikte gerçekleştirmeye çalışması olmuştur. Ancak, tüm amaçlarınbirlikte tatmin edilmesi mümkün değildir. Bu amaçlar için belirlenen hedefdeğerlerinden birini arttırmaya / azaltmaya çalışmak diğeri üzerinde tersetki yapabilir. Bu durumda amaçlara karar verici tarafından öncelikverilmiştir. Karar vericilerin gerçek hayattaki belirsizlikleri dahil edebilmesiiçin model bulanık entegre edilerek, Bulanık Hedef Programlama metoduseçilmiştir. Bunun başlıca nedenlerinden biri gerçek hayatta karşılaşanbelirsizlikleri modele entegre ederek daha gerçekçi bir çözüm önerisisunmak olmuştur. Önermiş olduğumuz bu yaklaşımda, Bulanık Mantık veHedef Programlamanın birleşiminden oluşan Bulanık Hedef Programlamatekniği esas alınmıştır. Bu şekilde firmanın hedeflerinin doğrultusunda dahaönem vermiş olduğu kriterlere göre amaç fonksiyonu hesaplanarak, dahatatmin edici sonuç alınmasını sağlanmıştır. Öncelik sıralaması belli olanhedefler, Bulanık Hedef Programlama ile Gams yazılımında çözülmüş vesonuçlar yorumlanmıştır.

Anahtar Kelime:

Selection of Food Raw Material Suppliers Using Fuzzy Ahp and Fuzzy Goal Programming Approach

Öz:

Supplier selection is critical in order to manage a correct supply chain flow. To choose a wrong supplier can negatively impact the whole process. In the selection process, decision makers need to take into account conflicting goals and uncertainties of real life. Goal Programming technique which is one of the multi goal decision support techniques for prioritizing the objectives, is used quite frequently. Fuzzy Logic is used for uncertainties in real life. In this thesis, multi objective decision support programming approach is proposed to choose a raw material supplier where the selection problem has three customers, three product types and four suppliers. An evaluation was made according to five target criteria to determine which products and what quantity each customer will purchase from which suppliers. Fuzzy AHP was used in the application to determine the priority order of five different targets. Fuzzy Logic is included where there is uncertainty with goal programming. The reason for choosing Goal Programming is that it tries to realize many goals at the same time. However, it is not possible to satisfy all goals together. Trying to increase / decrease one of the target values set for these purposes may have an adverse effect on the other. In this case, the objectives were given priority by the decision maker. One of the main reasons for this was to offer a more realistic solution by integrating the uncertainties encountered in real life into the model. In this way, the goal function was calculated according to the criteria that the company gave more importance in line with its goals, and more satisfactory results were obtained. Objectives with certain priority order are solved in Gams software with Fuzzy Target Programming and the results are discussed.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ayyildiz, G., (2003). CIM Yatırımlarının Bulanık AHP Yöntemi İle değerlendirilmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Cebeci, U. ve Kilinç, (2008). Hastane Yeri seçiminde Analitik Hiyerarşi yöntemi Uygulanması. İTÜ şletme Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Yüksek Lisans Tezi.
Cinemre, N., (2011). Doğrusal programlama, İkinci Baskı, Evrim Yayınevi, İstanbul-Türkiye, Sayfa 726.
Chan, F. T. S., Kumar, N. (2007). Global supplier development considering risk factors using fuzzy extended AHP based approach. Omega, 35 (4): 417- 431.
Karagöz, S. (2009). Tedarik Zinciri Yönetiminde Tedarikçi Seçimi ve AHP ile Uygulaması. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
Ketchen, D. J., Rebarick, W., Hult, G. T. M., Meyer, D. (2008). Best Value Supply Chains: A Key Competitive Weapon for the 21st Century. Business Horizons, 51: 235-243.
Kırçova, İ. (2006). Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde Elektronik Tedarik Sistemleri ve Avantajları ,İstanbul. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 25, s: 212-239.
Kwak, N.K., Lee, C.W. ve Kim, J.H., (2005). An MCDM model for media selection in the dual consumer/industrial market, European Journal of Operational Research, 166(1): 255- 265.
Lai, Y.J ve Hwang, C.L., (1994). Fuzzy Multiple Objective Decision Making: Methods and Applications, Springer-Verlag, Berlin: pg 139-262.
Lootsma, F. A. (1997). Fuzzy Logic for Planning and Decision Making. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht: pg 195.
Nguyen, H. T. (2005). Fuzzy and Random Sets. Fuzzy Sets and Systems, 156(3): 349–356
Özdemir, Ü., Güneroğlu, A. (2017). Quantitative Analysis of the World Sea Piracy by Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS Methodologies. International Journal of Transport Economics, in progress (pg: 93-98).
Özkan, M. M., (2003). Bulanık Doğrusal Programlama ve Bir Tekstil İşletmesinde Uygulama Denemesi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
Ross, T. J. (2004). Fuzzy Logic with Engineering Applications. John Wiley & Sons Ltd, Chichester.
Saaty R.W., (1987). The Analytic Hierarchy process-what it is and how it is used. Mathematical Modelling, Vol 9, Issue 3-5, 1987, pp 161-176.
Saaty, T.L., (1980). The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill, New York, 37-85.
Sakawa, M. (1993). Fuzzy Sets and Interactive Multiobjective Optimization. Plenum Press, New York. Sivanandam, S. N., Sumathi, S., Deepa, S. N. (2007). Introduction to Fuzzy Logic Using MATLAB. Springer-Verlag, Berlin Heidelberg.
Susuz, Z. (2005). Analitik Hiyerarşi Prosesi’ne Dayalı Optimum Tedarikçi Seçim Modeli. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Turan, G. (2014). Çok Kriterli Karar Verme, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Dora Yayınları, Bursa-Türkiye, (ss. 15-19).
Üzgün, T. (2006). Bulanık Analitik Hiyerarsi Prosesi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Wang, T.Y. ve Yang, Y.H., (2009). A Fuzzy Model for Supplier Selection in Quantity Discount Environments, Expert Systems with Applications, 36:12179-12187.
Yaralıoğlu, K. (2015) Bulanık Mantık, http://www.deu.edu.tr/userweb/k.yaralioglu/dosyalar/bul_man.doc, EriĢim Tarihi: 04.01.2015
Zimmermann, H.J., (1990). Fuzzy Set Theory and its Application, Kluwer Academic Publishers, Boston, 35-85.

APA	AYDIN E, çağıl g (2020). Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. , 3568 - 3597.
Chicago	AYDIN Elif,çağıl gültekin Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. (2020): 3568 - 3597.
MLA	AYDIN Elif,çağıl gültekin Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. , 2020, ss.3568 - 3597.
AMA	AYDIN E,çağıl g Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. . 2020; 3568 - 3597.
Vancouver	AYDIN E,çağıl g Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. . 2020; 3568 - 3597.
IEEE	AYDIN E,çağıl g "Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi." , ss.3568 - 3597, 2020.
ISNAD	AYDIN, Elif - çağıl, gültekin. "Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi". (2020), 3568-3597.

APA	AYDIN E, çağıl g (2020). Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3568 - 3597.
Chicago	AYDIN Elif,çağıl gültekin Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 9, no.5 (2020): 3568 - 3597.
MLA	AYDIN Elif,çağıl gültekin Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, vol.9, no.5, 2020, ss.3568 - 3597.
AMA	AYDIN E,çağıl g Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2020; 9(5): 3568 - 3597.
Vancouver	AYDIN E,çağıl g Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2020; 9(5): 3568 - 3597.
IEEE	AYDIN E,çağıl g "Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi." İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9, ss.3568 - 3597, 2020.
ISNAD	AYDIN, Elif - çağıl, gültekin. "Bulanık Ahp ve Bulanık Hedef Yaklaşımı ile Hammadde Tedarikçisi Seçimi". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 9/5 (2020), 3568-3597.