Yıl: 2022 Cilt: 33 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 63 - 76 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-06-2022

Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili

Öz:
Günümüz dünyasında gerek küresel düzeyde gerekse yerel seviyede faaliyet gösteren firmaların kâr maksimizasyonunu neredeyse tek amaç edindikleri, buna karşılık toplumsal fayda ve değer üretmek gibi idealist perspektiflerden uzak oldukları bir vakıadır. Bu yaygın anlayış, mal ve hizmeti üretiminde nüfusun çoğunluğunu teşkil eden ihtiyaç sahibi kişilerin zorunlu ihtiyaçlarının karşılanmasından çok, yüksek gelirli insanların tatmin edilmesi mümkün olmayan beklentilerinin öncelemesine sebep olmuştur. Bu çalışmada söz konusu anlayışın tezahürleri İslami açıdan tahlil edilecektir. Bu çalışmada iş ahlakı ve kâr kavramı, İslami öğreti esas alınarak analiz edilecektir. Hiç şüphe yok ki, insan yaşamının her alanında yer alan İslam'ın bu konuyla ilgili birtakım usul ve esasları vardır. Bu kabul ile İslam ahlak ekonomisinin varlığına işaret ediyoruz. İslâm ahlakı İslâm ekonomisinin temeli olarak bahsedildiğinde, İslâm etiği ile din ve iktisat arasında doğrudan bir bağ kurulur. Bu çalışmada liberal klasik iktisadın en temel paradigmalarından biri olan kâr maksimizasyonu kavramı İslami bir bakış açısıyla analiz edilmiştir. Konu, İslam literatüründe Cibril hadisi olarak bilinen bir hadiste geçen ihsan kavramı çerçevesinden ve İslam hukukunun temel ilkelerinden genelin menfaati ile özelin zararı karşılaştığında genelin menfaatinin tercih edileceği ilkesinden hareketle ele alınarak tartışılmıştır.
Anahtar Kelime:

Analysis of the Concept of Profit within the Framework of Public and Private Interest Balance in Terms of the Ihsan (Perfect Goodness) Principle of Islam

Öz:
In the present world, it is a fact that almost all companies operating both at the global and local level aim almost exclusively for profit maximization, while they are far from idealistic perspectives such as generating social benefits and value. This widespread understanding has led to the priority of the unsatisfactory expectations of high-income people rather than meeting the essential needs of the consumers, who constitute the majority of the population in the production of goods and services. In this study, the manifestations of this understanding will be analyzed from an Islamic point of view. In this study, the concept of business ethics and profit will be analyzed based on Islamic teaching. There's no doubt that Islam, which is involved in all areas of human life, has a number of procedures and principles related to this issue. With this acceptance, we point to the existence of Islamic moral economy. When Islamic morality is mentioned as the basis of Islamic economics, a direct connection is established between Islamic ethics and religion and economics. In this study, the concept of profit maximization, one of the most basic paradigms of liberal classical economics, has been analyzed from an Islamic perspective. The issue was discussed based on the concept of perfect goodness (Ihsan), which is passed on to a hadith known as the hadith Jibril in Islamic literature, and the principle that the general interest would be preferred when the general interest and the private harm are encountered.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akerlof, George A., “The Market for Lemons: Quality, Uncertainty and Market Mechanism”, Quarterly Journal of Economics, 1970, Volume: 84, Issue: 3, pp. 488-500.
  • Ali, Abbas J. - Al-Aali, Abdulrahman - AlQwaihan, Abdullah, “Islamic Perspectives on Profit Maximization”, Journal of Business Ethics, 2013, volume: 117, pp. 467-475.
  • Aslan, Mehmet Selim, “İslam Hukukunda “Te”assuf” Kavramı ve Hükümlere Etkisi”, Ekev Akademi Dergisi, 2016, c. 20, sayı: 67, ss. 205-235.
  • Bardakçı, Sefa, “Mezheplere Göre Hür İrade ve Fiyat İlişkisi”, e-Makâlât Mezhep Araştırmaları, 2010, c. 3, sayı: 1, ss. 105- 128.
  • Cattelan, Valentino, Piyasa İktisat Teorisinde Adalet, Kimlik ve Çoğulculuk, (çev. Hilal Kına), İslam İktisadı ve Piyasa, (ed. Yusuf Enes Sezgin - Firdevs Bulut), İGİAD Yay., İstanbul, 2015, ss.31-49.
  • Chapra, Mohammad Umar, What is Islamic Economics?, Islamic Development Bank Islamic Research and Training Institute, IDB Prize Winners Lecture Series No. 9, 2001.
  • https://ieaoi.ir/files/site1/pages/ketab/english_b ook/66.pdf
  • Çayıroğlu, Yüksel, “İslâm Hukukuna Göre İhtikâr Yasağı”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015, c. 17, sayı: 2, ss. 315-370.
  • Çolak, Abdullah, “İslâm’ın İktisâdî Prensipleri”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2003, c. 3, sayı: 1, ss. 29-49.
  • Doğukanlı, Hatice - Gamze Vural, “Savings Account with Merit: Suggestion of a Social Benefit Oriented Savings Account = Sevaplı Hesap: Sosyal Fayda Odaklı Bir Tasarruf Hesabı Önerisi”, Journal of Islamic Research, 2019, c. 30, sayı: 2, ss. 226-240.
  • Emerson, Tisha L. - Mckinney, Joseph A., “Importance of Religious Beliefs to Ethical Attitudes in Business”, Journal of Religion and Business Ethics, 2010, Volume: 1, Issue: 2, pp. 1-14.
  • Freeman, R Edward, “The Politics of Stakeholder Theory: Some Future Directions”, Business Ethics Quarterly, 1994, Volume: 4, Issue: 4, pp. 409-421.
  • Gazâlî, İhyâü Ulûmiddin, Çağrı Yayınları, İstanbul 1985.
  • Gültekin, Nihat - Aba, Emel, “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde Kriz Yönetimi: Şanlıurfa Örneği”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 2011, c. 6, sayı: 2, ss. 205-226.
  • Hasan, Zubair, “Maximisation Postulates and their Efficacy for Islamic Economics”, American Journal of Islamic Social Sciences, 2002, Volume: 19, Issue: 1, pp. 95-118.
  • Kallek, Cengiz, Hz. Peygamber (s.a.s) Döneminde Devlet ve Piyasa, Bilim ve Sanat Vakfı Yayınları, İstanbul 1992.
  • Kallek, Cengiz, “Ticaret”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2012, c. 41, ss. 134-144.
  • Karns, Gary L., “A Theological Reflection on Exchange and Marketing: An Extension of the Proposition that the Purpose of Business is to Serve”, Christian Scholar’s Review, 2008, Volume:38, Issue: 1, pp. 97-114.
  • Khan, Muhammad Akram, “Islamic Economics, Nature and Need”, Journal of Research in Islamic Economics, 1984, Volume: 1, Issue: 2, pp. 51-55.
  • Kozak, İbrahim Erol, İnsan-Toplum-İktisat: İbn Haldun’dan Yola Çıkılarak Çok Yönlü Bir Tahlil Denemesi, Değişim Yayınları, Adapazarı 1999.
  • Kozak, İbrahim Erol, "İbn Haldun’un İşletme ve Kamu Yönetimin İlişkin Görüşlerine Günümüzden Bir Bakış", İş Ahlakı Dergisi, 2012, c. 5, sayı: 9, ss. 163-184.
  • M. M. Metwally, “A Behavioral Model of an Islamic Firm”, International Center for Research in Islamic Economics, Research Series in English No. 5, King Abdulaziz University.
  • https://iei.kau.edu.sa/Files/121/Files/152672_0 2-Metwally.pdf
  • O’Brien, Thomas W., “The Challenge of Solidarity in a Competitive Business Environment”, Journal of Religion and Business Ethics, 2011, Volume: 2, pp. 1- 22.
  • Özel, Mustafa, İktisat ve Din, İz Yayıncılık, İstanbul 1994.
  • Primeaux, Patrick - Stieber, John, “Profit Maximization: The Ethical Mandate of Business”, Journal of Business Ethics, 1994, Volume: 13, Issue: 4, pp. 287-294.
  • Refik Yunus el-Mısrî, İslam İktisat Metodolojisi, (çev. Hüseyin Arslan), Birleşik Yayıncılık, İstanbul 1988.
  • Şorbacı, Bişrî, et-Tesir fi’l-İslam, Kahire 1393/1973.
APA SEKMEN F, ERDEM M (2022). Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. , 63 - 76.
Chicago SEKMEN FUAT,ERDEM MEHMET Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. (2022): 63 - 76.
MLA SEKMEN FUAT,ERDEM MEHMET Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. , 2022, ss.63 - 76.
AMA SEKMEN F,ERDEM M Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. . 2022; 63 - 76.
Vancouver SEKMEN F,ERDEM M Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. . 2022; 63 - 76.
IEEE SEKMEN F,ERDEM M "Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili." , ss.63 - 76, 2022.
ISNAD SEKMEN, FUAT - ERDEM, MEHMET. "Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili". (2022), 63-76.
APA SEKMEN F, ERDEM M (2022). Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. İslami Araştırmalar, 33(1), 63 - 76.
Chicago SEKMEN FUAT,ERDEM MEHMET Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. İslami Araştırmalar 33, no.1 (2022): 63 - 76.
MLA SEKMEN FUAT,ERDEM MEHMET Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. İslami Araştırmalar, vol.33, no.1, 2022, ss.63 - 76.
AMA SEKMEN F,ERDEM M Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. İslami Araştırmalar. 2022; 33(1): 63 - 76.
Vancouver SEKMEN F,ERDEM M Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili. İslami Araştırmalar. 2022; 33(1): 63 - 76.
IEEE SEKMEN F,ERDEM M "Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili." İslami Araştırmalar, 33, ss.63 - 76, 2022.
ISNAD SEKMEN, FUAT - ERDEM, MEHMET. "Kamu Menfaati ve Özel Menfaat Dengesi Açısından Kâr Konseptinin İslâm’ın İhsan İlkesi Açısından Tahlili". İslami Araştırmalar 33/1 (2022), 63-76.