KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ
Yıl: 2020 Cilt: 1 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 168 - 181 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-10-2021
KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ
Öz: Kaymak Mustafa Paşa 18. yüzyılın başlarında Osmanlı bürokrasisi içerisinde farklı görevler üstlenmiş bir devlet adamıdır. Kaptan-ıDerya ve Atlamacı unvanlarıyla da anılan Mustafa Paşa esas şöhretini dönemin sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın damadıolmasıyla yakalamıştır. Anne tarafından ünlü sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, baba tarafından Mısır muhafızı İbrahim Paşa’nınsoyundan gelmektedir. Kaymak Mustafa Paşa M.1721 yılında üstlendiği Kaptan-ı Deryalık vazifesini M.1730 yılına kadar sürdürmüştür.Osmanlı tarihinde “Lâle Devri” olarak nitelendirilen dönemin öne çıkan simalarından olan Kaymak Mustafa Paşa M.1730 yılında vukubulan kanlı Patrona Halil isyanında katledilmiştir. Vakfiyelerinden elde edilen bilgiler ve günümüzde mevcut olan eserleri Kaymak MustafaPaşa’nın başta İstanbul olmak üzeri Çanakkale, Gelibolu, Denizli, İzmir, Midilli ve Sakız adalarında imar faaliyetlerinde bulunduğunugöstermektedir. Söz konusu eserlerin hepsi Kaymak Mustafa Paşa’nın Kaptan-ı Deryalık vazifesini yürüttüğü dönemde yapılmıştır.İstanbul’un çeşitli semtlerinde inşa ettirdiği eserlerin büyük bir kısmı mevcuttur. Ancak Anadoluhisarı’ndaki yalısı ve Sarı BeyazıdMahallesi’ndeki konağı günümüze ulaşamamıştır. Mevcut eserlerinden Çengelköy’deki Kuleli Bahçe Mescidi ve Çeşmesi, Üsküdar’dakiKaptan Paşa Camii ve Çeşmesi ile Kasımpaşa’daki cami, mektep ve çeşmesi bu çalışmada ele alınmıştır.
Anahtar Kelime: KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PASHA'S RECONSTRUCTION ACTIVITIES IN ISTANBUL
Öz: Kaymak Mustafa Pasha was a statesman who assumed different duties within the Ottoman bureaucracy at the beginning of the 18th century. Mustafa Pasha, also known with his titles Kaptan-ı Derya and Jumper, became famous mainly as the son-in-law of Nevşehirli Damat Ibrahim Pasha, the grand vizier of the period. He was matrilineal descendent of Merzifonlu Kara Mustafa Pasha, the famous grand vizier, and patrimonial descendant of Ibrahim Pasha, the Guard of Egypt. Kaymak Mustafa Pasha assumed the position of Kaptan-ı Derya (Admiral in Chief) in AD 1721 and continued until AD 1730. Kaymak Mustafa Pasha, one of the prominent figures of the period called as the “Lâle Devri (Tulip Era)” in Ottoman history, was murdered in the bloody Patrona Halil rebellion that broke out in 1730. The information obtained from his foundations and his works available today indicate that Kaymak Mustafa Pasha was engaged in reconstruction activities mainly in Istanbul and in Çanakkale, Gallipoli, Denizli, Izmir, Lesbos and Chios. All of these works were built during the period when Kaymak Mustafa Pasha was assuming the position of Admiral in Cihef. Most of the works that he built in various districts of Istanbul remain in existence. However, his waterside residence in Anadoluhisarı and his mansion in Sarı Beyazid Neighborhood have not survived to the present day. Among his surviving works, the Garden Mosque with Tower and its Fountain in Çengelköy, Kaptan Paşa Mosque and its Fountain in Üsküdar, and his mosque, mektab (school) and fountain in Kasımpaşa were addressed in this study.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acıoğlu, Y. (2015), “Çanakkale’deki Osmanlı Kaleleri”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. 19, 93-122.
- Altınay, A.R. (2011),Lale Devri,İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Aktepe, M. (1968),“Derya Kapdanı Mustafa Paşa ve Bir Vakfiyesi”,Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 15, 31-39.
- Aktepe, M. (1969),“Kâpdân-ı Derya Kaymak Mustafa Paşa’ya Ait Vakfiyeler”,Vakıflar Dergisi, 8, 15-36.
- Aktepe, M. (2016), Patrona İsyanı (1730), Ankara: Altınordu Yayınları.
- Atak, E. (2014),“Anadolu’da Lale Devri Mimarisi (İstanbul Dışı Örnekler Üzerine Bir Araştırma)”,Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale.
- Ayvansarâyî, H.H. (2001),Hadîkatü’l-Cevâmi’,(Haz. Ahmet Nezih Galitekin), İstanbul: İşaret Yayınları.
- Canca, G.E. (1999), “Bir Geçiş Dönemi Olarak III. Ahmet Devri Mimarisi (1703-1730)”,Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Çal, H. (1994), “Zile Ulu Camisi”, Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Dergisi, 7, 27-55.
- Çaylak, A. (1997),“Çanakkale Çeşmeleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Erbahar, Z.N. (1973),“Kuleli Ocağı (Kulebahçe) Mescidi’nin İlgi Çekici Örtüsü”,Sanat Tarihi Yıllığı, 5, 95-100.
- Erdoğan, M. (1962), Lâle Devri Baş Mi’marı Kayseri’li Mehmed Ağa, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti İstanbul Enstitüsü Neşriyatı.
- Konyalı, İ.H. (1976), Abideleri ve Kitâbeleriyle Üsküdar Tarihi, (Cilt 1-2), İstanbul: Ahmet Sait Matbaası.
- Macit, M. (2017), Nedîm Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Öz, T. (2015), İstanbul Camileri, C.1-2, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Râşid Mehmed Efendi-Çelebizâde İsmaîl Âsım Efendi (2013), Târîh-i Râşid ve Zeyli, C.2,(Haz. Abdülkadir Özcan vd.), İstanbul: Klasik Yayınları.
- Süreyya, M. (1996),Sicill-i Osmanî,C. 4, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Tanışık, İ.H. (1945),İstanbul Çeşmeleri,C. 2, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Topçu, S.M. (2010),“XVII. Yy. İkinci Yarısında Etkin Bir Bani Ailesi: Köprülüler”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri.
- Uysal, A.O. (2008), “Gelibolu ve Çevresindeki Türk Eserleri Hakkında Tespitler”, Gelibolu Değerleri Sempozyumu 29-30 Ağustos 2008, Çanakkale, 115-148.
- Uysal, A.O. (2008),“Kaymak Mustafa Paşa’nın Hatırası: Babakale”. Ayvacık Değerleri Sempozyumu 29-30 Ağustos 2008, Çanakkale, 115- 148.
- Uysal, Z. (2014),“18. Yüzyıldan Ahşap Direkli İki Cami”, Turkish Studies-International Periodicalfor the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/10, Ankara, 1107-1123.
- Uzunçarşılı, İ.H. (1988),Osmanlı Tarihi: C. 5, bs.6, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
| APA | ATAK E (2020). KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. , 168 - 181. |
| Chicago | ATAK Erkan KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. (2020): 168 - 181. |
| MLA | ATAK Erkan KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. , 2020, ss.168 - 181. |
| AMA | ATAK E KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. . 2020; 168 - 181. |
| Vancouver | ATAK E KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. . 2020; 168 - 181. |
| IEEE | ATAK E "KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ." , ss.168 - 181, 2020. |
| ISNAD | ATAK, Erkan. "KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ". (2020), 168-181. |
| APA | ATAK E (2020). KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(1), 168 - 181. |
| Chicago | ATAK Erkan KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 1, no.1 (2020): 168 - 181. |
| MLA | ATAK Erkan KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, vol.1, no.1, 2020, ss.168 - 181. |
| AMA | ATAK E KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2020; 1(1): 168 - 181. |
| Vancouver | ATAK E KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2020; 1(1): 168 - 181. |
| IEEE | ATAK E "KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ." Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1, ss.168 - 181, 2020. |
| ISNAD | ATAK, Erkan. "KAPTAN-I DERYÂ KAYMAK MUSTAFA PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ İMAR FAALİYETLERİ". Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 1/1 (2020), 168-181. |
