Yıl: 2022 Cilt: 47 Sayı: 210 Sayfa Aralığı: 27 - 39 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15390/EB.2022.10397 İndeks Tarihi: 26-09-2022

İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği

Öz:
Öğrencilerin gerek akademik başarılarını gerekse sağlıklı gelişimlerini desteklemek için ilkokula geçişlerini kolaylaştırıcı programların önemi yadsınamaz. Türkiye'de bu amaçla ilkokul birinci sınıf öğrencilerine yönelik Okula Uyum Programı geliştirilmiş ve tüm ilkokullarda uygulanmaya başlanmıştır. Bu araştırmanın amacı uygulanan bu programın ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyum, öğretmen - öğrenci ilişkileri, akran ilişkileri ve çeşitli davranışlarına olan katkısını incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, ex-post facto desene dayalı yapılan bu araştırmanın katılımcıları, 2015-2016 ve 2016 - 2017 eğitim öğretim yıllarında Ankara ilinde aynı okullarda çalışan 110 ilkokul öğretmendir. Bu öğretmenlerden 48’i 2015 yılında uyum programında yer alan etkinlikleri sınıflarında uygularken; diğerleri 2016 yılında bu etkinlikleri sınıflarında uygulamamışlardır. Öğretmenlerin tümü öğrencilerinin uyumlarını değerlendirmek üzere Okula Uyum Öğretmen Derecelendirme Ölçeği, Öğrenci-Öğretmen İlişkileri Ölçeği ve Çocuk Davranışı Ölçeğini (etkinlik uygulanan grupta 683 öğrenci, uygulanmayan grupta 520 öğrenci) derecelendirmişlerdir. Tek yönlü MANOVA analizi, programa katılanların işbirlikçi katılım, okulu sevme, kendi kendini yönetme ve öğretmene yakınlık puan ortalamalarının karşılaştırma grubundan daha yüksek olduğunu göstermiştir. Çalışma grubunda akranlara yönelik saldırgan ve prososyal davranış puanları, karşılaştırma grubundan daha yüksek olmasına rağmen kısmi etki büyüklükleri önemsiz bulunmuştur. Çalışma grubunda okuldan kaçınma ve öğretmenlerle çatışma puanları karşılaştırma grubundan daha düşükken; akranlara yönelik asosyal davranışlar, hiperaktivite dikkat dağınıklığı, kaygı/korku duyma ve akranların dışlaması puanlarında gruplar arasında bir fark bulunmamıştır. Programın seçilen okullarda yakın öğretmen-öğrenci ilişkilerinin kurulmasına ve öğrencilerin okula uyum sağlamasına katkı sağladığı sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arı, A. (2014). İlkokul birinci sınıfa başlama yaşına ilişkin öğretmen görüşleri. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(3), 1031-1047. doi:10.12738/estp.2014.3.2117
  • Bart, O., Hajami, D. ve Bar Haim, Y. (2007). Predicting school adjustment from motor abilities in kindergarten. Infant and Child Development, 16(6), 597-615. doi:10.1002/icd.514
  • Bay, D. N. ve Şimşek Çetin, Ö. (2014). Anasınıfından ilkokula geçişte yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. International Journal of Social Science, 30(1), 163-190. doi:10.9761/JASSS2598
  • Berber, S. Ş. (2015). Okul öncesi 5 yaş çocukları için eğitici drama temelli okula uyum programının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
  • Berlin, L. J., Dunning, R. D. ve Dodge, K. A. (2011). Enhancing the transition to kindergarten: A randomized between childhood aggression and early psychological and school adjustment? Child Development, 72(5), 1579-1601.
  • Bierman, K. L., Domitrovich, C. E., Nix, R. L., Gest, S. D., Welsh, J. A., Greenberg, M. T. ... Gill, S. (2008). Promoting academic and social emotional school readiness: The Head Start REDI program. Child Development, 79(6), 1802-1817.
  • Bilgili, F. ve Yurtal, F. (2009). İlköğretim birinci sınıflara uygulanan eğitim-öğretime hazırlık çalışmalarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 38(181), 277-288.
  • Birch, S. ve Ladd, G. (1996). Interpersonal relationships in the school environment and children’s early school adjustment: The role of teachers and peers. K. Wentzel ve J. H. Juvonen (Ed.), Social motivation: Understanding children’s school adjustment içinde (s. 199-225). New York: Cambridge University Press.
  • Boulton, M. J., Don, J. ve Boulton, L. (2011). Predicting children’s liking of school from their peer relationships, Social Psychology of Education, 14(4), 489-501.
  • Buhs, E. R. (2005). Peer rejection, negative peer treatment, and school adjustment: Self-concept and classroom engagement as mediating processes. Journal of School Psychology, 43(5), 407-424.
  • Buhs, E. S., Ladd, G. W. ve Herald, S. L. (2006). Peer exclusion and victimization: Processes that mediate the relation between peer group rejection and children's classroom engagement and achievement?. Journal of Educational Psychology, 98(1), 1-13.
  • Carida, H. C. (2011). Planning and implementing an educational programme for the smooth transition from kindergarten to primary school: The Greek project in all-day kindergartens. The Curriculum Journal, 22(1), 77-92. doi:10.1080/09585176.2011.550800
  • Carter, E. W., Brock, M. E. ve Trainor, A. A. (2014). Transition assessment and planning for youth with severe intellectual and developmental disabilities. The Journal of Special Education, 47(4), 245-255.
  • Chang, L. (2003). Variable effects of children’s aggression, social withdrawal, and prosocial leadership as functions of teacher belief and behaviors. Child Development, 74(2), 535-548.
  • Coelho, V. A., Marchante, M. ve Jimerson, S. R. (2017). Promoting a positive middle school transition: A randomized-controlled treatment study examining self-concept and self-esteem. Journal of Youth and Adolescence, 46(3), 558-569.
  • Cook, K. D. ve Coley, R. L. (2017). School transition practices and children’s social and academic adjustment in kindergarten. Journal of Educational Psychology, 109(2), 166-177.
  • Cook, K. D., Coley, R. L. ve Zimmermann, K. (2019). Who benefits? Head start directors' views of coordination with elementary schools to support the transition to kindergarten. Children and Youth Services Review, 100, 393-404.
  • de Moura Pereira, V. A. B. ve Figueira, A. P. C. (2011). Project" Positive Attitude": Promoting school success through social and emotional abilities development. Design for elementary and middle school students, in Portugal. Interamerican Journal of Psychology, 45(2), 185-191.
  • Demirtaş-Zorbaz, S., Özer, A., Gençtanırım-Kurt, D. ve Ergene, T. (2016). Öğretmen-Öğrenci İlişki Ölçeğinin (ÖÖİÖ) uyarlanması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 7(2), 407-418.
  • Dockett, S. ve Perry, B. (2001). Starting school: Effective transitions. Early Childhood Research & Practice, 3(2), 2-19.
  • Early, D. M. ve Winton, P. J. (2001). Preparing the workforce: Early childhood teacher preparation at 2- and 4-year institutions of higher education. Early Childhood Research Quarterly, 16(3), 285-306.
  • Ergene, T., Demirtaş-Zorbaz, S., Gençtanırım-Kurt, D. ve Ozer, A. (2018). Çocuk Davranış Ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Elementary Education Online, 17(4), 1960-1971.
  • Erkan, S. ve Kırca, A. (2010). Okul öncesi eğitimin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 94-106.
  • Field, A. ve Hole, G. (2019). Araştırma nasıl tasarlanır ve raporlaştırılır (A. Özer, Ed ve Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8. bs.). New York: McGraw-Hill.
  • Griggs, M. S., Gagnon, S. G., Huelsman, T. J., Kidder Ashley, P. ve Ballard, M. (2009). Student-teacher relationships matter: Moderating influences between temperament and preschool social competence. Psychology in the Schools, 46(6), 553-567.
  • Grimley, L. K. ve Bennett, J. (2000). Beginning school ready to learn: An international perspective. School Psychology International, 21(3), 322-335.
  • Gülay, H. (2011). 5-6 yaş grubu çocuklarda okula uyum ve akran ilişkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 1-10.
  • Gülay Ogelman, H. ve Erten, H. (2013). 5-6 yaş çocuklarının akran ilişkileri ve sosyal konumlarının okula uyum düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisi (Boylamsal çalışma). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 153-163.
  • Gündüz, H. B. ve Özarslan, N. (2017). Farklı yaş kategorilerinde ilkokula başlayan öğrencilerin okul olgunluğu ve öğretmen görüşlerine göre okula uyum problemleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 212-230.
  • Hudley, C., Graham, S. ve Taylor, A. (2007). Reducing aggressive behavior and increasing motivation in school: The evolution of an intervention to strengthen school adjustment. Educational Psychologist, 42(4), 251-260.
  • Hymel, S., Rubin, K. H., Rowden, L. ve LeMare, L. (1990). Children's peer relationships: Longitudinal prediction of internalizing and externalizing problems from middle to late childhood. Child Development, 61(6), 2004-2021.
  • Kawabata, Y., Tseng, W. L. ve Gau, S. S. F. (2012). Symptoms of attention-deficit/hyperactivity disorder and social and school adjustment: The moderating roles of age and parenting. Journal of Abnormal Child Psychology, 40(2), 177-188.
  • Kaya, A., Bölükbaşı Macit, Z. ve Siyez, D. M. (2012). Bir ilköğretim okulu psikolojik danışma ve rehberlik servisine yapılan başvuruların incelenmesi. Elementary Education Online, 11(4), 1087-1100.
  • Kim, H. K. ve Han, H. S. (2015). Understanding early childhood teachers’ beliefs and self-stated practices about social competence instructional strategies in the context of developmentally appropriate practice: a comparison of preservice and in-service teachers in the United States. European Early Childhood Education Research Journal, 23(4), 476-496.
  • La Paro, K. M. ve Pianta, R. C. (2000). Predicting children's competence in the early school years: A meta-analytic review. Review of Educational Research, 70(4), 443-484.
  • Ladd, G. W. (1990). Having friends, keeping friends, making friends, and being liked by peers in the classroom: predictors of children’s early school adjustment?. Child Development, 61(4), 1081-1100.
  • Ladd, G. W. ve Burgess, K. B. (2001). Do relational risks and protective factors moderate the linkages between childhood aggression and early psychological and school adjustment?. Child Development, 72(5), 1579-1601.
  • Ladd, G. W. ve Profilet, S. M. (1996). The child behavior scale: A teacher-report measure of young children's aggressive, withdrawn, and prosocial behaviors. Developmental Psychology, 32(6), 1008- 1024.
  • Ladd, G. W., Kochenderfer, B. J. ve Coleman, C. C. (1996). Friendship quality as a predictor of young children's early school adjustment. Child Development, 67(3), 1103-1118. doi:10.2307/1131882
  • Lee, P. ve Bierman, K. L. (2015). Classroom and teacher support in kindergarten: Associations with the behavioral and academic adjustment of low-income students. Merrill-Palmer Quarterly, 61(3), 383- 411.
  • Legkauskas, V. ve Magelinskaitė-Legkauskienė, Š. (2021). Social competence in the 1st grade predicts school adjustment two years later. Early Child Development and Care, 191(1), 83-92.
  • LoCasale-Crouch, J., Mashburn, A., Downer, J. ve Pianta, R. (2008). Pre-kindergarten teachers’ use of transition practices and children’s adjustment in kindergarten. Early Childhood Research Quarterly, 23(1), 124-139.
  • Loukas, A., Ripperger-Suhler, K. G. ve Herrera, D. E. (2012). Examining competing models of the associations, adjustment problems, and school connectedness. Journal of School Psychology, 50(6), 825-840.
  • Mangione, P. L. ve Speth, T. (1998). The transition to elementary school: a framework for creating early childhood continuity through the home, school, and community partnerships. Elementary School Journal, 98(4), 381-394.
  • Milli Eğitim Bakanlığı. (2012). 12 yıl zorunlu eğitim sorular-cevaplar. https://bit.ly/38QG9Ax adresinden erişildi.
  • Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Millî Eğitim istatistikleri, örgün eğitim 2016-2017. http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=270 adresinden erişildi.
  • Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. (2019, 10 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 29072). https://edremit10.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_08/28172748_yonetmelik_degisikligi.pdf adresinden erişildi.
  • Mishara, B. L. ve Ystgaard, M. (2006). Effectiveness of a mental health promotion program to improve coping skills in young children: Zippy's Friends. Early Childhood Research Quarterly, 21(1), 110-123.
  • Monkeviciene, O., Mishara, B. L. ve Dufour, S. (2006). Effects of the Zippy’s Friends programme on children’s coping abilities during the transition from kindergarten to elementary school. Early Childhood Education Journal, 34(1), 53-60.
  • Nur, İ., Aktaş-Arnas, Y., Abbak, B. S. ve Kale, M. (2018). Mother-child and teacher-child relationships and their associations with school adjustment in pre-school. Educational Sciences: Theory & Practice, 18(1), 201-220. doi:10.12738/estp.2018.1.0608
  • O'Dwyer, L. M. ve Bernauer, J. A. (2013). Quantitative research for the qualitative researcher. Thousand Oaks, CA: Sage.
  • OECD. (2017). Starting strong V: Transitions from early childhood education and care to primary education. Paris: OECD Publishing. doi:10.1787/9789264276253-en
  • Önder, A. ve Gülay, H. (2010). 5-6 yaş çocukları için okula uyum öğretmen değerlendirme ölçeği’ nin güvenirlik ve geçerlik çalışması. International Online Journal of Educational Sciences, 2(1), 204-224.
  • Özgür-İnam, B. (2013). İlkokul 1. sınıf uyum programının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Pianta R. C. (2001). Student-teacher relationship scale: Professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources, Inc.
  • Pierce, K. M., Hamm, J. V. ve Vandell, D. L. (1999). Experiences in after school programs and children's adjustment in first grade classrooms. Child Development, 70(3), 756-767.
  • Rimm-Kaufman, S. E. ve Pianta, R. C. (2000). An ecological perspective on the transition to kindergarten: A theoretical framework to guide empirical research. Journal of Applied Developmental Psychology, 21(5), 491-511.
  • Rous, B., Hallam, R., McCormick, K. ve Cox, M. (2010). Practices that support the transition to public preschool programs: Results from a national survey. Early Childhood Research Quarterly, 25(1), 17- 32.
  • Schneider, B. H., Manetti, M., Frattini, L., Rania, N., Santo, J. B., Coplan, R. J. ve Cwinn, E. (2014). Successful transition to elementary school and the implementation of facilitative practices specified in the Reggio-Emilia philosophy. School Psychology International, 35(5), 447-462.
  • Schulting, A. B., Malone, P. S. ve Dodge, K. A. (2005). The effect of school-based kindergarten transition policies and practices on child academic outcomes. Developmental Psychology, 41(6), 860-871.
  • Steen, B. F. (2011). Promoting healthy transitions from preschool to kindergarten. Young Children, 1(6), 90-95.
  • Stormshak, E. A. ve Bierman, K. L. (1998). The implications of different developmental patterns of disruptive behavior problems for school adjustment. Development and Psychopathology, 10(3), 451- 467.
  • Stuhlman, M. W. ve Pianta, P. C. (2001). Teachers narratives about their relationships with children: Associations with behavior in classrooms. School Psychology Review, 31(2), 148-163.
  • Symonds, J. (2015). Understanding school transition: What happens to children and how to help them. Londra: Routledge.
  • Taşçı, N. ve Dikici-Sığırtmaç, A. (2014). Okula uyum haftasının okul öncesi öğretmenleri ve sınıf öğretmenleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim, 43(202), 101-116.
  • Troop-Gordon, W. ve Kuntz, K. J. (2013). The unique and interactive contributions of peer victimization and teacher-child relationships to children’s school adjustment. Journal of Abnormal Child Psychology, 41(8), 1191-1202.
  • Üstündağ, N. (2014). İlkokul birinci sınıf uyum ve hazırlık programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
  • Üstündağ, N. ve Türkoğlu, A. (2017). İlkokul birinci sınıf uyum ve hazırlık programı'nın öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 25, 306- 348.
  • Walker, S. (2009). Sociometric stability and the behavioral correlates of peer acceptance in early childhood. The Journal of Genetic Psychology, 170(4), 339-358.
  • Walker, S. ve Graham, L. (2021). At risk students and teacher-student relationships: Student characteristics, attitudes to school and classroom climate. International Journal of Inclusive Education, 25(8), 896-913.
  • Wentzel, K. (2009). Students’ relationships with teachers as motivation contexts. K. Wentzel ve A. Wigfield (Ed.), Handbook of motivation in school içinde (s. 301-322). Malwah, NJ: Erlbaum.
  • Wood, J. (2006). Effect of anxiety reduction on children’s school performance and social adjustment. Developmental Psychology, 42(2), 345-349. doi:10.1037/0012-1649.42.2.345
  • Yoo, Y. G. ve Lee, I. S. (2013). The effects of school based Maum meditation program on the self-esteem and school adjustment in primary school students. Global Journal of Health Science, 5(4), 14-27. doi:10.5539/gjhs.v5n4p14
APA ozer a, Ergene T, Demirtas-Zorbaz S, GENÇTANIRIM KURT D, Gençoğlu C (2022). İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. , 27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
Chicago ozer arif,Ergene Tuncay,Demirtas-Zorbaz Selen,GENÇTANIRIM KURT DILEK,Gençoğlu Cem İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. (2022): 27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
MLA ozer arif,Ergene Tuncay,Demirtas-Zorbaz Selen,GENÇTANIRIM KURT DILEK,Gençoğlu Cem İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. , 2022, ss.27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
AMA ozer a,Ergene T,Demirtas-Zorbaz S,GENÇTANIRIM KURT D,Gençoğlu C İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. . 2022; 27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
Vancouver ozer a,Ergene T,Demirtas-Zorbaz S,GENÇTANIRIM KURT D,Gençoğlu C İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. . 2022; 27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
IEEE ozer a,Ergene T,Demirtas-Zorbaz S,GENÇTANIRIM KURT D,Gençoğlu C "İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği." , ss.27 - 39, 2022. 10.15390/EB.2022.10397
ISNAD ozer, arif vd. "İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği". (2022), 27-39. https://doi.org/10.15390/EB.2022.10397
APA ozer a, Ergene T, Demirtas-Zorbaz S, GENÇTANIRIM KURT D, Gençoğlu C (2022). İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. Eğitim ve Bilim, 47(210), 27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
Chicago ozer arif,Ergene Tuncay,Demirtas-Zorbaz Selen,GENÇTANIRIM KURT DILEK,Gençoğlu Cem İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. Eğitim ve Bilim 47, no.210 (2022): 27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
MLA ozer arif,Ergene Tuncay,Demirtas-Zorbaz Selen,GENÇTANIRIM KURT DILEK,Gençoğlu Cem İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. Eğitim ve Bilim, vol.47, no.210, 2022, ss.27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
AMA ozer a,Ergene T,Demirtas-Zorbaz S,GENÇTANIRIM KURT D,Gençoğlu C İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. Eğitim ve Bilim. 2022; 47(210): 27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
Vancouver ozer a,Ergene T,Demirtas-Zorbaz S,GENÇTANIRIM KURT D,Gençoğlu C İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği. Eğitim ve Bilim. 2022; 47(210): 27 - 39. 10.15390/EB.2022.10397
IEEE ozer a,Ergene T,Demirtas-Zorbaz S,GENÇTANIRIM KURT D,Gençoğlu C "İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği." Eğitim ve Bilim, 47, ss.27 - 39, 2022. 10.15390/EB.2022.10397
ISNAD ozer, arif vd. "İlkokul Birinci Sınıfa Geçiş Sırasında Okula Uyum Etkinliklerinin Katkısı: Ankara İli Örneği". Eğitim ve Bilim 47/210 (2022), 27-39. https://doi.org/10.15390/EB.2022.10397