Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği
Yıl: 2022 Cilt: Sayı: 81 Sayfa Aralığı: 103 - 114 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17211/tcd.1196255 İndeks Tarihi: 07-05-2023
Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği
Öz: Kıyı oku gibi bir kum bariyeri ile denizden ayrılmış sığ su kütlesi olan lagünler, son derece zengin ve hassas ekosistemlerdir. Ancak, son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar lagün ekosistemleri - nin antropojenik etkiler nedeniyle ekolojik risk sorunları yaşadığını göstermektedir. Bu çalışmanın amacı; Edremit ilçesi (Balıkesir, Türkiye) sınırlarında yer alan Edremit Lagünü’nde potansiyel tok- sik element (PTE) kaynaklı ekolojik risk seviyesinin zamansal değişimini analiz etmektir. Çalışma kapsamında; lagünden 1 adet 28 cm uzunluğunda karot alınmıştır. Sediment örnekleri kullanıla - rak klorofil bozunma ürünleri, toplam organik karbon ve PTE konsantrasyonları analiz edilmiştir. Zenginleşme faktörü ve jeoakümülasyon indeksi ile PTE’lerin doğal-antropojenik kaynakları tespit edilmiştir. Modifiye ekolojik risk indeksi ve modifiye potansiyel ekolojik risk indeksiyle ekolojik risk seviyesi belirlenmiştir. Toksik risk seviyesi toksik risk indeksi ile analiz edilmiştir. PTE’lerin muhte - mel kaynakları çok değişkenli istatistiksel analizlerle belirlenmiş, Arc – Map 10.5 yazılımıyla harita - lama işlemleri yapılmıştır. Çalışma kapsamında elde edilen bulgulara göre; Mo ve Mn dışında hiçbir PTE zenginleşmemiştir. Cd hariç hiçbir PTE ekolojik risk yaratmamaktadır. Lagünde düşük seviyede ekolojik ve toksik risk bulunmaktadır. Hg, As ve Mn gelecekte ekolojik ve toksik riski arttırabilecek PTE’ler olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle; Hg, As, Mn’nin lagün ekosistemine deşarjının sınırlandı - rılması için gerekli önlemlerin alınması önerilmektedir.
Anahtar Kelime: Monitoring the temporal change of ecological risk in coastal ecosystems: The case of Edremit Lagoon, (Balıkesir, Türkiye)
Öz: Lagoons, which a shallow body of water separated from the sea by a sand barrier, such as a coastal arrow, are extremely rich and sensitive ecosystems. However, recent scientific studies show that lagoon ecosystems undergo ecological risk problems due to anthropogenic effects. This study aimed to analyze the temporal variation of the ecological risk level caused by potentially toxic elements (PTEs) in Edremit Lagoon located in the borders of Edremit district (Balıkesir, Türkiye). A 28-cm core was taken from the lagoon. Chlorophyll degradation products, total organic carbon and PTE concentrations were analyzed using sediment samples. The natural-anthropogenic sources of PTEs were determined by the enrichment factor and the geoaccumulation index. The ecological risk level was determined with the modified ecological risk index and the modified potential ecological risk index. Toxic risk level was analyzed by toxic risk index. PTE’s possible sources were determined by multivariate statistical analysis and mapping was done with Arc – Map 10.5 software. According to the findings, no PTE was enriched except for Mo and Mn. No PTE was found to pose an ecological risk except for Cd. A low level of ecological and toxic risk existed in the lagoon. Hg, As and Mn have been identified as the PTEs that may increase ecological and toxic risk in the future. Therefore, it is recommended to take necessary measures to limit the discharge of Hg, As, Mn into the lagoon ecosystem.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Accornero, A., Gnerre, R., & Manfra, L. (2008). Sediment concentrations of trace metals in the Berre Lagoon (France): An assessment of contamination. Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 54, 372-385, https://link. springer.com/article/10.1007/s00244-007-9049-6
- Alevkayalı Ç., & Tağıl Ş. (2020). Edremit Körfezi’nde tarımsal arazi kul- lanımı uygunluk düzeylerinin değerlendirilmesi, Coğrafya Dergi- si, 40, 135 – 147. https://doi.org/10.26650/JGEOG2019-0028
- Ali, M.M., Ali, L.M., Proshad, R., Islam, S., Rahman, Z., Tusher, T.R., & Kormoker, T. (2020). Heavy metal concentrations in commercial- ly valuable fishes with health hazard inference from Karnaphuli River, Bangladesh, Human and ecological risk assessment, 26, 2646–2662, https://doi,org/10,1080/10807039,2019,1676635
- Bat, L., Özkan, E. Y., Büyükışık, H. B., & Öztekin, H. C. (2017). Assess- ment of metal pollution in sediments along Sinop peninsula of the Black Sea. International Journal of Marine Science, 7, (22), 205 - 213. https://doi.org/10.5376/ijms.2017.07.0022
- Botello, A.V., Villanueva, F.S., & Rivera, R.F. (2018). Analysis and tendencies of metals and POPs in a sediment core from the Alvarado Lagoon system (ALS), Veracruz, Mexico, Archive Envi- ronmental Contamination Toxicology, 75, 157–173, https://do- i,org/10,1007/s00244-018-0516-z
- Brady, J.P., Ayoko, G.A., Martens, W.N., & Goonetilleke, A. (2015). Development of a hybrid pollution index for heavy metals in marine and estuarine sediments. Environmental Monitoring and Assessment, 187, https://doi.org/10.1007/s10661-015-4563-x
- Coordination of Information on the Environment (2018). https:// land.copernicus.eu/pan-european/corine-land-cover
- Cürebal, İ., Efe, R., Soykan, A., & Sönmez, S. (2014) Ecogeography of Kaz Mountain ecosystem, Elsevier Procedia - Social and Behavi- oral Sciences, 120, 167 – 175.
- Efe, R., Soykan, A., Cürebal, İ., Atasoy, E., & Sönmez, S. (2012). Eco- logical conditions and distribution of vegetation on southern slopes of Kaz Mountain. Journal of Balkan Ecology, 15, (4), 373– 382.
- Efe, R., Soykan, A., Cürebal, İ., & Sönmez, S. (2013). Edremit Yöresi yağhaneleri geçmişten günümüze zeytin zeytinyağı ve sabun sa- nayii. Komili - Ana Gıda Yayınları, Mataş Matbaacılık.
- Folger, D. (1974). Texture and organic carbon content of bottom se- diments in some Estuaries of the United States. Environmental Framework of Estuaries, Geol. Sac. America, 1, 391 - 408.
- Fural, Ş. (2020). İkizcetepeler baraj gölü çökellerinin (Balıkesir) eko- lojik risk analizi. (Tez yayın numarası. 641963) [Doktora tezi, Ba- lıkesir Üniversitesi], YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov. tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
- Fural, Ş., Kükrer, S., Aykır, D., & Cürebal, İ. (2022). Ecological degra- dation and non-carcinogenic health risks of potential toxic ele- ments: a GIS-based spatial analysis for Doganci Dam (Turkey). Environmental Monitoring and Assessment, 194, https://doi. org/10.1007/s10661-022-09870-4
- Gaudette, H. E., Flight, W. R., Toner, L., & Folger, W. (1974). An inex- pensive titration method for the determination of organic car- bon in recent sediments. Journal of Sedimentary Petrology, 44, 249-253.
- Hakanson, L. (1980). An ecological risk index for aquatic pollution control: A sedimentological approach. Water Research, 14, 975- 1001. https://doi.org/10.1016/0043-1354(80)90143-8
- Kaya, H., Erginal, G., Çakır, Ç., Gazioğlu, C., & Erginal, A. (2017). Eco- logical risk evaluation of sediment core samples, Lake Tortum (Erzurum, NE Turkey) using environmental indices. International Journal of Environment and Geoinformatics, 4, 227-239. https:// doi.org/10.30897/ijegeo.348826
- Kükrer, S., Çakır, Ç., Kaya, H., & Erginal, E. A. (2019). Historical record of metals in Lake Küçükçekmece and Lake Terkos (Istanbul, Tur- key) based on anthropogenic impacts and ecological risk assess- ment. Environmental Forensics, 4, 385-401. https://doi.org/10.1 080/15275922.2019.1657985
- Kükrer, S., Erginal, A. E., Kılıç, Ş., Bay, Ö., Akarsu, T., & Öztura, E. (2020). Ecological risk assesment of surface sediments of Çar- dak Lagoon along a human disturbance gradient. Environmen- tal Monitoring and Assessment, 192, https://doi.org/10.1007/ s10661-020-08336-9
- Khaledian, Y., Pereira, P., Brevik, E.C., Pundyte, N., & Paliulis, D. (2016). The ınfluence of organic carbon and pH on heavy me- tals, potassium, and magnesium levels in Lithuanian Podzols. Land Degradation & Development, 28, 345-354. https://doi. org/10.1002/ldr.2638
- Li, W., Dou, Z., Cui, L., Zhao, X., Zhang, M., Zhang, Y., Gao, C., Yang, Z., Lei Y., & Pan X. (2020), Soil fauna diversity at different stages of reed restoration in a lakeshore wetland at Lake Taihu, China. Ecosystem Health and Sustainability, 6, https://doi.org/10,1080 /20964129,2020,1722034
- Lorenzen, C. (1971). Chlorophyll-degradation products in sediments of Black Sea. Woods Hole Oceanographic Institution Contributi- on, 28, 426-428.
- Lorenzana, M.R., Yeow, Y.A., Colman, J,T., Chappell, L.L., & Choud- hury, H. (2008). Arsenic in seafood: Speciation ıssues for human health risk assessment, Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 15, 185-200.
- MacDonald, D., Ingersoll, C., & Berger, T. (2000). Development and evaluation of consensus-based sediment quality guidelines for freshwater ecosystems. Archive Environmental Contamination Toxicology, 39, 20-31. https://doi.org/10.1007/s002440010075
- Magni, L. F., Castro, N. L., & Rendina, A. E. (2021). Evaluation of he- avy metal contamination levels in river sediments and their risk to human health in urban areas: A case study in the Matanza-Ri- achuelo Basin, Argentina. Environmental Research, 197. https:// doi.org/10.1016/j.envres.2021.110979
- Mutlu,E., & Kurnaz A. (2018). Assessment of physicochemical para- meters and heavy metal pollution in Çeltek Pond water, Indian Journal of Geo-Marine Sciences, 47, (6), 1185 – 1192.
- Müller, G. (1969). Index of geo-accumulation in sediments of the Rhine river. Geochemistry, Journal, 2,108 -118.
- Nargis, A., Rashid, H. O., Jhumur, A. K., Haque, M. E., Islam, M. N., & Habib, A. (2019). Human health risk assessment of toxic ele- ments in fish species collected from the river Buriganga, Bang- ladesh. Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 26, (1), 120-146.
- Obi, C.C., Adebusoye, S.A., Ugoji, E.O., Ilori, M.O., Amund, O.O., & Hi- ckey, W.J. (2016). Microbial communities in sediments of Lagos Lagoon, Nigeria: Elucidation of community structure and poten- tial ımpacts of contamination by municipal and industrial was- tes. Frontiers in Microbiology, 7, 1213, https://doi.org/10,3389/ fmicb,2016,01213
- Özkan, E. Y., Fural, Ş., Kükrer, S., & Büyükışık, H. B. (2022). Seaso- nal and spatial variations of ecological risk from potential toxic elements in the southern littoral zone of İzmir Inner Gulf, Tur- key. Environmental Science and Pollution Research, 29, 62669– 62689. https://doi.org/10.1007/s11356-022-19987-1
- Siegenthaler, U., & Sarmiento, J. (1993). Atmospheric carbon dioxide and ocean. Nature Science, 365, 119 - 125.
- Sutherland, R. A. (2000). Bed sediment-associated trace metals in an urban stream, Oahu, Hawaii. Environmental Geology, 39, 611- 627. https://doi.org/10.1007/s002540050473
- Uluturhan , E., Kontaş, A., & Can, E. (2011). Sediment concentrati- ons of heavy metals in the Homa Lagoon (Eastern Aegean Sea): Assessment of contamination and ecological risks. Marine Pollu- tion Bulletin, 62, 1989-1997. https://doi.org/10.1016/j.marpol- bul.2011.06.019
- Ustaoğlu, F., & Islam, M. S. (2020). Potential toxic elements in se- diment of some rivers at Giresun, Northeast Turkey: A preli- minary assessment for ecotoxicological status and health risk. Ecological Indicators, 113, 106237. https://doi.org/10.1016/j. ecolind.2020.106237
- Ustaoğlu, F., Islam, S., & Tokatlı, C. (2022). Ecological and probabi- listic human health hazard assessment of heavy metals in Sera Lake Nature Park sediments (Trabzon, Turkey), Arabian Journal of Geosciences, 15, (597) , https://doi,org/10,1007/s12517- 022-09838-1
- Varol, M, (2020), Environmental, ecological and health risks of tra- ce metals in sediments of a large reservoir on the Euphrates River (Turkey), Environmental Research, 187, https://doi,or- g/10,1016/j,envres,2020,109664
- Wang, L., Dai, L., Li, L., & Liang, T. (2018). Multivariable cokriging pre- diction and source analysis of potentially toxic elements (Cr, Cu, Cd, Pb, and Zn) in surface sediments from Dongting Lake, China. Ecological Indicators, 94, 312-319.
- Walkley, A., & Black, I. (1934). An examination of the Degthareff met- hod far determining soil organic matter and a proposed modi- fication of the chromic acid titration method. Soil Science, 27, 29-38. http://dx.doi.org/10.1097/00010694-193401000-00003
- Wei, J., & Cen K. (2020). Assessment of human health risk based on characteristics of potential toxic elements (PTEs) contents in fo- ods sold in Beijing, China, Science of The Total Environment, 703, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.134747
- Yılmaz, T. (2015). Ağır metallerin (Pb, Zn, Cu, Cd) bazı karayosunu tür- lerinin klorofil içeriği üzerine etkisi. (Tez yayın numarası. 411620) [Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi], YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez- SorguSonucYeni.jsp
- Yılmaz, E. (2018).Edremit Çayı Havzası’nın (Balıkesir) uygulamalı je- omorfolojisi. (Tez yayın numarası. 512870) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi], YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok. gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
- Yucel-Gier, G., Kacar, A., Gönül, L.T., Pazi, L., Küçüksezgin, F., Erarsla- noğlu, N., & Toker, S.K. (2018). Evaluation of the relationship of picoplankton and viruses to environmental variables in a lagoon system (Çakalburnu Lagoon, Turkey), Chemistry and Ecology, 34 (3),211–228. https://doi.org/10,1080/02757540,2018,1427230
- Zhang, G., Bai, J., & Zhao, Q. (2016). Heavy metals in wetland so- ils along a wetland-forming chronose quence in the Yellow River Delta of China: Levels, sources and toxic risks. Ecologi- cal Indicators, 69, 331–339. https://doi.org/ 10.1016/j.eco- lind.2016.04.042
- Zonta R., Cassin D., Pini R., & Dominik J. (2019) Assessment of heavy metal and as contamination in the surface sediments of Po delta lagoons (Italy), Estuarine, Coastal and Shelf Science, 225. https://doi.org/10.1016/j.ecss.2019.05.017
| APA | AYKIR D, FURAL Ş, KÜKRER S, Mutlu Y (2022). Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. , 103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| Chicago | AYKIR DILEK,FURAL ŞAKİR,KÜKRER SERKAN,Mutlu Yunus Emre Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. (2022): 103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| MLA | AYKIR DILEK,FURAL ŞAKİR,KÜKRER SERKAN,Mutlu Yunus Emre Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. , 2022, ss.103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| AMA | AYKIR D,FURAL Ş,KÜKRER S,Mutlu Y Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. . 2022; 103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| Vancouver | AYKIR D,FURAL Ş,KÜKRER S,Mutlu Y Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. . 2022; 103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| IEEE | AYKIR D,FURAL Ş,KÜKRER S,Mutlu Y "Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği." , ss.103 - 114, 2022. 10.17211/tcd.1196255 |
| ISNAD | AYKIR, DILEK vd. "Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği". (2022), 103-114. https://doi.org/10.17211/tcd.1196255 |
| APA | AYKIR D, FURAL Ş, KÜKRER S, Mutlu Y (2022). Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. Türk Coğrafya Dergisi, (81), 103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| Chicago | AYKIR DILEK,FURAL ŞAKİR,KÜKRER SERKAN,Mutlu Yunus Emre Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. Türk Coğrafya Dergisi , no.81 (2022): 103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| MLA | AYKIR DILEK,FURAL ŞAKİR,KÜKRER SERKAN,Mutlu Yunus Emre Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. Türk Coğrafya Dergisi, vol., no.81, 2022, ss.103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| AMA | AYKIR D,FURAL Ş,KÜKRER S,Mutlu Y Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. Türk Coğrafya Dergisi. 2022; (81): 103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| Vancouver | AYKIR D,FURAL Ş,KÜKRER S,Mutlu Y Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği. Türk Coğrafya Dergisi. 2022; (81): 103 - 114. 10.17211/tcd.1196255 |
| IEEE | AYKIR D,FURAL Ş,KÜKRER S,Mutlu Y "Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği." Türk Coğrafya Dergisi, , ss.103 - 114, 2022. 10.17211/tcd.1196255 |
| ISNAD | AYKIR, DILEK vd. "Kıyı ekosistemlerinde ekolojik riskin zamansal değişiminin izlenmesi: Edremit Lagünü (Balıkesir) örneği". Türk Coğrafya Dergisi 81 (2022), 103-114. https://doi.org/10.17211/tcd.1196255 |
