Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi

HATİCE SELEN, TEKİN

Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi

Hatice Selen TEKİN (Sakarya Üniversitesi, Devlet Konservatuvarı, Ses Eğitini Bölümü, Sakarya, Türkiye)

Turkish Studies - Language and Literature

109 25

Yıl: 2021 Cilt: 16 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2169 - 2188 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 03-06-2022

Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi

Öz:

Binlerce yıllık köklü bir geçmişe dayanan Türk müziğinin kendine has bir yapısı vardır. Ezgi ve ritim birlikteliğinde ortaya çıkan bu karakteristik içinde makam adı verilen dizilerin her birinin farklı bir işitsel etkisi bulunur. Ritmik ve melodik olarak büyük bir çeşitliliğe ve zenginliğe sahip Türk müziğinde bestelenmiş eserlerin analiz edilmesi yine bu müziğin karakteristiğine uygun olmalıdır. Teori konusunda çalışmalar yapmış Türk müziği bestekârlarının analiz üzerine yaptıkları çalışmalar bu yönde belirleyici olmuştur. Eserlerdeki üstün estetiği anlamaya yönelik bu analiz çalışmalarını geliştirenler teori konusunda eserler veren bestecilerdir. Tüm müzik türlerinde olduğu gibi Türk müziğinde de teoriye yön veren bestekârlar olmuştur. Bu çalışmada özellikle dört kuramcı bestekârın çalışmaları dikkate alınmış ve bestecilerin bakış açısıyla Türk müziğinde biçim analizi konusu açıklanmaya çalışılmıştır. Biçim analizine yönelik bu çalışmalar, Suphi Ezgi, Onur Akdoğu, Kemal İlerici ve Mutlu Torun'un konuya ilişkin yazılı kaynakları ve ders notları üzerinden incelenmiştir. Gelişmiş tüm müziklerde olduğu gibi Türk müziğinin de kendine özgü tür ve biçimleri mevcuttur. Tüm bu özelliklere göre oluşan kompozisyonun biçimsel yönden analiz edilmesi eserlerin yapısının anlaşılması yönünde önemlidir. Bir eserin anlaşılır olması öğreticilik, dinleyicilik, araştırıcılık, yorumlama ve bestecilik bakımından değer taşımaktadır. Eser analizi yaparken analizi yapan araştırıcının bilgi birikimi ve objektif bakış açısı, analizi etkileyen başlıklar olarak görülmektedir. Bu nedenle “iyi, kötü, güzel ya da çirkin” gibi herhangi bir subjektif yargıya varılmadan incelenmesi önemlidir. Eser analizi büyük ve geniş bir konudur, çok boyutludur. Öne çıkan başlıklar biçim (yapı) analizi, makam analizi (ezginin yapısı), usûl (ritmik) analiz ve edebî (söz unsuru) analiz gibi temel başlıklardır. Bu çalışmada özellikle müzik biçiminin temel ögeleri olan motif, cümle, periyod gibi temel kavramların bestekârlarca nasıl tanımlandığı, nasıl ele alındığı ve eser analizine bakış açıları genel hatlarıyla açıklanmıştır. Nitel araştırmalara özgü betimsel tarama metodu kullanılmıştır. “Nazariye”; Osmanlıca-Türkçe sözlükte teori, ilmi görüş, düşünüş olarak tanımlanmıştır. (Develioğlu, 1992, s.971) Türk müziğinde eser analizi konusunda kuram geliştiren bestekârlar belli başlıdır. Bu çalışma, özellikle Türk müziği eser analizi alanında yapılan ilk çalışmalar olmaları nedeniyle dört kuramcı Türk müziği bestecisi ile sınırlandırılmış, eser çözümlemesine yönelik yaklaşımları ele alınarak, sonuçlar değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelime:

Formal Analysis of Turkish Music According to Theoretical Composers

Öz:

Turkish music, which dates back thousands of years, has a unique structure. Within this characteristic that emerges in the combination of melody and rhythm, each of the scales called "makam" has a different auditory effect. The analysis of works composed in Turkish music, which has a great diversity and richness in terms of rhythm and melodic, should be in accordance with the characteristics of this music. The studies of Turkish music composers, who have worked on theory, on analysis have been decisive in this direction. Those who developed these analysis studies aimed at understanding the superior aesthetics in the works were the composers who gave works on theory. As in all music genres, there have been composers who gave direction to theory in Turkish music. In this study, especially the works of four theorist composers were taken into account and the subject of work analysis in Turkish music was tried to be explained from the perspective of the composers. These studies on form analysis have been examined through the written sources and lecture notes of Suphi Ezgi, Onur Akdogu, Kemal Ilerici and Mutlu Torun. As with all developed music, Turkish music has its own genres and forms. Analyzing the composition formed according to all these features in terms of style is important for understanding the structure of the works. The comprehensibility of a work is valuable in terms of teaching, listening, research, interpretation and composition. While analyzing the work, the knowledge and objective perspective of the researcher who makes the analysis are seen as the headings that affect the analysis. For this reason, it is important to examine it without making any subjective judgments such as "good, bad, beautiful or ugly". Artifact analysis is a large and broad subject, multidimensional. The prominent topics are structural analysis, makam analysis (structure of the melody), rhythmic (usûl) analysis and literary (word element) analysis. In this study, how the basic concepts such as motif, sentence, period, which are the basic elements of music form, are defined by the composers, how they are handled and their perspectives on the analysis of the work are explained in general terms. The descriptive survey method specific to qualitative research was used. “Nazariye”; In the Ottoman-Turkish dictionary, it is defined as theory, scientific opinion and thinking. (Develioğlu, 1992, s. 971) There are prominent composers who develop theories about work analysis in Turkish music. This study was limited to four theorist Turkish music composers, especially since they are the first studies in the field of Turkish music analysis, and the results were evaluated by considering their approaches to analysis of works.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Arel, H. S. (1997). Prozodi dersleri, Pan yayınları
Arel, H.S. (1991). Türk mûsıkîsi nazariyatı dersleri, (Haz. Onur Akdoğu). Kültür bakanlığı yayınları, (1347)
Cangal, N. (2004). Müzik formları, Arkadaş yayınevi
Demir, S. (2013). Türk halk müziğinde türler, Usar yayıncılık
Develioğlu, F. (1992). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat, Aydın kitabevi.
Emnalar, A. (1998). Tüm yönleriyle Türk halk müziği ve nazariyatı, Ege Üniversitesi basımevi
Ezgi, S. (1933). Nazarî ve amelî Türk mûsıkîsi, İstanbul konservatuvarı neşriyatı
Özalp, N. (1986). Türk mûsıkısi tarihi, Cilt(2), TRT yayınları
Özkan, İ.H.(2006). Türk mûsıkîsi nazariyatı ve usûlleri kudüm velveleleri,(8.baskı) Ötüken neşriyat
Özkeleş, S. (2019). Müzik biçimleri dersi kapsamında çözümlemeye yönelik bilgi ve becerilerin geliştirilmesinde izlenecek yöntemler, 4th international symposium on innovative approaches in architecture, planning and design, 4(7), 9-15, https://doi.org/10.36287/setsci.4.7.003
Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi, (6.baskı), 3A Eğitim araştırma danışmanlık ltd.
Kınıklı, N. E. (2008). Analiz yöntemlerine genel bakış ve analizde SPT yöntemi, Anadolu üniversitesi yayınları, (17)
Koray, F. (1957). Müzik formları, Maarif basımevi
Kutluğ, Y.F. (2000). Türk mûsıkîsinde makamlar, Yapı kredi yayınları
İlerici, K.(1981). Bestecilik bakımından Türk müziği ve armonisi, Milli eğitim basımevi
Akdoğu, O. (1996). Türk müziğinde türler ve biçimler, Ege üniversitesi basımevi
Akdoğu, O. (1993). Türk müziğinde eser analizleri, Ege üniversitesi devlet Türk mûsikîsi konservatuvarı yayını
Savaş, M. (2018). Batı müziğinde form ve analiz, Müzik eğitimi yayınları
Sayan, E. (2010). Ulusal müziğimiz, teknik, analiz, bestecilik, Boyut yayınevi
Sözer, V. (1996). Müzik ansiklopedik sözlük, Remzi kitabevi
Şenel, N. (1982). Müzik biçimleri ders notları
Yahya Kaçar, G. (2020). Türk mûsıkîsinde icra ve tahlîli yöntemleri. Gece kitaplığı
Yavaşça, A. (2002). Türk mûsıkisinde kompozisyon ve beste biçimleri, Türk kültürüne hizmet vakfı
Torun, M. Türk mûsıkîsinde formlar (ders notları)
Mutver, S. (2007). Müzikte altın oran [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. https//.www. tdk.gov.tr

APA	HATİCE SELEN T (2021). Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . , 2169 - 2188.
Chicago	HATİCE SELEN TEKİN Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . (2021): 2169 - 2188.
MLA	HATİCE SELEN TEKİN Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . , 2021, ss.2169 - 2188.
AMA	HATİCE SELEN T Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . . 2021; 2169 - 2188.
Vancouver	HATİCE SELEN T Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . . 2021; 2169 - 2188.
IEEE	HATİCE SELEN T "Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi ." , ss.2169 - 2188, 2021.
ISNAD	HATİCE SELEN, TEKİN. "Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi ". (2021), 2169-2188.

APA	HATİCE SELEN T (2021). Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . Turkish Studies - Language and Literature, 16(4), 2169 - 2188.
Chicago	HATİCE SELEN TEKİN Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . Turkish Studies - Language and Literature 16, no.4 (2021): 2169 - 2188.
MLA	HATİCE SELEN TEKİN Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . Turkish Studies - Language and Literature, vol.16, no.4, 2021, ss.2169 - 2188.
AMA	HATİCE SELEN T Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . Turkish Studies - Language and Literature. 2021; 16(4): 2169 - 2188.
Vancouver	HATİCE SELEN T Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi . Turkish Studies - Language and Literature. 2021; 16(4): 2169 - 2188.
IEEE	HATİCE SELEN T "Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi ." Turkish Studies - Language and Literature, 16, ss.2169 - 2188, 2021.
ISNAD	HATİCE SELEN, TEKİN. "Nazariyatçı Bestekârlara Göre Türk Müziğinin Biçimsel Analizi ". Turkish Studies - Language and Literature 16/4 (2021), 2169-2188.