TY  - JOUR
TI  - İmam Mâturîdî ve Cessâs’ın Tefsirlerinde Hırsızlık Haddine Yaklaşımları
AB  - Günümüz insan hakları telakkileri çerçevesinde İslam hukukunun hırsıza öngördüğü ceza, bazı çevrelerceağır bulunmuş ve ilgili ayetteki “el kesme” lafzı farklı şekillerde te‟vîl edilmiştir. Ancak bu te‟vîllere veya bute‟vîllere kaynak teşkil edebilecek yorumlara literatürde yer verilmediği görülmüştür. Bu çerçevede bu çalışmada Semerkant meşâyıhının önde gelen müfessir ve hukukçularından İmam Mâturîdî ve Irak meşâyıhının öne çıkan isimlerinden Cessâs‟ın konuya yaklaşımları ele alınmıştır. Her iki müellifin mensup olduklarıhukuk gelenekleri arasında usûl ve fürûda kısmî farklılıklar bulunmaktadır. İmam Mâturîdî, sahip olduğuusûl düşüncesi çerçevesinde hırsızlık haddine bakışını ortaya koymuştur. O, âm lafzın manaya delâletindeşüphe barındırması sebebiyle umûm veya husûsa delâlet ettiğini gösteren bir delile ihtiyaç duyduğunu savunur. Bununla birlikte hırsızlık suçunu düzenleyen Mâide sûresinin 38. ayetinde “hırsız” isminin âm olduğu, buna karşın hırsızlık fiilinin bu nitelikte olmayıp hâs olduğunu savunur. Buna göre her hırsızın hadcezası ile cezalandırılması gerekir. Ancak her hırsızlık fiilinin bu şekilde cezalandırılması mümkün değildir.Nitekim ayette -hırsızlık fiiline had cezası uygulanabilmesinin şartları- çalınan malın değeri, hırz, kimdençalındığı gibi hususlar açıklanmamıştır. Bunların belirlenmesi müçtehitlere bırakılmıştır. İmam Mâturîdî;sahâbe ve tâbiînin, çalınan malın asgarî miktarı/değeri konusunda ihtilafa düşüp kendilerinin tespitte bulunmalarına binaen hırsızlıkta nisabın farklı zaman ve coğrafyalarda değişkenlik arz edebileceğini îmâ eder.Cessâs da ayetin umûma delâlet ettiğini belirtmekle birlikte hırsızlık suçunun rukûn ve şartlarında mücmellik olduğu görüşündedir. İmam Mâturîdî ve Cessâs‟ın hırsızlığın hükümleri konusundaki içtihat ve tercihlerinde kurucu imamların görüşlerinin dışına çıkmadıkları görülmektedir. Bununla birlikte her iki müellif deihtilaf edilen meselelerde kendi tercihlerini ortaya koymuşlardır. Ayrıca her iki müfessir, konuları ele alırkensahâbe ve tâbiûn görüşlerine yer vermiştir. Cessâs, Irak meşahının görüşleri üzerinden hareket ederek zaman zaman İmam Şâfiî gibi geleneğin dışındaki hukukçuların görüşlerini de vermiştir. İmam Mâturîdî isegenel olarak ahkam ayetlerinin tefsirinde kurucu imamların görüşlerine yer verirken hırsızlık konusundaonların görüşlerini zikretmemiştir.
AU  - Hoyladı, Adnan
AU  - Atmaca, Gökhan
DO  - 10.31121/tader.984986
PY  - 2021
JO  - Tefsir Araştırmaları Dergisi
VL  - 5
IS  - 2
SN  - 2587-0882
SP  - 571
EP  - 603
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/459174
ER  -