Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi

AVKİ, S.; TEMİZSOYLU, D.; YİĞİTARSLAN, K.

Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi

S. AVKİ, (Akdeniz Üniversitesi, Burdur Veteriner Fakültesi, Cerrahi Anabilim Dalı, Burdur, Türkiye)

D. TEMİZSOYLU, (Akdeniz Üniversitesi, Burdur Veteriner Fakültesi, Cerrahi Anabilim Dalı, Burdur, Türkiye)

K. YİĞİTARSLAN (Akdeniz Üniversitesi, Burdur Veteriner Fakültesi, Cerrahi Anabilim Dalı, Burdur, Türkiye)

Veteriner Cerrahi Dergisi

15 0

Yıl: 2004 Cilt: 10 Sayı: 1-2 Sayfa Aralığı: 5 - 12 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi

Öz:

Burdur bölgesinde yetiştirilen koyunlarda oluşan ayak hastalıklarının klinik ve radyolojik muayene teknikleri ile belirlendiği bu çalışmada, mera döneminde 4121 ve ağıl döneminde 4931 baş olmak üzere toplam 9052 koyun incelendi. Her iki dönem birlikte dikkate alındığında, koyunlardan 1476'sında (% 16,30) ayak hastalığı belirlendi. Teşhis edilen hastalıklar içinde boynuz tırnak deformasyonları (% 13,46) ve piyeten'in (% 2,55) en sık karşılaşılan olgular olduğu dikkati çekti. Ayak hastalık-larının mevsimlere göre dağılımları incelendiğinde; sinu-sitis interdigitalis olgularının tümünün, fîssura ungulae olgularının % 76,9'unun ve boynuz tırnak deformasyonu olgularının % 38,5'inin sonbaharda; piyeten olgularının tümünün, boynuz tırnak deformasyonu olgularının ,. % 61,5'inin ve fissura ungulae olgularının % 23, l'inin de ilkbaharda gözlendiği belirlendi. Muayene edilen koyun ırkları arasında ayak hastalığı oranının, Sakız ırkı koyunlarda % 13,40; İvesi ırkı koyunlarda % 15,97; Akkaraman ırkı koyunlarda % 16,57 ve Merinos ırkı koyunlarda % 19,60 olduğu tespit edildi. Yapılan radyografık incelemelerde, kronik piyeten'li olgularda ^bilateral phâlangeal kemiklerde osteofıter üremeler, art. interphalangeâ proximalis'te ankiloz ve phalanx tertia'da osîeoliz oluşumu gözlendi. Ziyaret edilen sürüler arasında piyeten aşısı uygulanma oranı % 20,93 olarak belirlendi ve aşı uygulanan sürülerden 2'sinde piyeten hastalığı tespit edildi. Yöre toprağının kalsiyum, magnez- yum, fosfor, demir, mangan ve bakır gibi elementler yönünden yeterli düzeylere sahip olduğu ancak, 8 meranın 7'sinde toprak çinko miktarının yetersiz olduğu belirlendi. Bölgenin yıllık meteorolojik verileri incelen-diğinde; piyeten hastalığının görüldüğü dönemde toplam yağış miktarları ile ortalama nem oranının yüksek, ortalama hava sıcaklığının da düşük olduğu gözlendi. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre Burdur bölge-sinde yetiştirilen koyunlarda, ayak hastalıkları oranının, rapor edilen diğer Anadolu bölgelerine göre düşük olduğu kanısına varıldı.

Anahtar Kelime: deformasyon epidemiyoloji demir mangan sonbahar ilkbahar aşılama (hayvan) tırnak Dichelobacter nodosus kimyasal bileşim toprak ayak çürüme hastalığı toprak kimyası radyografi Burdur yağmur nemlilik kalsiyum koyun hastalık yaygınlığı çevre sıcaklığı Türkiye iklim ayak hastalıkları bağışıklama fosfor çevresel faktörler bakır mevsimsel değişimler magnezyum coğrafi dağılım

Konular: Biyoloji Veterinerlik

Prevalence of foot diseases in sheep at Burdur province and evaluation of environmental factors

Öz:

To evaluate the foot diseases of sheep at Burdur province, a total of 9052 sheep (4121 sheep in pasture season and 4931 sheep in pen season) were examined clinically and radiologically. The prevalence of foot diseases was 16.30% (1476 sheep) when both seasons were taken into account. Claw deformations (13.46%) and footrot (2.55%) were dominant disorders. By evaluating the diagnosed diseases in seasonal distribution; it was recorded that all of the sinusitis interdigitalis cases, 76.9 percent of hoof cracks and 38.5 percent of claw deformations were in autumn and, all of the footrot cases, 61.5 percent of claw deformations and 23.1 percent of the hoof cracks were in spring. The rate of foot disorders in examined sheep breeds was determined as 13.40% in Sakız, 15.97% in Avassi, 16.57% in Akkaraman and 19.60% in Merinos. Bilaterally localized osteophytes in phâlangeal bones, ankylotic changes in proximal interphalangeal joint and osteolysis in pedal bones were observed in radiographic controls of the chronic footrot cases. Vaccination rate against footrot in flocks was 20.93% and footrot was observed in two vaccinated flocks. The mineral analyses of pasture soil of the flocks indicated that the levels of calcium, magnessium, phosphore, iron, manganese and copper were sufficient but the zinc levels of 7 pasture soils were insufficient or near to insufficiency. It was find out that total rainfall scores and average humidity were high and temperature was low during the time period that footrot was observed. As an result of this study, it could be stated that foot disorders in sheep at Burdur province were low, comparing with the available reports of other Anatolian cities.

Anahtar Kelime: Burdur rain humidity calcium sheep disease prevalence environmental temperature Turkey climate foot diseases immunization phosphorus environmental factors copper seasonal variation magnesium geographical distribution deformation epidemiology iron manganese autumn spring vaccination nail Dichelobacter nodosus chemical composition soil foot rot soil chemistry radiography

Konular: Biyoloji Veterinerlik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Akman N., Emiroğlu M., Tavmen A. (2001): Dünya'da, Avrupa Birliği 'nde, Türkiye'de Hayvansal Üretim ve Ticareti: Koyunculuk. Koordinatör: Öke, M.K., I. baskı, Çamlıca Kültür ve Yardım Vakfı Yayınları, Yayın no: 4, Numune Matbaacılık, İstanbul.
2. Alemdar N. (1984): Ege bölgesinde yetiştirilen turunçgillerde görülen mikro besin maddeleri noksanlıklarının teşhisi ve giderilmesi. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın no: 114, Rapor seri no: R-52,Ankara.
3. Alkan F. (1998): Konya bölgesindeki koyunlarda görülen piyeten'in etiyoloj isinde çinko ve bakırın rolü. Doktora tezi, Selçuk Ü. Sağlık Bilimleri Enst, Konya.
4. Alkan F., Yavru N. (2001): The role of copper and zinc in the etiology of foot rot of sheep in Konya region of Turkey. Isr. J. Vet. Med., 56(1), 33-36.
5. Bagley C.V. (1998): Sheep lameness, In "The Merck Veterinary Manuel". Edith, by Susan E. Aiello, 8th edition, pp. 850-855, National Publishing Inc., Philadelphia.
6. Belge A., Bakır B., Bildik A., Yur F. (1996): Piyetende kan kalsiyum (Ca), fosfor (P) ve çinko (Zn) düzeyleri üzerine bir araştırma. Vet. Cer. Derg., 1(2), 25-28.
7. Bulut S. (1982): Elazığ ve yöresi koyun ve keçilerde görülen piyetenin etiyoloji, klinik seyir, epidemiyolojisi ile sağıtımlarının karşılaştırılmalı araştırılması. Doktora tezi, Fırat Ü. Sağlık Bilimleri Enst., Elazığ.
8. Demirkan İ., Carter S.D., Winstanley C, Bruce K.D., McNair N.M., Woodside M., Hart, CA. (2001): Isolation and characterization of a novel spirochaete from severe virulent ovine foot rot. Vet. Microbiol., 50(12), 1061-1068.
9. Emery D.L., Stewart D.J., Clark B.L. (1984): The comperative susceptibility of five breeds of sheep to footrot. Aust. Vet. J., 61(3), 85-88.
10. Ghimire S.C., Whittington R.J., Dhungyel O.P., Joshi H.D., Egerton J.R. (2002): Diagnosis of footrot in goats: application of ELISA tests for response to antigens of Dichelobacter nodosus. Vet. Microbiol., 87(3), 337-251.
11. Glynn T. (1993): Benign footrot-an epidemiological investigation into the occurrence, effects on production, response to treatment and influence of environmental factors. Aust. Vet. J., 70(1), 7-12.
12. Greenough P.R., Weaver A.D., Brom D.M., Esslemont R.J., Galindo F.A. (1997): Basic Concepts of Bovine Lameness, In "Lameness in Cattle". Edit: by Greenough P.R. and Weaver A.D., 3th edit, W.B. Saunders Comp., Philadelphia.
13. Grogono-Thomas R. (1997): Virulent foot rot in sheep. Vet. Rec, 141(1), 26-27.
14. İzci C, Koç Y., Avki S., Kul M. (1994): Konya bölgesi koyunlarında görülen ekstremite ve ayak hastalıklarının klinik ve radyolojik olarak değerlendirilmesi. Vet. Bil. Derg., 10(1-2), 16-21.
15. Koç B. (1996): Piyeten (Footrot). Ankara Bölgesi Veteriner Hekimler Odası Yayınları, 5, 45-46.
16. Kovacs A.B., Szilagyi M. (1973): Data on mineral components of the horny part of the foot of cattle, sheep and swine. Acta Vet. Acad. Sci. Hung., 23, 187-192.
17. Lindsay W.L,, Norwell W.A. (1978): Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Sci. Amer. Jour., 42(3), 421-428.
18. Liu D., Yong W.K. (1997): Improved laboratory diagnosis of ovine footrot. Veterinary Journal, 153(1), 99-105.
19. Loue Av (1968): Diagnostic Petioloire de prospection. Etudes sur la nutrition et la fertilizition potassques de. la vigne. Societe Commerciole des Potasse d'Alcase Services Agronomiques. 31-41.
20. Morck D.W., Gard M.S., Olson M.E. (1994): Experimental evaluation of a commercial footrot vaccine against native Canadian strains of Dichelobacter nodosus. Can. J. Vet. Res., 58(2), 122-126.
21. Nadas Ü.G., Güven S. (1978): Marmara ve Trakya bölgesinde koyunlarda piyeten ve sığırlarda taban çürüğü vakalarının etiyolojik ve epidemiyolojik durumunun incelenmesi. Pendik Vet. Bak. Ser. Enst. Derg., 10(2), 5-9.
22. Nelson D.R., Wolff W.A., Blodgett D.J., Leucke B., Ely R.W., Zachary J.F. (1984): Zinc deficiency in sheep and goats: three field cases. JAVMA, 184(12), 1480-1485.
23. Olsen S.R., Sommers EX. (1982): Methods of Soils Analysis Part 2: Chemical and Microbiological Properties, Phophorus Avaibility Indices, Phosphorus Soluble in Sodium Bicarbonate. Edit by Page, A.L.; Miller, R.H.; Keeney, D.R. 404-430.
24. Pizer N.H. (1967): Some advisory aspects: Soil potassium and magnessium. Tech. Bull.,14, 184.
25. Sağlıyan A. (2003): Elazığ bölgesi koyunlarında görülen ayak hastalıklarının klinik olarak değerlendirilmesi. F.Ü. Sağlık Bil. Dergisi, 17(1), 39-44.
26. Sina M. (1971): Yetersizlik hastalıkları, " Koyun Hastalıkları". Editörler: Hakioğlu, F., Batu, A., Sarısayın, F., Vural, A. ve Sina, M. Pendik Vet. Kont. ve Araş. Enst. Yayınları, Yayın no: 3, sayfa: 371-402, İstanbul.
27. Tannan Ö. (1972): Yem Bitkileri, Çayır ve Mera Kültürü. Cilt I, Ankara Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın no 464, Ankara.
28. Ülgen N., Yurtsever N. (1984): Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi. Tarım Orman ve Köyişleri Bakan¬ lığı Topraksu Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi Başkanlığı Yayınları, Yayın no: 47, Rehber no: 8, Ankara.
29. Whittier W.D., Umberger S.H. (1996): Control, treatment, and elimination of foot rot from sheep. Virginia Cooperative Extension, Publication number: 410-028 (http://www.ext.vt.edu/pubs/sheep/410- 028/410-028.html, (erişim tarihi: 07. 08. 2001).
30. Yavru N., Özkan K., Elma E. (1990): Küçük Ruminantların Ayak Hastalıkları, "Ayak Hastalıkları ve Ortopedi". Selçuk Ü. Vet. Fak. Yayınları, sayfa 188-192, Baskı: Ofset Matbaası, Ankara.

APA	AVKİ S, TEMİZSOYLU D, YİĞİTARSLAN K (2004). Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. , 5 - 12.
Chicago	AVKİ S.,TEMİZSOYLU D.,YİĞİTARSLAN K. Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. (2004): 5 - 12.
MLA	AVKİ S.,TEMİZSOYLU D.,YİĞİTARSLAN K. Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. , 2004, ss.5 - 12.
AMA	AVKİ S,TEMİZSOYLU D,YİĞİTARSLAN K Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. . 2004; 5 - 12.
Vancouver	AVKİ S,TEMİZSOYLU D,YİĞİTARSLAN K Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. . 2004; 5 - 12.
IEEE	AVKİ S,TEMİZSOYLU D,YİĞİTARSLAN K "Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi." , ss.5 - 12, 2004.
ISNAD	AVKİ, S. vd. "Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi". (2004), 5-12.

APA	AVKİ S, TEMİZSOYLU D, YİĞİTARSLAN K (2004). Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. Veteriner Cerrahi Dergisi, 10(1-2), 5 - 12.
Chicago	AVKİ S.,TEMİZSOYLU D.,YİĞİTARSLAN K. Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. Veteriner Cerrahi Dergisi 10, no.1-2 (2004): 5 - 12.
MLA	AVKİ S.,TEMİZSOYLU D.,YİĞİTARSLAN K. Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. Veteriner Cerrahi Dergisi, vol.10, no.1-2, 2004, ss.5 - 12.
AMA	AVKİ S,TEMİZSOYLU D,YİĞİTARSLAN K Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. Veteriner Cerrahi Dergisi. 2004; 10(1-2): 5 - 12.
Vancouver	AVKİ S,TEMİZSOYLU D,YİĞİTARSLAN K Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi. Veteriner Cerrahi Dergisi. 2004; 10(1-2): 5 - 12.
IEEE	AVKİ S,TEMİZSOYLU D,YİĞİTARSLAN K "Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi." Veteriner Cerrahi Dergisi, 10, ss.5 - 12, 2004.
ISNAD	AVKİ, S. vd. "Burdur yöresi koyunlarında ayak hastalıklarının dağılımı ve çevresel faktörler yönünden değerlendirilmesi". Veteriner Cerrahi Dergisi 10/1-2 (2004), 5-12.