Yıl: 2022 Cilt: 35 Sayı: 35 Sayfa Aralığı: 31 - 57 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 03-05-2023

KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE

Öz:
İngilizce “separation of powers”, Fransızca “séparation des pouvoirs” olarak bilinen anayasal ilke Türkçeye “kuvvetler ayrılığı” şeklinde tercüme edilmiş ve öylece yerleşmiştir. İlke, çokları tarafından anayasacılığın temeli olarak kabul edilmektedir. Sorun, ilkenin anahtar kelimesi olan power/pouvoir’ın mehaz hukuk geleneklerinde Türk hukukundaki “kuvvet” kelimesine karşılık gelmiyor olmasıdır. Saf hukuk sahasında kalınacak olursa doğru tercüme “yetki” olmalıdır. Zira hukuk İngilizcesindeki “power” ile hukuk Fransızcasındaki “pouvoir” güç, kuvvet ya da erk değil, doğrudan ve öncelikle yetki anlamına gelir. Benzer fakat daha önemsiz bir karmaşa “ayrılık” ve “ayrım” kelimeleriyle ilgili olarak gözlemlenmektedir. Kanaatimizce söz konusu ilkenin en isabetli tercümesi “yetkilerin ayrılması” şeklindedir. İlkenin siyaset bilimine ait güç ve kuvvet kavramlarıyla çevrilmesi problemlere yol açmaktadır. Anayasa hukukunun bizzat anayasa hukukçuları tarafından siyasileştirilmesi bu problemlerin başında gelmektedir. Her ne kadar hukukun doğası gereği siyasi bir alan olduğu söylenebilirse de günümüzde etkili olan saf hukuk doktrini açısından bu kabul ciddi bir çelişki demektir: Siyasete ait güç ve kuvvet kavramları kullanılarak saf hukuk tartışması yapılamaz. Hukukun sınırları muğlaklaşır, ortadan kalkar. Anayasa hukuku tutarsız ve kırılgan hale gelir. Tüm bu nedenlerle, algı karmaşasına ve verimsiz tartışmalara yol açan “kuvvetler ayrılığı” terimi hiçbir anayasamızda mevcut olmadığı gibi doktrinde de terk edilmelidir.
Anahtar Kelime:

ON THE FALSITY OF THE TURKISH TERM “KUVVETLER AYRILIĞI” (LIT. “DISUNITY OF FORCES”)

Öz:
The constitutional principle called “separation of powers” in English and “séparation des pouvoirs” in French was translated into Turkish as “kuvvetler ayrılığı”, which literally means “disunity of forces”. This translation was adopted because the words “power” and “pouvoir” could be translated into general Turkish as “güç” or “kuvvet”. The adoption is problematic, however, as in legal Turkish the correct equivalent of legal power/pouvoir is “yetki”. “Yetki” also means legal discretion, legal authority, legal competence or legal capacity—to undertake a legal action. The alternatives, namely, “güç” and “kuvvet”, have heavy political and extra-legal, even super-legal connotations. Due to those connotations, constitutional law in Turkey, which is often presented as a purely legal and technical subject, becomes inevitably and excessively politicised. Though from a legal realist’s perspective law is innately political, this outcome proves to be a deep-rooted contradiction for constitutional law: A purist discourse on the one hand, and a politicised discourse on the other hand. The constitution therefore becomes a subject of fruitless debates grounded in a contradictory doctrine, which results from a gravely mistaken terminology.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Anayasa Mahkemesi – AYM. (2021). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Gerekçeli): https://www.anayasa.gov.tr/media/7465/gerekceli_anayasa_2021.pdf [14.03.2022].
  • Anayurt, Ö. (2021). Anayasa Hukuku (4. Baskı). Seçkin. Ankara.
  • Arslan, R. (2009). Kuvvetler Ayrılığı Teorisi ve Uygulanan Örnekleri. Dora. Bursa.
  • Atar. Y. (2021). Türk Anayasa Hukuku (14. Baskı). Seçkin. Ankara.
  • Atay, E.E. (2008). Anayasa Kavramının Tanımı, Hazırlanması ve Değiştirilmesi Arasındaki İlişki. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XII: 1-2, 503-549.
  • Atay, E.E. (2019). Hukuk Başlangıcı (7. Baskı). Gazi. Ankara.
  • Aybay, A. & Aybay, R. & Pehlivan, A. (2020). Hukuka Giriş (1. Baskı). Der. İstanbul.
  • Bal, B. (2000). Bir Siyasal Rejim Tipi Olarak Başkanlık Sistemi ve Türkiye. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Benasayag, M. & Sztulwark, D. (2002). Du contre-pouvoir. La Découverte/Poche. Paris.
  • Bilge, N. (2019). Hukuk Başlangıcı (36. Baskı). Turhan. Ankara.
  • Bozkurt, E. (2018). Hukukun Temel Kavramları. Legem. Ankara.
  • Braudo, S. (2022). Dictionnaire juridique: https://www.dictionnaire-juridique.com/ definition/pouvoir.php [04.02.2022].
  • Casey, P.M. (1991). From Jewish Prophet to Gentile God: The Origins and Development of New Testament Christology. James Clarke & Co. Cambridge (England).
  • Conseil Constitutionnel – CC. (2022). Déclaration des Droits de l’Homme et du Citoyen de 1789: https://www.conseil-constitutionnel.fr/le-bloc-de-constitutionnalite/ declaration-des-droits-de-l-homme-et-du-citoyen-de-1789 [03.03.2022].
  • Council of Europe – CoE. (2022a). European Convention on Human Rights: https:// www.echr.coe.int/documents/convention_eng.pdf [03.03.2022].
  • Council of Europe – CoE. (2022b). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi: https://www. echr.coe.int/documents/convention_tur.pdf [03.03.2022].
  • Çelik, İ. (2011). Kuvvetler Ayrılığı: Bir İndirgeme ve Dönüşüm. Liberal Düşünce, 16: 64, 135-159.
  • Demir, A. & Deryal, Y. (2013). Hukuk Başlangıcı ve Hukuk Metodolojisi (1. Baskı). Adalet. Ankara.
  • Derdiman, C. (2011). Hukuk Başlangıcı (3. Baskı). Alfa Aktüel. Bursa.
  • Doğan, İ. (2020). Hukuka Giriş (2. Baskı). Astana. Ankara.
  • Erdoğan, İ. (2021). Hukuka Giriş (3. Baskı). Seçkin. Ankara.
  • Eren, A. (2021). Anayasa Hukuku Dersleri (3. Baskı). Seçkin. Ankara.
  • Ertaş, T. (2017). Kuvvetler Ayrılığı İlkesi Bağlamında Yasama, Yürütme ve Yargı Organları Arasındaki Modern İlişkiler. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Fendoğlu. H.T. (2020). Hukuka Giriş (9.Baskı). Yetkin. Ankara.
  • Garner, B.A. & Black, H.C. (2009). Black’s Law Dictionary (9th Edition). West. St. Paul, MN.
  • Gözler, K. (2011a). Anayasa Hukukunun Genel Teorisi – Cilt I (1. Baskı). Ekin. Bursa.
  • Gözler, K. (2011b). Anayasa Hukukunun Genel Teorisi – Cilt II (1. Baskı). Ekin. Bursa.
  • Gözler, K. (2020). Hukuka Giriş (17. Baskı). Ekin. Bursa.
  • Gözübüyük, A.Ş. (2020). Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları (40. Baskı). Turhan. Ankara.
  • Güriz, A. (2019). Hukuk Başlangıcı (19. Baskı). Siyasal. Ankara.
  • Işıktaç, Y. (2020). Hukuk Başlangıcı (4. Baskı). Filiz. İstanbul.
  • Karakul, S. (2015). Yeni Kuvvetler Ayrılığı Teorisi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği.
  • İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2: 2, 63-112.
  • Kemal, G.M. (2015 [1927]). Nutuk. Kaynak. İstanbul.
  • Keyman, S. (2012). Hukuka Giriş (5. Baskı). Yetkin. Ankara.
  • Korkusuz, M.R. & Korkusuz, M.H. (2016). Hukuk Başlangıcı (3. Baskı). Beta. İstanbul.
  • Martin, E.A. (2003). Oxford Dictionary of Law (5th Edition). Oxford University Press. Oxford.
  • Ministère de la Justice, Gouvernement du Québec – MJGQ. (2021). Glossaire: https:// www.justice.gouv.qc.ca/centre-de-documentation/glossaire [04.02.2022].
  • National Archives – NA. (2021). The Constitution of the United States: A Transcription: https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript [03.03.2022].
  • National Humanities Institute – NHI. (1999). The Constitution of Virginia: http:// www.nhinet.org/ccs/docs/va-1776.htm [03.03.2022].
  • Online Etymology Dictionary – OED. (2022a). Power: https://www.etymonline.com/ search?q=power [04.02.2022].
  • Online Etymology Dictionary – OED. (2022b). Puissance: https://www.etymonline. com/word/puissance [04.02.2022].
  • Özbudun, E. (2019). Anayasacılık ve Demokrasi. Yetkin. Ankara.
  • Özekes, M. (2019). Sorular-Şemalar-Örneklerle Temel Hukuk Bilgisi (10. Baskı). On İki Levha. İstanbul.
  • Öztürk, N.K. (2021). Anayasa Hukuku (3. Baskı). Seçkin. Ankara.
  • Sümer, H.H. (2020). Hukuka Giriş (4. Baskı). Seçkin. Ankara.
  • Şen, E. & Eryıldız, S. (2020). Hukuka Giriş (2. Baskı). Seçkin. Ankara.
  • Şenol, C. & Şimşek, N. & Küçükdemirci, S. (2011). Gazi Paşam. Yılmaz Basım. İstanbul.
  • Tunç, H. (2019). Anayasa Hukuku Genel Esaslar (2. Baskı). Gazi. Ankara.
  • Türk Hukuk Kurumu – THK. (1991 [1943]). Türk Hukuk Lûgatı (3. Baskı). Başbakanlık Basımevi. Ankara.
  • Yılmaz, S. (2019). Hukuk Başlangıcı Yetkin. Ankara.
  • Wiktionary: The Free Dictionary. (2022a). Power: https://en.wiktionary.org/wiki/ power [04.02.2022].
  • Wiktionary: The Free Dictionary. (2022b). Puissance: https://www.etymonline.com/ word/puissance [04.02.2022].
APA KAYA E (2022). KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. , 31 - 57.
Chicago KAYA EMIR KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. (2022): 31 - 57.
MLA KAYA EMIR KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. , 2022, ss.31 - 57.
AMA KAYA E KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. . 2022; 31 - 57.
Vancouver KAYA E KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. . 2022; 31 - 57.
IEEE KAYA E "KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE." , ss.31 - 57, 2022.
ISNAD KAYA, EMIR. "KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE". (2022), 31-57.
APA KAYA E (2022). KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 35(35), 31 - 57.
Chicago KAYA EMIR KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi 35, no.35 (2022): 31 - 57.
MLA KAYA EMIR KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, vol.35, no.35, 2022, ss.31 - 57.
AMA KAYA E KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi. 2022; 35(35): 31 - 57.
Vancouver KAYA E KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi. 2022; 35(35): 31 - 57.
IEEE KAYA E "KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE." TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 35, ss.31 - 57, 2022.
ISNAD KAYA, EMIR. "KUVVETLER AYRILIĞI TERİMİNİN YANLIŞLIĞI ÜZERİNE". TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi 35/35 (2022), 31-57.