COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü

Ünal, Özgün; TÜRKTEMİZ, Halil

COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü

Halil TÜRKTEMİZ, (Konya Ticaret Odası Karatay Üniversitesi, Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Bölümü, Konya, Türkiye)

Özgün ÜNAL (Sakarya Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, Sakarya, Türkiye)

Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi (BSBD)

6 3

Yıl: 2021 Cilt: 10 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 367 - 378 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-01-2022

COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü

Öz:

Amaç: Araştırmada bireylerin COVID-19 korkularının, COVID-19 bağışıklaması için üretilen aşılarla ilgili tutumlarına etkisini belirlemek, bu etkide bireylerin aşılarla ilgili bilgi arama davranışlarının ve aşılar ile ilgili inançlarının aracı rolünü belirlemek amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmada beş bölümden oluşan online anket formu aracılığıyla veriler toplanmıştır. Araştırmanın evrenini Konya ilinde ikamet eden 18 yaş üstü bireyler oluşturmaktadır. Araştırma, katılmaya gönüllülük gösteren 384 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Araştırmada bireylerin COVID-19 korkularının olumlu aşı tutumunu etkilediği (β=0.25, t=6.44, p<0.05) ve bu etkide aşı bilgisi arama davranışının aracı rolünün olduğu (β=0.12, t= 4.91, p<0.05) ve COVID-19 korkusunun olumlu aşı tutumuna etkisini güçlendirdiği bulunmuştur (β=0.37). Çalışmanın bir diğer bulgusuna göre katılımcıların aşı bilgisi inançları olumlu aşı tutumunu pozitif yönlü (β=0.45, t=12.14, p<0.05), olumsuz aşı tutumunu ise negatif yönlü (β=-0.47, t=11.33, p<0.05) etkilemektedir. Sonuç: Toplumda olumlu aşı tutumunu geliştirmek için politika yapıcıların bireylerin aşı tutumlarını etkileyen faktörleri göz önünde bulundurmasının COVID-19 pandemisi ile mücadelede önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelime:

The Mediating Role of Information Seeking Behavior and Vaccine Information Belief in the Effect of COVID-19 Fear on Vaccine Attitude

Öz:

Objective: The study aimed to determine the effect of individuals' COVID-19 fears on their attitudes towards COVID-19 and to determine the mediating role of individuals' vaccine information belief and vaccine information-seeking behaviors in this effect. Materials and Methods: Data was collected through an online survey form consisting of five parts in the study. Individuals over the age of 18 residing in Konya province constitute the universe of the research. The study was conducted with 384 people who volunteered to participate. Results: According to the research findings, individuals' fear of COVID-19 affects positive vaccination attitude (β=0.25, t = 6.44, p <0.05) and vaccine information-seeking behavior has a mediator role in this effect (β=0.12, t=4.91, p <0.05). Accordingly, fear of COVID-19 and the behavior of seeking vaccine information together create a more positive vaccine attitude (β=0.37). According to another finding of the study, participants' beliefs about vaccine knowledge affect positive vaccine attitude positively (β=0.45, t=12.14, p<0.05) and affect negative vaccination attitude negatively (β=-0.47, t=11.33, p<0.05). Conclusion: It is thought that policymakers' consideration of the factors which can affect individuals' vaccine attitudes to improve positive vaccination attitudes in society will play an important role in combating the COVID-19 pandemic.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Addo, P. C., Jiaming, F., Kulbo, N. B. & Liangqiang, L. (2020). COVID-19: Fear Appeal Favoring Purchase Behavior Towards Personal Protective Equipment. The Service Industries Journal, 40 (7-8), 471-490. https://doi.org/10.1080/02642069.2020.1751823
Ahorsu, D.K., Lin, C.Y., Imani, V., Saffari, M., Griffiths, M.D. & Pakpour, A.H. (2020). The Fear of COVID-19 Scale: Development and Initial Validation. International Journal of Mental Health and Addiction. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00270-8
Akarsu, B., Özdemir, D. C., Başer, D. A., Fidancı, İ., Aksoy, H. & Cankurtaran, M. COVID-19 Aşı Araştırmaları Devam Ederken; Toplumun Gelecekteki COVID-19 Aşısına Yönelik Düşünce ve Tutumları. 19. Ulusal Aile Hekimliği Kongresi. 29 Ekim-1 Kasım 2020. Dijital Kongre.
Amin, S. (2020). The Psychology of Coronavirus Fear: Are Healthcare Professionals Suffering From Corona-phobia?. International Journal of Healthcare Management, 13 (3), 249-256. https://doi.org/10.1080/20479700.2020.1765119
Asmundson, G. J. & Taylor, S. (2020). Coronaphobia: Fear and the 2019-nCoV Outbreak. Journal of Anxiety Disorders, 70 (102196), 1-2. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2020.102196
Bendau, A., Plag, J., Petzold, M. B. & Strohle, A. (2021). COVID-19 Vaccine Hesitancy and Related Fears and Anxiety. International Immunopharmacology, 97, 107724. https://doi.org/10.1016/j.intimp.2021.107724
Bloom, B. R., Marcuse, E. & Mnookin, S. (2014). Addressing Vaccine Hesitancy. Science, 344 (6182), 339. https://doi.org/10.1126/science.1254834
Bollen, K. A. (2002). Latent Variables in Psychology and The Social Sciences. Annual Review of Psychology, 53 (1), 605-634.
Cengiz, H. & Özkara, B. Y. (2016). Materyalizm, Öz-Benzeşim ve Bireyselciliğin Kişiselleştirilmiş Reklama Yönelik Tutumlar ve Kişiselleştirilmiş Reklamlar Sosyal Ağlarda Paylaşma Niyeti Üzerindeki Etkileri. Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi, 4 (1), 24-47.
Chadwick, A., Kaiser, J., Vaccari, C., Freeman, D., Lambe, S., Loe, B. S., . . . Yu, L.-M. (2021). Online Social Endorsement and Covid-19 Vaccine Hesitancy in the United Kingdom. Social Media + Society, 7 (2), 1-17. https://doi.org/10.1177/20563051211008817
Contreras, G. S. (2020). In Search of the Hopeful COVID-19 Vaccine. Who will Win the Race to a New Normal?. Journal of Health Management, 22 (4), 593-605. https://doi.org/10.1177/0972063420983092
Corey, L., Mascola, J. R., Fauci, A. S. & Collins, F. S. (2020). A Strategic Approach to COVID-19 Vaccine R&D. Science, 368 (6494), 948-950. http://doi.org/10.1126/science.abc5312
Coşkun, R., Altunişik, R. & Yildirim, E. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Sakarya Kitabevi, Adapazarı.
Değerli, M., & Tolon, M. (2016). Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 9 (2), 197-220.
Doğan, M. M. & Düzel, B. (2020). Covid-19 Özelinde Korku-Kaygı Düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 15 (4), 739-752.
Duman, N. (2020). Üniversite Öğrencilerinde COVID-19 Korkusu ve Belirsizliğe Tahammülsüzük. The Journal of Social Science, 4 (8), 426-437. https://doi.org/10.30520/tjsosci.74840
Dzinamarira, T., Nachipo, B., Phiri, B. & Musuka, G. (2021). COVID-19 Vaccine Roll-Out in South Africa and Zimbabwe: Urgent Need to Address Community Preparedness, Fears and Hesitancy. Vaccines, 9 (3), 250. https://doi.org/10.3390/vaccines9030250
Erkekoğlu, P., Köse, S. B. E., Balcı, A. & Yirün, A. (2020). Aşı Kararsızlığı ve COVID-19’un Etkileri. Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi, 9 (2), 208-220. Fores, F. (2020). And Now for Something Completely Different: from 2019-nCoV and COVID-19 to 2020-nMan. Pulmonology, 26 (2), 114-115.
Geniş, B., Gürhan, N., Koç, M., Geniş, Ç., Şirin, B., Çirakoğlu, O. C. ve Coşar, B. (2020). Development of Perception And Attitude Scales Related With Covid-19 Pandemia. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 5 (7), 306-326.
George, D. & Mallery, M. (2010). SSPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. 17.0 Update (10a ed.) Boston: Pearson. https://www.smartpls.com/documentation/algorithms-and-techniques/model-fit Erişim Tarihi: 20.05.2021.
Kasapoğlu, F. (2020). E[amining the Relationship betZeen Fear of COVID-19 and Spiritual :ell-being. Spiritual Psychology and Counseling, 341-354. https://dx.doi.org/10.37898/spc.2020.5.3.121
Katzman, J. G. & Katzman, J. W. (2021). Primary Care Clinicians as COVID-19 Vaccine Ambassadors. Journal of Primary Care & Community Health, 12, 1-4. doi:https://doi.org/10.1177/21501327211007026
Ladikli, N., Bahadir, E., Yumuşak, F. N., Akkuzu, H., Karaman, G. & Türkkan, Z. (2020). Kovid-19 Korkusu Ölçeği’nin Türkçe Güvenirlik Ve Geçerlik Çalışması. International Journal Of Social Science, 3 (2), 71-80.
Memiş Doğan, M. & Düzel, B. (2020). Covid-19 Özelinde Korku-Kaygı Düzeyleri. Turkish Studies, 15 (4), 739-752. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44678
Paksoy, H. M. (2020). COVID-19 Pandemisi ile Oluşan Korku ve Davranışlara İnancın Etkisi Üzerine Bir Araştırma: Türkiye Örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 135-155. doi:https://doi.org/10.47147/ksuiibf.798354
Salalı, G. D. & Uysal, M. S. (2020). COVID-19 Vaccine Hesitancy is Associated with Beliefs on the Origin of the Novel Coronavirus in the UK and Turkey. Psychological Medicine, 1-3. https://doi.org/10.1017/S0033291720004067
Sarıçam, H., Erguvan, F. M., Akın, A. & Akça, M. Ş. (2014). Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği (BTÖ-12) Türkçe Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Route Educational and Social Science Journal, 1 (3), 148-157.
Shretta, R., Aguas, R., Chalkidou, K., Shah, H., Ruiz, F. & White, L. L. (2020). The COVID-19 Vaccine: Do We Know Enough to End the Pandemic?. Center for Global Development., 1-6. Nisan 8, 2021 tarihinde http://www.jstor.org/stable/resrep29657 adresinden alındı
Trueblood, J. S., Sussman, A. B. & O'Leary, D. (2021). The Role of Risk Preferences in Responses to Messaging About COVID-19 Vaccine Take-Up. Social Psychological and Personality Science, 1-9. https://doi.org/10.1177/1948550621999622
Warren, A. M., Zolfaghari, K., Fresnedo, M., Bennett, M., Pogue , J., Waddimba, A., . . . Powers, M. B. (2021). Anxiety Sensitivity, COVID-19 Fear, and Mental Health: Results From a United States Population Sample. Cognitive Behaviour Therapy, 1-13. https://doi.org/10.1080/16506073.2021.1874505
WHO-Dünya Sağlık örgütü (2013). What influences vaccine acceptance: A model of determinants of vaccine hesitancy. 13 March 2013 https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2013/april/1_Model_analyze_driversofvaccineConfidence_22_March.pdf (Erişim Tarihi: 11/05/2021).
Yakut, E., Kuru, Ö. & Güngör, Y. (2020). Sağlık Personelinin COVID-19 Korkusu ile Tükenmişliği Arasındaki İlişkide Aşırı İş Yükü ve Algılanan Sosyal Desteğin Etkisinin Yapısal Eşitlik Modeliyle Belirlenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 83, 241-262. https://doi.org/10.17753/Ekev1621
Yang, Z. J. (2012). Too Scared or Too Capable? Why Do College Students Stay Away from the H1N1 Vaccine?. Risk Analysis, 32(10), 1703-1716. https://doi.org/10.1111/j.1539-6924.2012.01799.x

APA	TÜRKTEMİZ H, Ünal Ö (2021). COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. , 367 - 378.
Chicago	TÜRKTEMİZ Halil,Ünal Özgün COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. (2021): 367 - 378.
MLA	TÜRKTEMİZ Halil,Ünal Özgün COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. , 2021, ss.367 - 378.
AMA	TÜRKTEMİZ H,Ünal Ö COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. . 2021; 367 - 378.
Vancouver	TÜRKTEMİZ H,Ünal Ö COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. . 2021; 367 - 378.
IEEE	TÜRKTEMİZ H,Ünal Ö "COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü." , ss.367 - 378, 2021.
ISNAD	TÜRKTEMİZ, Halil - Ünal, Özgün. "COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü". (2021), 367-378.

APA	TÜRKTEMİZ H, Ünal Ö (2021). COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi (BSBD), 10(3), 367 - 378.
Chicago	TÜRKTEMİZ Halil,Ünal Özgün COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi (BSBD) 10, no.3 (2021): 367 - 378.
MLA	TÜRKTEMİZ Halil,Ünal Özgün COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi (BSBD), vol.10, no.3, 2021, ss.367 - 378.
AMA	TÜRKTEMİZ H,Ünal Ö COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi (BSBD). 2021; 10(3): 367 - 378.
Vancouver	TÜRKTEMİZ H,Ünal Ö COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi (BSBD). 2021; 10(3): 367 - 378.
IEEE	TÜRKTEMİZ H,Ünal Ö "COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü." Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi (BSBD), 10, ss.367 - 378, 2021.
ISNAD	TÜRKTEMİZ, Halil - Ünal, Özgün. "COVID-19 Korkusunun Aşı Tutumuna Etkisinde Bilgi Arama Davranışının ve Aşı Bilgisi İnancının Aracı Rolü". Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi (BSBD) 10/3 (2021), 367-378.