TY  - JOUR
TI  - Urfa Sancağı'nda 1890 Kolera Salgını
AB  - Osmanlı belgelerinde; “illet-i kolera” , “illet-i âdiyye” veya “illet-i mahûf” olarak adlandırılan kolera, kısa sürede müdahale edilmezse, öldürücü olan bir bulaşıcı hastalığa dönüşür. Genellikle sıcak aylarda daha fazla görülen kolera, salgın bir hastalık olup, kirli su kaynakları bu hastalığın bulaşmasında en önemli etkendir. Özellikle, kışla, hapishane, okul ve hastane gibi mekânlarda, hastalığın salgına dönüşme riski daha yüksektir.
Kolera, XIX. yüzyılın karakteristik bir hastalığı olduğundan dolayı bu yüzyıl, kolera yüzyılı olarak nitelendirilmiştir. Kolera XIX. yüzyılda Asya, Afrika, Avrupa ve Amerika kıtalarının nerdeyse tamamına yayılmış, dünyada birçok insanın ölümüne sebep olmuştur.
Osmanlı Devleti'nde bilinen ilk kolera vakası 1822 yılında görülmüş, 1831 yılında ise ilk defa salgın bir hastalık haline dönüşmüştür. Araştırmamızın konusu olan 1890 kolera salgını, içinde Urfa Sancağı’nın da yer aldığı Halep’ten Trabzon’a, Sivas’tan Erbil’e,Hicaz’dan Erzurum’a kadar çok geniş bir alanda yayılmıştır. 
Urfa Sancağı’nda görülen kolera vakaları başlangıçta çok önemsenmemiş, hatta belgelere yansıyan haliyle “Urfa’da kolera vukuatı olmadığı” belirtilmiş, ancak daha sonra durumun böyle olmadığı anlaşıldığı için koleraya yakalananlar hakkında ayrıntılı raporlar verilmeye başlanmıştır. Urfa Sancağı’nda kolera salgınından dolayı çok sayıda kişi hayatını kaybetmiştir. Urfa Sancağı’nda baş gösteren koleranın Mardin ve Harran’da bulunan mültecilerden kaynaklandığı ifade edilmiştir. Kolera vakalarının Urfa Sancağı’nda da görülmesi üzerine buna karşı tedbirler alınmış, bölgenin çeşitli yerlerine “tahaffuzhaneler” kurulmuştur. Zaman içinde bu karantina bölgeleri koleranın seyrine göre değişiklik göstermiştir. Koleraya karşı alınan önlemlere ek olarak bu “tahaffuzhaneler” de görevli memur ve doktorların maaşları ve diğer giderler için sıhhiye tahsisatına bir miktar daha zam yapılmıştır. Koleraya karşı başlangıçta gösterilen tavırdan olsa gerek, Urfa Sancağı’nda “koleraya karşı gerekli tedbirlerin alınmadığı” iddiaları dile getirilmiş olsa da, yapılan tahkikat sonucunda bunun doğru olmadığı anlaşılmıştır. 
Bu çalışmada 1890 yılı içerisinde Osmanlı ülkesinin pek çok yerinde görülen kolera salgınının, Urfa Sancağı’nda da yayılması ve alınan tedbirler üzerinde durulacaktır. Çalışmanın ana kaynağını Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki konu ile alakalı çeşitli kataloglar oluşturmaktadır.
AU  - SUBASI, TURGUT
DO  - 10.24186/vakanuvis.1035945
PY  - 2021
JO  - Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online)
VL  - 6
IS  - Prof. Dr. Süleyman Büyükkarcı Özel Sayısı
SN  - 2149-9535
SP  - 246
EP  - 269
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/524699
ER  -