Dolaylı Vergilerde
Uyumu Etkileyen
Demografik
Faktörler: Sakarya
Örneği

YAVUZ, Hakan; Kılıçaslan, Harun; AYAS, IŞIL

Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği

Işıl AYAS, (Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye)

Harun KILIÇASLAN, (Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye)

Hakan YAVUZ (Sakarya Üniversitesi Sakarya, Türkiye)

Vergi Sorunları Dergisi

12 0

Yıl: 2021 Cilt: 44 Sayı: 395 Sayfa Aralığı: 29 - 41 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-05-2022

Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği

Öz:

payının dolaysız vergilere göre daha yüksek olması, bu vergilerin bütçe harcamalarının finanse edilmesindeki önemini göstermektedir. Dolaylı vergilerin tercih edilmesinde birçok faktör etkili olmakla birlikte, özellikle mali anesteziye uygun olması bu vergilerin yoğun bir şekilde tercih edilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle dolaylı vergilerin ekonomik, mali, hukuki, psikolojik yönünün incelendiği çalışmalarda ulaşılan tespitler politika yapıcılarına yol gösterici olabilir. Bu çalışmada da Sakarya’daki vatandaşların dolaylı vergilere karşı tutum ve davranışları analiz edilmiştir. Araştırmanın amacı demografik faktörlerin dolaylı vergi uyumundaki etkisini ortaya çıkarmaktır. Araştırma için anket yönteminden yararlanılmıştır. Katma değer vergisi anketine 533, özel tüketim vergisi anketine ise 436 olmak üzere toplamda 969 kişi katılmıştır. Anket bulguları; gerek ÖTV’nin gerekse KDV’nin adaletli algılanmadığını, oranlarının/ miktarlarının yüksek olduğunu, özellikle ÖTV’deki artışın sıfır motorlu taşıt dışında birçok ürünün talebini azaltmadığını göstermektedir. Bununla birlikte, eğitim, yaş, cinsiyet ve gelir düzeyinin dolaylı vergilere karşı tutum ve davranışlar üzerinde doğrudan etkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

DEMOGRAPHIC FACTORS AFFECTING COMPLIANCE IN INDIRECT TAXES: THE CASE OF SAKARYA

Öz:

Higher in comparison to direct taxes, the share of indirect taxes in tax revenues in Turkey, shows the importance of these taxes in the financing of budget expenditures. Although many factors are effective in the preference of indirect taxes, their suitability for fiscal anesthesia makes these taxes highly preferred. Therefore, the findings obtained in studies examining the economic, financial, legal and psychological aspects of indirect taxes may be guiding policy makers. In this study, the attitudes and behaviors of citizens in Sakarya towards indirect taxes were analyzed. The purpose of the research is to reveal the effect of demographic factors on indirect tax compliance. Questionnaire method was used for the research. A total of 969 people participated in the value added tax survey, 533 and 436 in the special consumption tax survey. Survey findings; It shows that both SCT (Special Consumption Tax) and VAT (Value Added Tax) are not perceived as fair, their rates / amounts are high, and especially the increase in SCT does not reduce the demand for many products other than zero motor vehicles. However, it has been determined that education, age, gender and income level have a direct effect on attitudes and behaviors towards indirect taxes.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Adimassu, Niway A. ve Jerene, W., Determinants of Voluntary Tax Compliance Behavior in Self Assesment System: Evidence From SNNPRS, Ethiopia. International Journal of Science and Research, 2016, 5(12), 967-973.
Aktan, Coşkun Can, Dileyici, Dilek ve Saraç, Özgür, Vergilere Karşı Tepkiler Ve Vergilerin Ahlaki Ve Sosyo-Psikolojik Sınırları, “Yeni” maliye, değişim çağında kamu maliyesi: yeni trendler, yeni paradigmalar, yeni öğretiler, yen perspektifler, Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları, 2012
Chung, Janne ve Trivedi, Wasvanath U., The Effect Of Friendly Persuasion And Gender on Tax Compliance Behavior. Journal of Business Ethics, 2013 47(2), 133-145.
Çataloluk, Cuma, Vergi Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2008, (20), 213-228.
Dornstein, Miriam, Compliance With Legal And Bureaucratic Rules: The Case Of Self-Employed in Israel. Human Relationss, 1976, (29), 1019-1034.
Dubin, J. A. ve Wilde, Louis L., En empiricial analysis of federal income tax auditing and compliance. National Tax Journal, 41(1), 1988,61-74.
European Commission, Public perceptions of VAT, Report. Special Eurobarometer 424, 2015, https://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/ archives/ebs/ebs_424_en.pdf.
Gergerlioğlu, Ufuk, Otomobil Yakıt Tüketimi İle Alakalı Vergilere İlişkin Tutum ve Davranışların Analizi: İstanbul Örneği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2017, (49), Ocak-Haziran, 59-86.
Grasmick, Harold ve Bursik, Robert, Conscience, Significant Others, And Rational Choice: Extending The Deterrence Model, Law and Society Review, 1990,24(3), 837-861.
Gürdal, Temel ve Yavuz, Hakan, Kocaeli Ve Sakarya Esnafının Katma Değer Vergisine Bakışı, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 2017, 13(1), 51-62.
Hasseldine, John, Gender Differences in Tax Compliance, Asia-Pacific Journal of Taxation,1999, (3), 73-89.
Hinton, Perry R., Brownlow, Charlotte, McMurray, Isabella ve Cozens, Bob, SPSS Explained, London and Newyork: Routledge,2004.
Jackson, B. ve Milliron, V. C. Tax Compliance Research: Findings, Problems and Prospects, Journal of Accounting Literature,1986, (5) 125-165.
Kamdar, Nipoli, Information Reporting and Tax Compliance: An İnvestigation Using Individual TCMP Data, Atlantic Economic Journal,1995, (23), 278-292.
Kirchler, Erich ve Maciejovsky, Borris, Tax Compliance Within The Context of Gain and Loss Situations, Expected and Current Asset Position, and Profession. Journal of Economics Psychology, 2001, (22), 173-194.
Kitapcı, İsmail, Vergi Etiği Vergi Psikolojisi, Ankara: Seçkin Yayıncılık,2015
Koç, Özgür E, Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması, Business and Economics Research Journal, 2019, 10(4), 1015-1027.
Kumar, Pankar ve Sarkar, Shubhrangshu S., Consumers Perception Towards The Value Added Tax (VAT) in Uttar Pradesh. Apeejay-Journal of Management Sciences and Technology, 3(3), 2016, June, 48-58.
Ling, Sim Choon , Osman, Abdullah., Hadi, Arman, Safizal, A. ve Rana, S., Public Acceptance and Compliance on Goods and Services Tax (GST) Implementation: A Case Study of Malaysia, Asian Journal of Social Sciences & Humanities. 2016, 5(1), February, 1-12.
Madeo, Silvia A., Schepanski, Albert ve Uecker, Wilfred C., Modeling Judgments of Taxpayer Compliance, The Accounting Review, 1987, 62(2), 323-342.
Porcano, Thomas M., Correlates of Tax Evasion, Journal of Economtc Psychology, 1988, (9), 47-67.
Ritsema, Christina M., Thomas, Deborah W. ve Ferrier, D. Economic And Behavioral Determinants of Tax Complianc: Evidence From The 1997 Arkansan Tax Penalty Amnesty Program, 2003 IRS Research Conference, 2003, June.
Saruç, Naci Tolga, Vergi Uyumu: Teori ve Uygulama, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2015.
Amanuddin Shamsuddin,Deviga C. Seagaran, Ghirthanah Rajasegaran, , Logeshvini J. Keshenan ve Sathiyakumar Selvam, The İmpacts of Goods And Services Tax (GST) on The Small Medium Enterprise (Smes) in Johor Bahru, South East Asia Journal of Contemporary Business, Economics And Law, 2016, 10(1), 55-65.
Slemrod, Joel, The Return To Tax Simplification: An Econometric Analysis, National Bureau of Economic Research Working Paper, no: 1756. 1985 Spicer, Michael W. ve Becker, Lee A., Fiscal İnequity And Tax Evasion: An Experimental Approach, National Tax Journal,1980, 33(2), 171-175.
Şanver, Cahit., Ayas, Işıl ve Topalfakıoğlu, Mehtap, Mükelleflerin Özel Tüketim Vergisinde Yapılan Değişikliklere Tepkileri, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017, 4(4), 214-231.
Tabachnik Barbara G. ve Fidell, Linda S., Using Multivariate Statistic, Sixth Edition. Pearson. 2013 Torgler, Benno, Tax Morale: Theory And Empirical Analysis of Tax Compliance. Basel, 2003. https://edoc.unibas.ch/56/1/DissB_6463.pdf, Erişim tarihi: 01.03.2021
Unger, Rhoda K. Toward a redefinition of sex and gender. American Psychologist, 1979, (34) 1085-1094.
Wahlund, Richard, Tax Changes And Economic Behavior: The Case of Tax Evasion. Journal of Economic Psychology. 1992,13(4). 657-677.
Yavuz, Hakan, Ayas, Işıl ve Kılıçaslan, Harun, Vergi Uyumu: Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi. Ankara: Savaş Yayınevi. 2019.
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı h t t p s : / / m s . h m b . g o v . t r / u p l o a d s / 2 0 2 0 / 0 3 / 2 0 1 9 - 2 0 2 3 - M a l i y e - B a k a n l % C 4 % B 1 % C 4 % 9 F % C 4 % B 1 - Stratejik-Plan%C4%B1_Bas%C4%B1lacak- Versiyon.28.02.2020.pdf (a) Erişim Tarihi:28.062021
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı 2021 yılı Performans Programı https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2021/02/ HMB-2021-Yili-Performans-Programi.pdf (b) Erişim Tarihi:28.062021
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Yeni Ekonomi Programı 2021, 2022, 2023
https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2020/10/ Yeni-Ekonomi-Program%C4%B1-2021-2023.pdf (c) Erişim Tarihi:28.062021
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/
2019/11/ON_BIRINCI_KALKINMA-PLANI_ 2019-2023.pdf Erişim Tarihi:28.062021

APA	AYAS I, Kılıçaslan H, YAVUZ H (2021). Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. , 29 - 41.
Chicago	AYAS IŞIL,Kılıçaslan Harun,YAVUZ Hakan Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. (2021): 29 - 41.
MLA	AYAS IŞIL,Kılıçaslan Harun,YAVUZ Hakan Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. , 2021, ss.29 - 41.
AMA	AYAS I,Kılıçaslan H,YAVUZ H Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. . 2021; 29 - 41.
Vancouver	AYAS I,Kılıçaslan H,YAVUZ H Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. . 2021; 29 - 41.
IEEE	AYAS I,Kılıçaslan H,YAVUZ H "Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği." , ss.29 - 41, 2021.
ISNAD	AYAS, IŞIL vd. "Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği". (2021), 29-41.

APA	AYAS I, Kılıçaslan H, YAVUZ H (2021). Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. Vergi Sorunları Dergisi, 44(395), 29 - 41.
Chicago	AYAS IŞIL,Kılıçaslan Harun,YAVUZ Hakan Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. Vergi Sorunları Dergisi 44, no.395 (2021): 29 - 41.
MLA	AYAS IŞIL,Kılıçaslan Harun,YAVUZ Hakan Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. Vergi Sorunları Dergisi, vol.44, no.395, 2021, ss.29 - 41.
AMA	AYAS I,Kılıçaslan H,YAVUZ H Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. Vergi Sorunları Dergisi. 2021; 44(395): 29 - 41.
Vancouver	AYAS I,Kılıçaslan H,YAVUZ H Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği. Vergi Sorunları Dergisi. 2021; 44(395): 29 - 41.
IEEE	AYAS I,Kılıçaslan H,YAVUZ H "Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği." Vergi Sorunları Dergisi, 44, ss.29 - 41, 2021.
ISNAD	AYAS, IŞIL vd. "Dolaylı Vergilerde Uyumu Etkileyen Demografik Faktörler: Sakarya Örneği". Vergi Sorunları Dergisi 44/395 (2021), 29-41.