ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI

Yıl: 2021 Cilt: 19 Sayı: 228 Sayfa Aralığı: 5465 - 5492 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-06-2022

ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI

Öz:
Teknolojik gelişmelerin, medyanın hayatımızın büyük bir bölümüne hâkim olmasını sağlaması sonucu adın markasal kullanımı büyük önem kazanmıştır. Bilhassa tanınmış kişilerin yıllar içerisinde sarf ettikleri emek sayesinde oluşturdukları itibarlarını ve adlarını marka olarak kullanmak ya da kullandırtmak suretiyle paraya çevirmek istemeleri doğaldır. Bununla birlikte tanınmış kişinin adının onun rızası olmaksızın kullanıldığına da rastlanmaktadır. Tanınmış kişinin, adının başkası tarafından marka olarak kullanılmasına karşı koyabilmesi için gerekli pozitif düzenlemeler hukukumuzda mevcuttur. Ancak tanınmış kişinin adının, ölümünden sonra başkası tarafından ve mirasçılarının izni olmaksızın marka olarak kullanılması halinde, mirasçıların bu kullanımı nasıl engelleyecekleri sorusu henüz cevaplanmış değildir. Yargıtay’ın bu hususta vermiş olduğu kararlar mevcutsa da gerekçesi tatmin edici olmaktan uzaktır. Bu çalışmada hem kişilik hakları hem de marka hukuku çerçevesinde mirasçıların, müteveffanın adının marka olarak haksız kullanıma karşı çıkabilmelerinin teorik temelleri üzerinde durulmuş, bu amaçla Alman yüksek mahkeme kararları ve Amerikan hukuku düzenlemelerine de değinilerek uluslararası bir perspektif kazanmaya gayret edilmiştir.
Anahtar Kelime:

PROTECTING THE HEIRS FROM POST MORTEM WRONGFUL USE OF THE DECEASED’S NAME REGARDING PERSONAL RIGHTS AND TRADEMARK LAW

Öz:
The use of a name as a trademark has significant importance as a consequence of the dominance of media in our lives, enabled by technological developments. It is only natural for especially celebrities who established their fame upon years' of hard work to commercialize their fame by using or leasing their names as trademarks. As a side note, which is the main object of this study, this name might be used without their consent. The law openly regulates the protection of names from wrongful use. However, how the heirs can protect the celebrity's name from wrongful post mortem use is not clear. Even though the Supreme Court has found the chance to state its opinion on this issue, the reasoning behind its ruling is unsatisfying. In this study, the theoretical foundation of the heirs' protection from wrongful post mortem use of the name as a trademark is established in the scope of personal rights and trademark law, and by examining German supreme court decisions and American law, an international perspective is sought.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Aebi-Müller RE, ‘ZGB Art. 28’ in Peter Breitschmid and Alexandra Jungo (eds) Personen- und Familienrecht – Partnerschaftsgesetz Art. 1-456 ZGB – PartG, CHK- Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (Schulthess Juristische Medien AG 2016)
  • Arkan S, Marka Hukuku C. I (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1997)
  • Arkan S, Marka Hukuku C. II (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1998)
  • Ayan M and Ayan N, Kişiler Hukuku (8th edn, Seçkin Hukuk 2016)
  • Bellican C, ‘Kişilik Hakkını Oluşturan Kimi Unsurların Ticari Amaçlı İzinsiz Kullanımı’ (2019) 18 (1) İKÜHFD 18 (1) 79-109
  • Blum HC, ‘§ 3 Die Berechnung des Pflichtteilsanspruchs’ in Gerhard Schlitt and Gabriele Müller-Engels (edr) Handbuch Pflichtteilsrecht 2.A (2nd edn, C.H. Beck 2017)
  • Büchler A, ‘Die Kommerzialisierung Verstorbener Ein Plädoyer für die Vererblichkeit vermögenswerter Persönlichkeitsrechtsaspekte’ (2003) 12 Aktuelle Juristische Praxis, 3-12
  • Çağlar H, Marka Hukuku Temel Esaslar (2nd edn, Adalet Yayınevi 2015)
  • Çolak U, Türk Marka Hukuku (6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na Göre Hazırlanmış 4th edn, On İki Levha Yayınları 2018)
  • Dural M and Öz T, Türk Özel Hukuku C. IV Miras Hukuku (13th edn, Filiz Kitabevi 2019)
  • Dural M and Öğüz T, Türk Özel Hukuku C. II Kişiler Hukuku (21st edn, Filiz Kitabevi 2020)
  • Erdoğan İ and Keskin AD, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku (2nd edn, Gazi Kitabevi 2019)
  • Eren F and Yücer Aktürk İ, Türk Miras Hukuku (3rd edn, Yetkin Yayınları 2020)
  • Eriş G, Türk Ticaret Kanunu, Cilt 1 (2nd edn, Seçkin Yayıncılık 1992)
  • Gezder Ü, ‘Ölüm Sonrası Hatırayı Koruma Doktrini ve Ölüm Sonrası Kişiliğin Korunması Teorisi’ (2007) 65 (1) İÜHFM 207-222
  • Giray RE, Markanın Devri ve Devir Hükmü Doğuran Diğer İşlemler (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul 2010)
  • Güneş İ, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Işığı İle Uygulamalı Marka Hukuku (2nd edn, Adalet Yayınevi 2020)
  • Hatemi H, Kişiler Hukuku (8th edn, On İki Levha Yayınları 2020) (Kişiler Hukuku)
  • Hatemi H, Miras Hukuku (9th edn, On İki Levha Yayınları 2021) (Miras Hukuku)
  • Haunreiter D, ‘II. Harmonisierungsbestrebungen / Einfluss der europäischen Rechtsentwicklung in Bezug auf die wirtschaftliche Verwertung der natürlichen Person in der Schweiz’ in Anne-Cathrine Tanner, Claudia Siebeneck and Beat Brändli (eds) Schweiz und Europa Auswirkungen auf Wirtschaft, Recht und Gesellschaft (Stämpfli Verlag AG 2011)
  • Inderkum M, Schadenersatz, Genugtuung und Gewinnherausgabe aus Persönlichkeitsverletzung, Art. 28a Abs. 3 ZGB (Schulthess Juristische Medien AG 2008)
  • Kara E, Türk Marka Hukukunda Gerçek Hak Sahipliği İlkesi (On İki Levha Yayınları 2018)
  • Kaya A, Marka Hukuku (Arıkan Basım Yayım 2006)
  • Kurt E, ‘Türk Hukukunda Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar Ve Hukuki Sonuçları’ (2016) 15 (2) İKÜHFD, 121-187
  • Locke J, Two Treatises of Government and A Letter Concerning Toleration, Ian Shapiro (ed) John Funn, Ruth W. Grant and Ian Shapiro (Contributors) (Yale University Press 2003)
  • Marinovic S, ‘Commercialization of Dead and Living Celebrities in the U.S. and Germany: Marilyn Monroe, Marlene Dietrich and Caroline von Monaco’ (2010) Bericht vom 2. Hamburg International Media Law Forum am 3. Juni 2009, GRUR Int 2010, 26-31
  • Meran N, Marka Hakları ve Korunması (4th edn, Seçkin Yayıncılık 2015)
  • Meyer CB, Privatrechtliche Persönlichkeitsrechte im kommerziellen Rechtsverkehr: Eine rechtsvergleichende Untersuchung zur tatsächlichen und rechtlichen Kommerzialisierung von Persönlichkeitsrechten, BSzR - Basler Studien zur Rechtswissenschaft Band/Nr. 91 (Helbing Lichtenhahn Verlag 2008)
  • Oğuzman K, Seliçi Ö and Oktay-Özdemir S, Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler) (19th edn, Filiz Kitabevi 2020)
  • Özdal Ş, Marka Olarak Tescil Edilebilecek İşaretler (556 Sayılı KHK’nin 5. Maddesi çerçevesinde) (Beta Yayıncılık 2005)
  • Özdemir H, ‘Türk ve İsviçre Medeni Hukukunda Ad Üzerindeki Hak ve Korunması’ (2008) 57 (3) 561-598
  • Petek H, Kişilik Değerlerinin Ölümden Sonra Korunması (Yetkin Yayınları 2015)
  • Reber N, ‘Die Schutzdauer des postmortalen Persönlichkeitsrechts in Deutschland und den USA (von Marlene Dietrich über Klaus Kinski zu Marilyn Monroe) -ein Irrweg des Bundesgerichtshofs?’ (2007) GRUR Int, 492- 498 (Schutzdauer)
  • Reber N, ‘Marlene Dietrich – Eine Prozessgeschichte zu den ideellen und kommerziellen Bestandteilen des (postmortalen) Persönlichkeitsrechts’ (2004) ZUM 708-715
  • Rumo-Jungo A, ‘Das ZGB im Wandel: Rückblick und Ausblick’ (2008) 26 Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis, 53-57
  • Serozan R, ‘Doğum Öncesi (Prenatal) ve Ölüm Sonrası (Postmortal) Kişiliğin Korunması’ in Sabih Arkan and Aynur Yongalık (eds) Prof. Dr. Tuğrul Ansay’a Armağan (Turhan Kitabevi 2006) 311- 324 (Kişiliğin Korunması)
  • Serozan R, ‘Kişiye Sıkı Biçimde Bağlı Sayılan Manevi Hakların Mirasçıya Geçebilirliği’ in Prof. Dr. Hüseyin Hatemi (ed) Özer Seliçi’ye Armağan (Seçkin Yayıncılık 2006) 559- 563 (Manevi Haklar)
  • Sert S, ‘Merchandising Markası’ in Prof. Dr. Ömer Teoman (ed) Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’e Armağan (İstanbul 2007) 1163- 1178
  • Suluk C, Karasu R and Nal T, Fikri Mülkiyet Hukuku (4th edn, Seçkin Hukuk 2020)
  • Şanal O, Markanın Hükümsüzlüğü (Adalet Yayınevi 2004)
  • Teichman A, ‘BGB vor § 824 Rn. 64-94’ in Othmar Jauernig (ed) | Bürgerliches Gesetzbuch (18th edn 2021)
  • Tekinalp Ü, ‘Yeni Marka Hukukunda Tescil İlkesi ve Tescilsiz İşaretlerin Hukuki Durumu’ Prof. Dr. Kenan Tunçomağ’a Armağan (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı 1997) 467- 480
  • Tekinalp Ü, ‘Markanın Üçüncü Kişi Tarafından Kullanılması’ in Doç. Dr. Abuzer Kendigelen (ed), Prof. Dr. Oğuzİmregün’e Armağan (Beta Basım Yayım 1998) 633- 644
  • Uzunallı S, Marka Hukuku (Adalet Yayınevi 2019)
  • Wachter T, ‘§ 4 Gesamtnachfolge und gesetzliche Erbfolge’ in Stephan Scherer (ed) Münchener Anwaltshandbuch Erbrecht (5th edn, C.H. Beck 2018)
  • Yarar İ, Marka Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2020)
  • Yasaman H, Marka Hukuku İle İlgili Makaleler, Hukuki Mütalaalar, Bilirkişi Raporları II (Vedat Kitapçılık 2005) (Marka Hukuku)
  • Yasaman H, Altay SA, Ayoğlu T, Yusufoğlu F and Yüksel S, Marka Hukuku 556 Sayılı KHK Şerhi C. I (Vedat Kitapçılık 2004) (Marka Şerhi)
  • Yıldız OA, ‘Kişi Adlarının Marka Olarak Tescili’ (2017) 23 (3) MÜHF-HAD Prof. Dr. Bülent Tahiroğlu’na Armağan, 725- 747
  • Yılmaz AL, Marka Olabilecek İşaretler ve Mutlak Tescil Engelleri (2nd edn, Aristo Yayınevi 2017)
APA DEVELİ AYVERDİ E (2021). ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. , 5465 - 5492.
Chicago DEVELİ AYVERDİ EMİNE ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. (2021): 5465 - 5492.
MLA DEVELİ AYVERDİ EMİNE ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. , 2021, ss.5465 - 5492.
AMA DEVELİ AYVERDİ E ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. . 2021; 5465 - 5492.
Vancouver DEVELİ AYVERDİ E ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. . 2021; 5465 - 5492.
IEEE DEVELİ AYVERDİ E "ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI." , ss.5465 - 5492, 2021.
ISNAD DEVELİ AYVERDİ, EMİNE. "ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI". (2021), 5465-5492.
APA DEVELİ AYVERDİ E (2021). ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. Legal Hukuk Dergisi, 19(228), 5465 - 5492.
Chicago DEVELİ AYVERDİ EMİNE ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. Legal Hukuk Dergisi 19, no.228 (2021): 5465 - 5492.
MLA DEVELİ AYVERDİ EMİNE ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. Legal Hukuk Dergisi, vol.19, no.228, 2021, ss.5465 - 5492.
AMA DEVELİ AYVERDİ E ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. Legal Hukuk Dergisi. 2021; 19(228): 5465 - 5492.
Vancouver DEVELİ AYVERDİ E ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI. Legal Hukuk Dergisi. 2021; 19(228): 5465 - 5492.
IEEE DEVELİ AYVERDİ E "ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI." Legal Hukuk Dergisi, 19, ss.5465 - 5492, 2021.
ISNAD DEVELİ AYVERDİ, EMİNE. "ADIN ÖLÜM SONRASI MARKA OLARAK HAKSIZ KULLANIMINDA KİŞİLİK HAKLARI VE MARKA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE MİRASÇILARIN KORUNMASI". Legal Hukuk Dergisi 19/228 (2021), 5465-5492.