Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme

Onay-Coker, Duygu; Keleş, Dilek

Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme

Duygu ONAY ÇÖKER, (TED Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Görsel İletişim Tasarımı Bölümü, Ankara, Türkiye)

Dilek KELEŞ (Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, Kırşehir, Türkiye)

Mülkiye Dergisi

1 0

Yıl: 2022 Cilt: 46 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1140 - 1169 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 04-05-2023

Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme

Öz:

Bu makalede, çalışma yaşamındaki eşitsizliklerle mücadelede önemli araçlar olarak işlev gören Türkiye’deki işçi sendikaları, Fransız Filozof Paul Ricoeur’ün ‘adil kurumlar’ nosyonu temelinde tartışılmaktadır. Ricoeur, ‘adalet’ ve ‘eşitlik’ nosyonları üzerinden, insanın çevresiyle birlikteliği dolayımıyla etik felsefesini kurar ve filozofun adalet kavramı ve adil kurumlara dair düşünceleri günümüzdeki kurumsal yapıları tartışmaya dair olanaklar sunar. Ricoeur etiği, kurumsal adalete dair düşünsel çizgide, kurumların içerisindekilerin, çoğullukların, sesi duyulmayanların, sesi duyulanlarla eşit koyutlanmalarının her anlamda adaleti hissetmelerinin, herkesle eşit eylemelerinin önemini vurgular. Ricoeur, bir topluluğun ortak değerlerini içererek koruyan ve o topluluğun paylaşımlarını sağlayarak güvence altına alan kurumların adil olmalarının gerekliliğini ortaya koyar. Sendikalar ise eşit bir çalışma hayatının ve dolayısıyla da eşit ve demokratik bir toplumun hayata geçirilmesinde önemli rol oynayan sivil toplum örgütleridir. Zira gücünü büyük kitlelerin kolektif eyleminden alan sendikaların toplumsal hedefi, sivil ve demokratik haklarla politik ve endüstriyel demokrasinin gelişimi, eşitliğin sağlanması, hukuk devletinin işlerliği ve yoksulluğun önlenmesidir. Bununla birlikte sendikaların kendi içlerinde birtakım eşitsizliklerin olduğunu ve bu durumun sendikal demokrasi ile bağdaşmadığını söylemek mümkündür. Buradan hareketle bu çalışmada, Türkiye’deki sendikal örgütler sorunsallaştırılmakta ve işçi sendikalarının kendi işleyişleri çerçevesinde eşitsizlikleri nasıl yeniden ürettikleri ve bu nedenle ne ölçüde ‘adil kurumlar’ oldukları tartışılmaktadır. Çalışmada sendikalar, Ricoeur’ün ‘adil kurumlar’ nosyonu ekseninde ele alınırken emek-sermaye karşıtlığından oluşan sistem içindeki konumlarına değil; kendi yapısal özelliklerine odaklanılmış ve bu bağlamda bir tartışma yürütülmüştür. Bunun için Ricoeur felsefesinde ‘adalet’ kavramı açıklanmış; ardından sendikaların yapısal özellikleri itibariyle kurum olma imkanına değinilerek bir kurum olarak sendikanın ‘adalet’le ilişkisi tartışılmıştır. Çalışma sonucunda işçi sendikalarının örgüt içi demokrasinin tam gerçekleşememesi ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği açısından Ricoeur düşüncesindeki “adil kurumlar” bağlamında ciddi sorunlarının olduğu görülmüştür. Bu açıdan sendika içi demokratik süreçlerin işleyişindeki aksaklıkları ve kadın sorununu, sendikanın adil kurum olma olanağı önündeki ciddi engeller olarak ifade etmek mümkündür. Sendikaların Ricoeur felsefesi açısından ‘adil kurum’ olabilmesi ise sendika içi demokrasinin işler hale getirilmesine ve kadın sorununun çözümüne yönelik politikalar belirlenmesine bağlıdır.

Anahtar Kelime:

An Evaluation on Trade Unions Through the Perspective of Just Institutions by Paul Ricoeur in Turkey

Öz:

In this paper, the trade unions, which function as important tools in fighting against inequalities in the working life, are discussed in the context of the French Philosopher Paul Ricoeur’s “just institutions”. Ricoeur established his philosophy of ethics through the notions of ‘just’ and ‘equality’ and the union of men with his environment, which offers an opportunity to discuss today’s institutional structures using the concept of just and just institutions. Ricoeurian ethics, in line with the idea of institutional justice, emphasizes the importance of those within the institutions, pluralities, and those whose voices are not heard to be posited as equal with those whose voices are heard, to feel justice in every sense and to act equally with everyone. Ricoeur reveals the necessity of just institutions that protect the common values of a community by incorporating and securing it by ensuring the shares of that community. Trade unions, on the other hand, are non-governmental organizations, which play an important role in the realization of an equal working life and therefore an equal and democratic society. Because the social goal of the unions, which derive their strength from the collective action of the great masses, is the development of civil and democratic rights, political and industrial democracy, ensuring equality, the functioning of the rule of law and the prevention of poverty. However, it is possible to say that there are some inequalities within the unions and this situation is incompatible with union democracy. From this point of view, trade union organizations are problematized in this study, the way of reproducing inequalities within the framework of functioning is discussed and, to what extent unions can be accepted as “just institutions” is revealed. In the study, while the unions are handled on the axis of the Ricoeurian notion of ‘just institutions’, it is focused not on their position in the system of labor-capital opposition; but on their structural feature. To do this, the concept of ‘justice’ in the Ricoeurian philosophy was explained; then, the possibility of unions in terms of their structural characteristics was mentioned and the relationship of the union as an institution with ‘justice’ was discussed. As a result, it is seen that the labor unions have serious problems in the context of “just institutions” from the Ricoeurian perspective in terms of the incomplete realization of democracy within the organization and gender inequality. In this respect, it is possible to express the problems in the functioning of democratic processes within the union and the women’s problem as serious obstacles to union’s opportunity to be a fair institution.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aydın M (2016). Sendika İçi Demokrasinin Sağlanmasında 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Yeri. İş ve Hayat, 2(4), 9-58.
Hortanse B and Franck G (2015). Just Institutions, a Ricoeurian Model to construct ethical organizations. https://hal-mines-paristech.archives-ouvertes.fr/hal-01174689. Son erişim tarihi, 13.09.2021.
Çelik A (2010). Vesayetten Siyasete Türkiye’de Sendikacılık. İstanbul: İletişim Yayınevi.
Çelik A (2014). Mücadeleden vesayete Türkiye’de kamu görevlileri sendikacılığı. Eleştirel Pedagoji, 34, 22-27.
Çelik A (2015). Sendikalaşma gerçekten artıyor mu?. T24 İnternet Gazetesi, 27 Ocak. Son erişim tarihi, 13/08/2022.
Davidson S (2012). Linguistic Hospitality: The Task of Translation in Ricoeur and Levinas. International Institution of Hermeneutics, 4, 1-14.
Demirdizen D ve Lordoğlu K (2013). Türkiye’de Sendika İçi Demokrasi Ya Da Bir İmkânsızın Arayışı Mı?. V. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, 223-241.
Eckert P and McConnell-Ginnet S (2003). Language and Gender. New York: Cambridge University Press.
Erdinç I (2014). AKP Döneminde Sendikal Alanın Yeniden Yapılanması ve Kutuplaşma: Hak-İş ve Ötekiler. Çalışma ve Toplum, 2(41), 155-173.
Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW), 1985.
Kanter R M (1975). Women and the Structure of Organizations: Explorations in Theory and Behaviour. İçinde: R M Kanter and M Millman (der.) In Another Voice. New York: Doubleday, 34-74.
Keleş D (2016). Sendikacı Kadınların Sendikalarda Var Olma Biçimi. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
Keleş D (2018). Türkiye’de Sendika Kadın İlişkisi: Sendikacı Kadınların Bakış Açılarına İlişkin Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 59(4), 2047-2082.
Keleş D (2020). Sendikalarda Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Sağlamanın Bir Aracı Olarak Kadın Komiteleri: Hak-İş Kadın Komitesine İçerden Bakış. Genel-İş Emek Araştırma Dergisi (GEAD), 2, 191-220.
Keleş D (2021). Kadınların Sendikalarda Var Olma Biçimi: “Ataerkil Sendikal Yapıya Eklemlenme”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 24(2), 253-287.
Kışlalı A T (1999). Siyaset Bilimi. Ankara: İmge Kitabevi.
Leeuw Marc de (2017). Études Ricœuriennes. Ricœur Studies, 8 (2).
Lordoğlu K (2004). Türkiye’de Mevcut Bazı Sendikaların Liderlik ve Yönetim Anlayışları ve Bazı Sendikal Sorunlardan Örnekler. Çalışma ve Toplum, 1, 81-96.
Makal A (2010). Türkiye’de Erken Cumhuriyet Döneminde Kadın Emeği. Çalışma ve Toplum, 2, 13-39.
Onay Çöker D (2021). Ricoeur’ün Etik Felsefesinin İzinde: Bir Anlatı Olarak Haber ve Öteki. Ankara: Siyasal Yayınevi.
Pellauer D (2012). Looking for the Just. Ricoeur Studies, 31(1), 132-143.
Ricoeur P (1984). On Translation. Tr. Eileen Brennan. New York: Routledge.
Ricoeur P (1992). Oneself as Anotler. tr. Kathleen Blamey. Chicago: Routledge
Ricoeur, P (2008a). Eleştiri ve İnanç: F. Azouvi ve M. De Launay ile Söyleşi. Çev. M Rıfat, İstanbul: YKY.
Ricoeur P (2008b). Özgürlük ve Kurumları. Cogito, 56.
Ricoeur P (2010). Başkası Olarak Kendisi. Çev. H Hünler, İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
Ricoeur P (2016). Sevgi ve Adalet. Çev. A U Kılıç, İstanbul: Sel Yayınları.
Stainback K ve Kleiner S ve Skaggs S (2015). Women in Power: Undoing or Redoing the Gendered Organization?. Gender & Society, 20(10), 1-27.
Sunar L ve Varlık S (2017). Ricoeur’de Başkalık Ve Ahlaklar Çatışması, Ahlak Ve Başkası: Modern Felsefeve İslam Düşüncesinde Öteki. Ankara: Nobel İlem Kitaplığı.
Talas C (1976). Sosyal Ekonomi. Ankara: Sevinç Matbaası.
Toksöz G (1994). Kadın çalışanlar ve sendikal katılım. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(3), 439-454.
Toksöz G ve Erdoğdu S (1998). Sendikacı Kadın Kimliği. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Toksöz G (2004). ‘Sayımız Çok Az’ Sendikalarda Kadınlar. İçinde: N. Balkan ve S. Savran (der.) Neoliberalizmin Tahribatı. İstanbul: Metis Yayınları, 234-253.
Uçkan Hekimler B (2015). Türkiye’de olumsuz sendikal algının içsel ve dışsal nedenleri. Journal of Social Policy Conferences, 68, 127-154.
Urhan B (2005). Türkiye’de Sendikal Örgütlenmede Yaşanan Güven ve Dayanışma Sorunları. Çalışma ve Toplum, 1(4), 57-87.
Urhan B (2008). İşçilerin Sendikalara Yönelik Tutum ve Davranışları; Kocaeli Örneği. Çalışma ve Toplum, 3, 171-197.
Urhan B (2009). Görünmezlerin Görünür Olma Mücadeleleri: Çalışan Kadın Örgütlenmeleri. Çalışma ve Toplum, 2, 83-110.
Urhan B (2014). Sendikasız Kadınlar Kadınsız Sendikalar. İstanbul: Kadav Yayınları.
Urhan B (2015). Toplumsal Cinsiyete Dayalı İş Bölümünün İşçi Sendikalarındaki İzdüşümleri. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 15(56), 22-29.
Urhan B (2017). Sendika İçi Demokrasi ve Sendika İçi Kadın Örgütlenmesi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 69, 29-58.
Yirmibeşoğlu Ş G (2012). Türkiye’de Kadın ve Sendikacılık: Avrupa Birliği’nin Etkisi. İçinde: S. Dedeoğlu ve A. Y. Elveren (der.) Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın. İstanbul: İletişim Yayınları, 329 – 353.
Yorgun S (2011). Sivil Toplum Düzeninde Sendikaların Geleceği. Journal of Social Policy Conferences, (53), 313-330.

APA	Onay-Coker D, Keleş D (2022). Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. , 1140 - 1169.
Chicago	Onay-Coker Duygu,Keleş Dilek Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. (2022): 1140 - 1169.
MLA	Onay-Coker Duygu,Keleş Dilek Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. , 2022, ss.1140 - 1169.
AMA	Onay-Coker D,Keleş D Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. . 2022; 1140 - 1169.
Vancouver	Onay-Coker D,Keleş D Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. . 2022; 1140 - 1169.
IEEE	Onay-Coker D,Keleş D "Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme." , ss.1140 - 1169, 2022.
ISNAD	Onay-Coker, Duygu - Keleş, Dilek. "Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme". (2022), 1140-1169.

APA	Onay-Coker D, Keleş D (2022). Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. Mülkiye Dergisi, 46(4), 1140 - 1169.
Chicago	Onay-Coker Duygu,Keleş Dilek Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. Mülkiye Dergisi 46, no.4 (2022): 1140 - 1169.
MLA	Onay-Coker Duygu,Keleş Dilek Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. Mülkiye Dergisi, vol.46, no.4, 2022, ss.1140 - 1169.
AMA	Onay-Coker D,Keleş D Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. Mülkiye Dergisi. 2022; 46(4): 1140 - 1169.
Vancouver	Onay-Coker D,Keleş D Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme. Mülkiye Dergisi. 2022; 46(4): 1140 - 1169.
IEEE	Onay-Coker D,Keleş D "Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme." Mülkiye Dergisi, 46, ss.1140 - 1169, 2022.
ISNAD	Onay-Coker, Duygu - Keleş, Dilek. "Paul Ricoeur’ün ‘Adil Kurumlar’ Nosyonu Ekseninde Türkiye’deki İşçi Sendikalarına Dair Bir Değerlendirme". Mülkiye Dergisi 46/4 (2022), 1140-1169.