Yıl: 2020 Cilt: 54 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 347 - 367 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5578/mb.69634 İndeks Tarihi: 15-10-2021

Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme

Öz:
Tıbbi laboratuvar çalışanları, rutin aktiviteleri esnasında başta biyolojik ve kimyasal olmak üzere çeşitlitehlikelere maruz kalabilmektedirler. Ülke genelini yansıtabilecek olan bu çok merkezli çalışmada; tıbbimikrobiyoloji laboratuvarlarında, çalışan güvenliği ile biyogüvenlik uygulamalarının belirlenmesi ve mevcut durumun ortaya konulması amaçlanmıştır. Farklı illerden 23 hastanenin (14 tıp fakültesi hastanesi,yedi eğitim ve araştırma hastanesi, iki devlet hastanesi) tıbbi mikrobiyoloji laboratuvarında çalışan toplam 1072 personele çalışan güvenliği ve biyogüvenlik uygulamaları ile ilgili kurallar, görüşler, tutum vedavranışları sorgulayan 33 sorudan oluşan bir anket uygulanmıştır. Kurumlar, yaş grupları, cinsiyet, eğitimdurumu, çalışma süreleri ve meslek grupları ile biyolojik ve kimyasal tehlikelere maruziyet açısından istatistiksel analiz yapılmıştır. Üniversite/eğitim ve araştırma hastanelerinde yaklaşık %50, devlet hastanelerindeyaklaşık %70 oranında laboratuvar içerisinde yiyecek ve içecek tüketildiği belirlenmiştir (p< 0.05). Diğerkurumlarla karşılaştırıldığında devlet hastanelerinde; ayrı bir dinlenme odası olmadığı (%35), personelinkendi bilgi ve uygulamalarını yetersiz (%28.9) bulduğu, laboratuvar önlüklerinin yüksek oranda (%95)evde yıkandığı, eğitim düzenlenme ve katılım oranları (%90) ile personelin tıbbi atık bilgi düzeylerinindaha yüksek olduğu anlaşılmıştır (p< 0.05). Yaş ilerledikçe; eğitim alma, laboratuvarda yiyecek ve içecektüketimi, koruyucu ekipmanlarla (önlük, eldiven ve maske) laboratuvar dışına çıkmama, laboratuvar kaynaklı enfeksiyon geçirmiş olma oranı artmıştır (p< 0.05). Genç yaş grubunda önlükleri evde yıkama, ileriyaş grubunda ise hastanede yıkama daha yüksek orandadır (p< 0.05). Laboratuvar içerisinde yiyecek veiçecek tüketimi konusunda cinsiyete göre anlamlı bir fark bulunmamıştır (p= 0.09). Her iki cinsiyette de1/3 oranında periyodik sağlık kontrollerinin yaptırılmadığı ve erkeklerde eldiven kullanımı ile tıbbi atıkkurallarına uyumun daha düşük olduğu belirlenmiştir. Kadın çalışanlar, bilgi ve uygulamalar konusundakendilerini daha yetersiz görmektedir (p< 0.05). Periyodik kontrollerini düzenli aralıklarla yaptırmayanların oranı, lise ve yüksek lisans grubunda daha yüksektir. Tıbbi atık kurallarına uyum ilköğretim düzeyindedaha düşük bulunmuştur. Laboratuvar ortamında yiyecek ve içecek tüketimi; ilköğretim ve lise düzeyindeen yüksek iken, yüksek lisans ve doktora/uzmanlık düzeyinde en düşük orandadır (p< 0.05). Uzmanhekimler, laboratuvar teknisyenleri ve hizmet süresi fazla olanlar, daha yüksek oranda sağlık kontrolleriniyaptırmaktadır (p< 0.05). Koruyucu ekipmanla laboratuvar dışına çıkmama kuralına meslekte > 35 yılçalışan grubunda tam uyulduğu, diğer gruplarda %70-85 oranında uyum olduğu görülmüştür (p< 0.05).Hepatit B aşısı yaptırma oranı; uzman hekimlerde en yüksek, temizlik ve diğer personel grubunda iseen düşüktür (p< 0.05). Temizlik personeli grubunda tıbbi atık kurallarına uymama daha yüksek orandagözlenmiştir (p< 0.05). Sonuç olarak; son yıllarda ülkemizde tıbbi mikrobiyoloji laboratuvarlarında çalışan güvenliği uygulamalarında ilerlemeler katedilmiş olmasına rağmen, henüz yeterli düzeyde olmadığısaptanmıştır. Sonuçlar, ülkemizdeki tıbbi laboratuvarların genel profilini de dolaylı olarak yansıtmaktadır.Fiziki mekan ve ekipman eksiklikleri giderilmeli, personelin periyodik sağlık kontrolleri ve aşılanmaları sağlanmalı, laboratuvara ilgisiz kişilerin girişi engellenmeli, laboratuvar ortamında yiyecek/içecek ve sigara tüketimi engellenmeli, laboratuvar önlüklerinin hastanede yıkanması sağlanmalı, tıbbi atık eğitimi dahil hizmet içi eğitimler yapılmalı ve bu eğitimler davranış değişikliği sağlayacak mekanizmalarla geliştirilmelidir.
Anahtar Kelime:

Employee Safety and Biosafety Applications in Microbiology Laboratories; A Multicenter Evaluation in Turkey

Öz:
Medical laboratory personnel may be exposed to various hazards, especially biological and chemical, during their routine activities. In this multicenter study, which could reflect the nation wide results, it was aimed to determine the safety and biosecurity practices of the employee working in medical microbiology laboratories and to reveal the current situation. A total of 1072 personnel working in the Medical Microbiology Laboratory of 23 hospitals (14 medical faculty hospitals, seven ministry of health training and research hospitals and two state hospitals) from different provinces were provided with a questionnaire consisting of 33 questions inquiring about the rules, opinions, attitudes and behaviors regarding safety and biosafety practices. Statistical analyses were made with institutions, age groups, gender, educational background, working time and occupational groups in terms of exposure to biological and chemical hazards. It was determined that approximately 50% personnel of the university/ training and research hospitals and 2/3 of the state hospitals personnel consumed food and beverages in the laboratories (p< 0.05). Compared with other hospitals, it was determined that in state hospitals; the absence of separate resting room (35%), the personnel finding their own knowledge and practices inadequate (28.9%), laboratory coats washed at home (95%), educational organization and participation rates (90%) and medical waste information levels of the personnel were higher (p< 0.05). It was determined that as the age progresses, the rate of education, food and beverage consumption in the laboratory, not being outside the laboratory with protective equipment (gloves, masks and laboratory coats) and the history of laboratory acquired infections were increased (p< 0.05). It was observed that washing the laboratory coats at home was higher in the younger age group and hospital washing was higher in the elderly group (p< 0.05). There was no significant difference between the genders in terms of food and beverage consumption in the laboratory (p= 0.09). It was determined that periodic health checks were not performed in 1/3 of both sexes, but the use of gloves and compliance with medical waste rules was lower in men. Female employees find themselves inefficient in terms of knowledge and practices (p< 0.05). The rate of those who did not have their periodic checkups at regular intervals was higher in the high school and master of science education groups; While non-compliance with medical waste rules, food and beverage consumption in the laboratory was highest in the primary and high school graduates, the lowest rates were found in the master and doctorate groups (p< 0.05). The rate of those who hadregular health checkups was higher in the group of specialist physicians and technicians (p< 0.05). It was observed that the rule of not going out of the laboratory with protective equipment was fully observed in the 35+ years working group, while compliance was 70-85% in other groups (p< 0.05), hepatitis B vaccination rate was highest in specialist doctors and lowest in cleaning and other personnel group (p< 0.05). Highest non-compliance rate with medical waste rules was observed in the cleaning personnel group (p< 0.05). As a result, although advances have been made in employee safety practices in medical microbiology laboratories in our country in recent years, it has been found that it is not yet sufficient. The results indirectly reflected the profile of medical laboratories in our country. In the laboratories, physical space and equipment deficiencies should be eliminated, periodic health checkups and vaccination should be provided, non-staff entrance to the laboratory and food, beverage and cigarette consumption should be prevented, laboratory coats should be washed in the hospital, in-service trainings, including medical waste training, should be conducted and these trainings should be developed through mechanisms that will change the behavior
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Bibliyografik
  • 1. Başustaoğlu A, Güney M. Klinik Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Biyogüvenlik. Klinik Mikrobiyoloji uzmanlık Derneği Yayınları No: 2. Sim Matbaacılık 2012, Ankara. https://www.klimud.org/public/uploads/ dosya/1354802844.pdf. Erişim Tarihi 10.10.2019
  • 2. Karaman M. Temel laboratuvar güvenliği ve ülkemizdeki duruma genel bakış. J Clin Analytical Med 2011; 2(3): 130-4.
  • 3. ISO 9001:2015 Quality management systems-Requirements. https://www.iso.org/standard/62085.html. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 4. Joint Commission International Accreditation Standards for Laboratories. 3rd Edition,2017.https://www. jointcommissioninternational.org/assets/3/7/JCI_Standards_for_Laboratories_Standarts-Only.pdf. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 5. ISO 45001:2018 Occupational health and safety management systems-Requirements with guidance for use. https://www.iso.org/standard/63787.html. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 6. Laboratory Quality Standards and their Implementation. World Health Organization 2011. http://apps. who.int/medicinedocs/documents/s22409en/s22409en.pdf?ua=1. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 7. Sağlıkta Kalite Standartları Hastane. T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı SKS-Hastane (Versiyon-5; Revizyon-01), 1. Revizyon-2. Baskı: Ankara, Mart 2016.
  • 8. Laboratory biosafety manual. Third edition. World Health Organization, Geneva, 2004, http://www.who. int/csr/resources/publications/biosafety/Biosafety7.pdf. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 9. Klinik Mikrobiyoloji Laboratuvarları Kalite Yönetimi Rehberi. T. C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı. Pozitif Matbaa, 1. Basım, Ankara, Ocak 2014. https://dosyahastane.saglik.gov.tr/Eklenti/52175,25-klinik-mikrobiyoloji-laboratuvari-kalite-yonetimirehberi-02012014pdf.pdf?0. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 10. Laboratory Safety Guidance Occupational Safety and Health Administration. U.S. Department of Labor. https://www.osha.gov/Publications/laboratory/OSHA3404laboratory-safety-guidance.pdf. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 11. Biosafety in Microbiological and Biomedical Laboratories. U.S. Department of Health and Human Services Public Health Service Centers for Disease Control and Prevention National Institutes of Health 5th Edition, HHS Publication No. (CDC) 21-1112, Revised December 2009. https://www.cdc.gov/labs/pdf/CDC-Biosaf etyMicrobiologicalBiomedicalLaboratories-2009-P.PDF. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 12. Principles of Laboratory Biosafety. Centre for Biosecurity of the Public Health Agency of Canada and the Office of Biohazard Containment and Safety of the Canadian Food Inspection Agency. https://trainingformation.phac-aspc.gc.ca/course/index.php?categoryid=2&lang=en. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 13. Abacıoğlu YH, Sönmez C (Editörler) Ulusal Mikrobiyoloji Standartları, Laboratuvar Güvenliği Rehberi. T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı, Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları Daire Başkanlığı, Ankara- 2014.
  • 14. Dunne M Jr, Larocco MT. Laboratuvar yönetimi, Çeviri: Başustaoğlu A, Klinik Mikrobiyoloji (Manual of Clinical Microbiology, 9. Baskı Çevirisi), 2009.
  • 15. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (R.G. 30.06.2012/28339).
  • 16. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (R.G. 09.12.2003/25311).
  • 17. Murat E, Köroğlu M, Altındiş M. Bir olgu sunumu üzerinden laboratuvar güvenliği ve kalite standartları. Türk Klinik Laboratuvar Dergisi 2014; 5(1): 9-13.
  • 18. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ. https:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/02/20170227M1-1.htm. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 19. International Hazard Datasheets on Occupation. Laboratory Worker. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/ public/---ed_protect/---protrav/---safework/documents/publication/wcms_193093.pdf. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 20. Sulkin SE, Pike RM. Viral infections contracted in the laboratory. N Engl J Med 1949; 241(5): 205-13.
  • 21. Pike RM. Laboratory-associated infections: incidence, fatalities, causes, and prevention. Annu Rev Microbiol 1979; 33: 41-66.
  • 22. Özen M, Özen NM, Kayabaş Ü, Köroğlu M, Topaloğlu B. Biyokimya laboratuvarı personelinin iş kazaları hakkındaki bilgi ve tutumları. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2006; 13(2): 87-90.
  • 23. Aksoy Ü, Özdemir MH, Usluca S, Ergönen AT. İzmir’deki üç eğitim hastanesinde laboratuvar çalışanlarının biyogüvenlik profili. Mikrobiyol Bul 2008; 42(3): 469-76.
  • 24. Ergonul O, Celikbas A, Tezeren D, Guvener E, Dokuzoguz B. Analysis of risk factors for laboratory-acquired Brucella infections. J Hosp Infect 2004; 56(3): 223-7.
  • 25. Vaquero M, Gomez P, Romero M, Casal MJ. Investigation of biological risk in mycobacteriology laboratories: a multicentre study. Int J Tuberc Lung Dis 2003; 7(9): 879-85.
  • 26. Morgan AP. Guide to Infection Control In The Healthcare Setting Laboratory Areas. Editor: Gonzalo Bearman. International Society for Infectious Diseases. Chapter last updated: April 2018 (https://isid.org/ guide/infectionprevention/laboratory/). Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 27. Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği. Resmî Gazete, 9 Ekim 2013, Sayı: 28790 https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2013/10/20131009-11.htm. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
  • 28. https://www.ailevecalisma.gov.tr/medias/11455/ipc_2019.xls. Erişim Tarihi: 10.10.2019. 29. Omokhodion FO. Health and safety of laboratory science students in Ibadan, Nigeria. JR Soc Health 2002; 122(2): 118-21.
  • 30. Sayın Kutlu S, Kutlu M, Ergönül O, Akalın S, Güven T, Demiroğlu YZ, et al. Laboratory-acquired brucellosis in Turkey. J Hosp Infect 2012; 80(4): 326-30.
  • 31. Akbaş E, Buyurgan V. Bildirimi Zorunlu Bulaşıcı Hastalıklar İçin Klinik Mikrobiyoloji Laboratuvarlarının Tanı Kapasitelerinin Değerlendirilmesi: Bir Anket Çalışması. XXXII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi, 12-16 Eylül 2006, Antalya.
  • 32. Isouard G. Biosafety practices in pathology laboratories. Aust Health Rev 1988;11(2):122-9.
APA Koroglu M, ALTINDIS S, AYDEMIR O, YÜKSEL B, Demiray T, Erkorkmaz Ü, ASLAN F, Otlu B, Altindis M (2020). Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. , 347 - 367. 10.5578/mb.69634
Chicago Koroglu Mehmet,ALTINDIS Selma,AYDEMIR OZLEM,YÜKSEL Büşra,Demiray Tayfur,Erkorkmaz Ünal,ASLAN Ferhat Gürkan,Otlu Baris,Altindis Mustafa Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. (2020): 347 - 367. 10.5578/mb.69634
MLA Koroglu Mehmet,ALTINDIS Selma,AYDEMIR OZLEM,YÜKSEL Büşra,Demiray Tayfur,Erkorkmaz Ünal,ASLAN Ferhat Gürkan,Otlu Baris,Altindis Mustafa Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. , 2020, ss.347 - 367. 10.5578/mb.69634
AMA Koroglu M,ALTINDIS S,AYDEMIR O,YÜKSEL B,Demiray T,Erkorkmaz Ü,ASLAN F,Otlu B,Altindis M Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. . 2020; 347 - 367. 10.5578/mb.69634
Vancouver Koroglu M,ALTINDIS S,AYDEMIR O,YÜKSEL B,Demiray T,Erkorkmaz Ü,ASLAN F,Otlu B,Altindis M Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. . 2020; 347 - 367. 10.5578/mb.69634
IEEE Koroglu M,ALTINDIS S,AYDEMIR O,YÜKSEL B,Demiray T,Erkorkmaz Ü,ASLAN F,Otlu B,Altindis M "Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme." , ss.347 - 367, 2020. 10.5578/mb.69634
ISNAD Koroglu, Mehmet vd. "Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme". (2020), 347-367. https://doi.org/10.5578/mb.69634
APA Koroglu M, ALTINDIS S, AYDEMIR O, YÜKSEL B, Demiray T, Erkorkmaz Ü, ASLAN F, Otlu B, Altindis M (2020). Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. Mikrobiyoloji Bülteni, 54(3), 347 - 367. 10.5578/mb.69634
Chicago Koroglu Mehmet,ALTINDIS Selma,AYDEMIR OZLEM,YÜKSEL Büşra,Demiray Tayfur,Erkorkmaz Ünal,ASLAN Ferhat Gürkan,Otlu Baris,Altindis Mustafa Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. Mikrobiyoloji Bülteni 54, no.3 (2020): 347 - 367. 10.5578/mb.69634
MLA Koroglu Mehmet,ALTINDIS Selma,AYDEMIR OZLEM,YÜKSEL Büşra,Demiray Tayfur,Erkorkmaz Ünal,ASLAN Ferhat Gürkan,Otlu Baris,Altindis Mustafa Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. Mikrobiyoloji Bülteni, vol.54, no.3, 2020, ss.347 - 367. 10.5578/mb.69634
AMA Koroglu M,ALTINDIS S,AYDEMIR O,YÜKSEL B,Demiray T,Erkorkmaz Ü,ASLAN F,Otlu B,Altindis M Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. Mikrobiyoloji Bülteni. 2020; 54(3): 347 - 367. 10.5578/mb.69634
Vancouver Koroglu M,ALTINDIS S,AYDEMIR O,YÜKSEL B,Demiray T,Erkorkmaz Ü,ASLAN F,Otlu B,Altindis M Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme. Mikrobiyoloji Bülteni. 2020; 54(3): 347 - 367. 10.5578/mb.69634
IEEE Koroglu M,ALTINDIS S,AYDEMIR O,YÜKSEL B,Demiray T,Erkorkmaz Ü,ASLAN F,Otlu B,Altindis M "Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme." Mikrobiyoloji Bülteni, 54, ss.347 - 367, 2020. 10.5578/mb.69634
ISNAD Koroglu, Mehmet vd. "Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Çalışan Güvenliği ve Biyogüvenlik Uygulamaları Açısından Türkiye’de Çok Merkezli Bir Değerlendirme". Mikrobiyoloji Bülteni 54/3 (2020), 347-367. https://doi.org/10.5578/mb.69634