TY  - JOUR
TI  - GÜNLÜK İLETİŞİMDE KARGIŞLAR VE İLETİŞİMSEL İŞLEVLERİ
AB  - Türkçenin söz varl ığını oluşturan diğer kalıplaşmış sözler gibi karg ışlar da çeşitlilik ve zenginlikleri ile dikkat çekici dilsel yapılardır. Ayrıca günümüzde, günlük iletişimin farklı bağlam ve durumlar ında karg ışların kullanım s ıklıklarının artt ığı ve bunun toplumun farkl ı katmanlarına yayıldığı gözlenir. Bu nedenle bu çal ışmada, alan yazın taraması ve özellikle kitle iletişim araçlarından derlenen kargışlardan hareketle, bu tür kalıplaşmış sözlerin iletişimsel işlevleri gösterilmeye çalışılmıştır. Bunun için önce karg ışların dilbilimsel bakış açısıyla, dört ayrı boyutuyla tanımları yapılmıştır. İlk olarak söz varlığı düzleminde kökenleri çok eski ve ortak bir kaynağa dayanan kargışların evrensel bir boyutu olduğu gözlenir. Sözdizimsel boyutu ile ele alındığında ise karg ışların birden fazla sözcük bileşiminden oluşmuş, donmu ş, kurall ı ya da eksiltili tümcelerden oluştuğu görülür. Bir di ğer ayırt edici özellik olarak hep emir ya da istek kiplerinin kullan ımdan söz edilebilir. Böylece bir söylem içinde bütünlükleri bozulmadan ve herhangi bir değişime uğramadan yer alabilirler. Hatta bir iletişim/etkileşim bağlamında bağımsız bir bütün olarak, kendi başlarına bir sözce değeri taşıyabilirler. Kargışları tanımlamada önemli bir diğer boyut ise içeriksel özellikleridir. Bir kötü dilek sözü olan ve öç alma duygusunu ilenmek eylemine dönü ştüren karg ışlar, bir iletişim/etkileşim bağlamında ve durumunda kullanıcısının duygularının şiddetini ve o anki psikolojisini yans ıttıkları kadar, ki şilik özelliklerine ili şkin ipuçları da sunarlar. Dördüncü olarak karg ışlarda iletişimsel boyut ele alınmış ve üç ana ba şlık altında incelenmiştir. Kargışlar sözdizimsel özellikleri ile ak ılda kalıcı ve tekrarlanması kolay; içeriksel boyutuyla da çoğunlukla anlaşılabilir, açık ve net söylemlerdir. Bu nedenle kullanıcıların kargışları, kendilerinin olu şturacakları, emek ve zaman gerektiren, özgün ve yaratıcı anlatımlar yerine, “kullanıma hazır” söylenmesi, anlaşılması ve hatırlanması kolay ve aynı ölçüde etkili basmakalıp söylemler olarak tercih ettikleri sonucuna varılmıştır. İkinci bir işlev olarak, özellikle kitle iletişim araçları aracılığı ile Türk kültürünün, folklor unun ortak verilerini kullanarak kitlelere ulaşmak ve okuyucu ya da alıcıyla yeni bir ortak iletişim dili ve kültürü oluşturmaktan söz edilebilir. Dilin duygu boyutunun, kullanıcısının psikolojisinin yans ıtıldığı bu tür söylemler iletişim/etkileşim ortamına co şku, heyecan ve gerilim katma özelliklerinden dolayı da tercih edilebilirler. Aslında kargışların bu amaçla kullanımında bireysel psikolojiden toplum psikolojisine geçiş söz konusudur. Çünkü kargışlar bireylerin de ğil, ait oldukları toplumun kültürünün, folklorunun ve o toplumun konuştuğu dilin ürünleridir. Uzun bir birikim sonucu toplumun ortak bilincini oluşturan tarihsel, kültürel ve dinsel değerlerden yararlanılarak üretilen kargışların bu kadar sık ve yaygın kullanımlarıyla bugün Türkçede yeni bir iletişim dili ve kültürünün oluşumu gözlenmektedir. Son olarak kargışların tarihsel, kültürel ve özellikle dinsel değerleri temsil edici öz elliklerinden yararlan ılarak toplum psikolojisini etkilemek için kullanıldığı değerlendirilmesi yapılabilir. Bu tür, çok daha bilinçli ve hedef kitleye yönelik kargış seçimi ve kullanımlarına en iyi örneklere siyasal söylemlerde rastlanır. Siyasal ya da dini nedenlerden dolayı farklı ya da karşıt grupların, toplulukların söylemlerinde kargışların dinsel ve as ıl anlamlarından; i şlevlerinden hareketle toplumsal iletişim/etkileşime yeni bir boyut kazandırılır. Böylece karg ışların toplumun belirli bir topluluk ya da grubuna ait bireylerini birbirlerine daha da yakınlaştırıcı; birleştirici bir işleve hizmet ettiği gözlenir. Buna koşut olarak bu tür söylemlerde kargışların diğer grup ya da toplulukları ayrıştırma, ötekileştirme işlevi de önem kazanır. Bu da bireysel çat ışmaların grupsal ya da toplumsal çatışmalara dönü şümünün dışavurumu, bir ba şka deyişle ortak bir sosyal bilinçten ortak bir toplum psikolojisi yaratmanın göstergesi olarak değerlendirilebilir.
AU  - Topçu Tecelli, Nazmiye
PY  - 2021
JO  - Türkbilig
VL  - 2021
IS  - 42
SN  - 1302-6011
SP  - 211
EP  - 222
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1131947
ER  -