KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ

Yunus MUTLU, (Sakarya Üniversitesi, Fen – Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Sakarya, Türkiye)
Abdullah SOYKAN, (Balıkesir Üniversitesi, Fen – Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Balıkesir, Türkiye)
Murat FIÇICI (Ardahan Üniversitesi, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Ardahan, Türkiye)
Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online)
26 4
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 6 Sayfa Aralığı: 98 - 111 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.46453/jader.866903 İndeks Tarihi: 19-06-2021

KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ

Öz:
Balıkesir’in sulama ve içme suyu ihtiyacını karşılamak üzere 1991 yılında inşa edilenİkizcetepeler Barajı’nın da içerisinde yer aldığı Kille Çayı Havzası, Türkiye’nin kuzeybatısında,Marmara Bölgesi’nin, Güney Marmara Bölümü’nde Karesi Yöresi olarak adlandırılan kesimdeyer almaktadır. İdari olarak Balıkesir ve Manisa illeri sınırları içerisinde kalan saha 569 km²yüzölçümüne sahiptir. Bu çalışmada, Kille Çayı Havzası’ndaki erozyon riskinin ve dağılışınınbelirlenmesi, ayrıca yıllık ortalama toprak kaybı miktarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Buamaca ulaşmak için birçok parametrenin karşılıklı etkileşimlerini dikkate alan, bu alandakullanılan diğer yöntemlere göre daha doğru sonuçlar veren ve bu nedenle dünyada erozyonçalışmalarında sıklıkla kullanılan CBS tabanlı bir yöntem olan Düzenlenmiş Evrensel ToprakKaybı Denklemi (RUSLE) tercih edilmiştir. Çalışmada altlık olarak 1/25.000 ölçeğindetopoğrafya paftaları ve Aster GDEM’e ait DEM verileri kullanılmıştır. Bu veriler ile havzanıntopoğrafya (eğim) ve lokasyon haritaları üretilmiştir. Diğer veriler ile de toprak, yağış ve arazikullanım haritaları üretilmiştir. Üretilen bu haritalar ve RUSLE yöntemi çerçevesinde yapılananalizler sonucunda sahanın erozyon risk sınıfları ve yıllık toprak kaybı miktarı eldeedilmiştir. Analizler sonucunda sahada az, hafif, orta, şiddetli ve çok şiddetli olmak üzere beşfarklı erozyon risk sınıfı belirlenmiştir. Havzanın % 78,69’u yıllık toprak kaybının <1 – 1.01 –5 ton/ha/yıl arasında olduğu az – hafif erozyon riski altındadır. Yıllık toprak kaybının 10.01 –25 > ton/ha/yıl arasında olduğu şiddetli – çok şiddetli erozyon riski altındaki sahalar ise %8,91’lik bir alan kaplamaktadır. Havzadaki yıllık ortalama toprak kaybı ise 2,39 ton/ha/yılolarak hesaplanmıştır. Yıllık ortalama toprak kaybı 2,39 ton/ha/yıl olarak hesaplananinceleme alanı, Türkiye ortalamasının (6.14 ton/ha/yıl) altında bir değere sahiptir. RUSLEyönteminde toprak ve arazi kullanımı parametreleri beşeri faaliyetlere bağlı olarakdeğişmektedirler. Bunların beşeri faaliyetlerden olumsuz anlamda etkilenmesi, erozyonriskinin artmasına sebep olmaktadır. Doğru arazi kullanımı ve bununla ilişkili olarak toprakörtüsünün korunması ile birlikte erozyon riski minimum düzeyde kalacaktır.
Anahtar Kelime:

Erosion Risk Analysis in Kille River Basin (Balıkesir)

Öz:
Kille Creek Basin, that contains İkizcetepeler barrage builded in 1991 for irrigation and drinking water of Balıkesir, is located in South Marmara subregion of Marmara region. The area has 569 km² surface area within the boundaries of Balıkesir and Manisa administratively. In this research, it is aimed to identify the erosion risk in the area and its distribution in addition to determine the amount of soil loss. To reach this aim, it is preferred frequently used GIS based method Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) that gives more accurate results due to its considerations of interrelationships of different parameters and their interactions. In the research, it is used the topography sheets with a scale of 1:25.000 as base plate and DEM data belonging to Aster GDEM. With these data, the topography (slope) and location maps of the basin were produced. With other datas soil, precipitation and land use maps of the basin were produced. As a result of these maps and analyzes made within the framework of the RUSLE method, the erosion risk classes of the basin and the annual soil loss amount were obtanied. Five erosion risk classes are determined according to the results as low, slight, medium, high and strong. 78,69 % of the area that have soil loss between <1 – 1.01 – 5 ton/ha/year is under the low – slight erosion risk. On the other hand, the areas that have soil loss between 10.01 – 25 > ton/ha/year consist % 8,91 of the land. The mean of annual soil loss is calculated as 2,39 ton/ha/year. The calculation of the mean of annual soil loss as 2,39 ton/ha/year is beneath the mean of annual soil loss of Turkey as 6,14 ton/ha/year. The parameters of soil and land usage are depending on human activities. The negative effects of human activities on these parameters lead to increase of erosion risk of the land. Right usage of land with protection of ground cover in relation to this can lead to keep the erosion risk at the minimum level.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ardel, A. ve Kurter, A. (1969). Uygulamalı Klimatoloji. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
  • Arnoldus, H. M. (1980). An Approximation of the Rainfall Factor in the USLE. M. D. Boodt, & D. Gabriels içinde, Assessment of Erosion (s. 127-132). Chichester: Wiley.
  • Atalay, İ. (2011). Toprak Oluşumu, Sınıflandırılması ve Coğrafyası. İzmir: Meta Basım Matbaacılık.
  • Cürebal, İ. ve Ekinci, D. (2006). Kızılkeçili Dere Havzasında CBS Tabanlı RUSLE (3D) Yöntemiyle Erozyon Analizi. Türk Coğrafya Dergisi (47), 115-129.
  • Çepel, N. (1997). Toprak Kirliliği Erozyon ve Çevreye Verdiği Zararlar. İstanbul: TEMA Vakfı Yayınları.
  • Çepel, N., Bahtiyar, M., Işık, K., Altın, M., Geray, U., Neyişçi, T. (2000). Erozyonla Mücadele (Tema Eğitim Semineri Ders Notları). İstanbul:
  • Efe, R., Ekinci, D. ve Cürebal, İ. (2008). Erosion Analysis of Şahin Creek Watershed (NW of Turkey). Journal of Applied Science, 8(1), 49- 58.
  • Ekinci, D. (2005). CBS Tabanlı Uyarlanmış Rusle Yöntemi ile Kozlu Deresi Havzası'nda Erozyon Analizi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi (13), 109-119.
  • Ekinci, D. ve Ekinci, B. (2006). Küçükçekmece Gölü ve Yakın Çevresinde (İstanbul) Zemin Örtüsü Değişiminin Coğrafya Üzerindeki Etkileri. Türk Coğrafya Dergisi (47), 131-146.
  • Ercan, T., Günay, E., Çevikbaş, A., Ateş, M., Küçükkayman, A., Türkecan, A., Can, B.,
  • Erkan, M. (1984). Bigadiç Çevresinin (Balıkesir) Jeolojisi, Mağmatik Kayaçların Petrolojisi ve Kökensel Yorumu. Balıkesir MTA Enstitüsü Balıkesir Bölge Arşivi. No: 475.
  • Erkal, T. ve Taş, B. (2013). Jeomorfoloji ve İnsan. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
  • Erpul, G., Şahin, S., Küçümen, A., Akdağ, M. A., Demirtaş, İ., Çetin, E. ve İnce, K. (2018). Türkiye Su Erozyonu Atlası, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
  • Fıçıcı, M. (2016). Kapıdağ Yarımadası'nda Erozyon ve Arazi Kullanma İlişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
  • Foster, G.R., Meyer, L. D., Onstad, C. A. (1997). An erosion equation derived from basic erosion principles. TRANSACTIONS of the ASAE 20(4), 678-682.
  • Gaubi, I., Chaabani, A., Mammou, A. B. ve Hamza, A. H. (2017). A GIS-Based Soil Erosion Prediction Using the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) (Lebna Watershed Cap Bon, Tunisia). Nat Hazards (86), 219-239.
  • Hoşgören, M.Y. (2004). Hidrografya'nın Ana Çizgileri – Yeraltısuları – Kaynaklar - Akarsular. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • İkiel, C., Ustaoğlu, B., Koç, D. E. (2020). Trakya Yarımadası’nda Erozyon Duyarlılık Analizi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (4) 1 – 14.
  • İmamoğlu, A. ve Dengiz, O. (2017). Determination of Soil Erosion Risk Using RUSLE Model and Soil Organic Carbon Loss in Alaca Catchment (Central Black Sea Region, Turkey). Rendiconti Lincei, 1(28), 11- 23.
  • Karabulut, M. ve Küçükönder, M. (2008). Kahramanmaraş Ovası ve Çevresinde CBS Kullanılarak Erozyon Alanlarının Tespiti.Kahramanmaraş: KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi.
  • Kızılçaoğlu, A. (2002). Kille Çayı Havzası (Balıkesir)'nın Jeomorfolojisi ve Uygulamalı Jeomorfolojisi. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Kızılelma, Y. ve Karabulut, M. (2014). Mut Havzasında Erozyona Duyarlı Alanların Belirlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), 439-456.
  • Lane, L.J., Renard, K.G., Foster, G.R. ve Laften, J. M. (1992). Development and Application of Modern Soil Erosion Prediction Technologythe USDA Experience. Soil and Water Management and Conservation(30), 893-912.
  • Mater, B. (1998). Toprak Coğrafyası. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Millward, A.A. ve Mersey, J.E. (1999). Adapting the RUSLE to Model Soil Erosion Potential in a Mountainous Tropical Watershed. Catena(38), 109-129.
  • Mitasova, H., Hofierka, J., Zlocha, M. ve Iverson, L. R. (1996). Modeling Topographic Potential for Erosion and Deposotion Using GIS. Journal of Geographical İnformation Science, 10(5), 629-641.
  • Moore, I. ve Burch, G. (1986). Physical Basis of the Length- Slope Factor in the Universal Soil Loss Equation. Soil Science Society of America Journal(50), 1294-1298.
  • Mutlu, Y. E. ve Soykan, A. (2018). Rusle (3D) Modeli Kullanılarak Toprak Erozyonu Tahmini: Havran Çayı Örneği. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 1, 50 - 66.
  • Nearing, M.A., Yin, S.G., Borelli, P. ve Polyakov, O.V. (2017). Rainfall Erosivity: An Historical Rewiew. Catena(157), 357-362.
  • Orman ve Su İşleri Genel Müdürlüğü. (2013). Erozyonla Mücadele Eylem Planı 2013 - 2017. Ankara: Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü.
  • Özdemir, M. A. ve Dönmez, S.T. (2016). CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Işıklı Gölü Havzasının Erozyon Risk Analizi. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8 (1), 1-21.
  • Özşahin, E. (2014). Tekirdağ İlinde CBS Tabanlı RUSLE Modeli Kullanarak Erozyon Risk Değerlendirmesi. Journal of Tekirdağ Agricultural Faculty, 11 (3), 45-56.
  • Özşahin, E. ve Atasoy, A. (2014). Aşağı Asi Nehri Havzası'nın Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) Teknikleriyle Erozyon Analizi. Hatay: Hakan Ofset.
  • Pandey, A., Mathur, A., Mishra, S.K. ve Mal, B.C. (2009). Soil Erosion Modeling of a Himalayan Watershed Using RS and GIS. Environmental Earth Sciences(59), 399-410.
  • Renard, K.G., Foster, G.R., Weeies, G.A. ve Porter, J.P. (1991). RUSLE: Revised Universal Soil Loss Equation. Journal of Soil and Water Consevation (46), 30-33.
  • Renard, K.G., Foster, G.R., Weeies, G.A., Mccool, D.K. ve Yoder, D.C. (1997). Predicting Soil Erosion by Water: a Guide to Conservation Planning with the Revised Universal Soil Loss Equation (Rusle). Washington D.C: U.S Department of Agriculture Handbook.
  • Tüfekçioğlu, M. ve Yavuz, M. (2016). Yusufeli Mikro Havzasında (Artvin) Yüzey Erozyonu Toprak Kaybının Tahmin Edilmesi ve Erozyon Risk Haritasının Oluşturulması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(2), 188-199.
  • Uludağ, M. ve Fıçıcı, M. (2018). Saray İlçesinde (Tekirdağ) Toprak Erozyonunun RUSLE Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Türk Coğrafya Dergisi(70), 29-36.
  • Ustaoğlu, B., İkiel, C., Dutucu, A,A., Koç, E.D. (2021). Erosion Susceptibility Analysis in Datça and Bozburun Peninsulas, Turkey. Iranian Journal of Science and Technology, Transactions A: Science.
  • Wischmeier, W.H. ve Smith, D.D. (1978). Predicting Rainfall Erosion Losses: a Guide to Conservation Planning. Washington D C: U S Department of Agriculture Habdbook.
  • Zeng, C., Wang, S., Bai, X., Li, Y., Tian, Y., Li, Y.,Wu, L. ve Luo, G. (2017). Soil Erosion Evolotion and Spatial Correlation Analysis in a Typical Karst Geomorphology Using RUSLE with GIS. Solid Earth(8), 721-736.
  • Zhu, L. ve Huang, J. F. (2006). GIS-Based Logistic Regression Method for Landslide Susceptibility Mapping in Regional Scale. Journal of Zhejiang University, 7(12), 2007- 2017.
APA Mutlu Y, SOYKAN A, Fıçıcı M (2021). KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. , 98 - 111. 10.46453/jader.866903
Chicago Mutlu Yunus Emre,SOYKAN Abdullah,Fıçıcı Murat KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. (2021): 98 - 111. 10.46453/jader.866903
MLA Mutlu Yunus Emre,SOYKAN Abdullah,Fıçıcı Murat KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. , 2021, ss.98 - 111. 10.46453/jader.866903
AMA Mutlu Y,SOYKAN A,Fıçıcı M KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. . 2021; 98 - 111. 10.46453/jader.866903
Vancouver Mutlu Y,SOYKAN A,Fıçıcı M KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. . 2021; 98 - 111. 10.46453/jader.866903
IEEE Mutlu Y,SOYKAN A,Fıçıcı M "KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ." , ss.98 - 111, 2021. 10.46453/jader.866903
ISNAD Mutlu, Yunus Emre vd. "KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ". (2021), 98-111. https://doi.org/10.46453/jader.866903
APA Mutlu Y, SOYKAN A, Fıçıcı M (2021). KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online), 0(6), 98 - 111. 10.46453/jader.866903
Chicago Mutlu Yunus Emre,SOYKAN Abdullah,Fıçıcı Murat KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online) 0, no.6 (2021): 98 - 111. 10.46453/jader.866903
MLA Mutlu Yunus Emre,SOYKAN Abdullah,Fıçıcı Murat KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online), vol.0, no.6, 2021, ss.98 - 111. 10.46453/jader.866903
AMA Mutlu Y,SOYKAN A,Fıçıcı M KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online). 2021; 0(6): 98 - 111. 10.46453/jader.866903
Vancouver Mutlu Y,SOYKAN A,Fıçıcı M KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online). 2021; 0(6): 98 - 111. 10.46453/jader.866903
IEEE Mutlu Y,SOYKAN A,Fıçıcı M "KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ." Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online), 0, ss.98 - 111, 2021. 10.46453/jader.866903
ISNAD Mutlu, Yunus Emre vd. "KİLLE ÇAYI HAVZASI’NDA (BALIKESİR) EROZYON RİSK ANALİZİ". Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (Online) 6 (2021), 98-111. https://doi.org/10.46453/jader.866903
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 12:27

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları