Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma

Öztay, Hilal; OZTÜRK, SEVGI AYSE

Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma

HİLAL ÖZTAY ÇAĞAN, (Öğr. Gör. Dr., Kastamonu Üniversitesi Araç Rafet Vergili Meslek Yüksekokulu, Türkiye)

Sevgi Ayşe ÖZTÜRK (Prof. Dr., Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Türkiye)

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi

8 1

Yıl: 2022 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 39 - 76 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-06-2023

Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma

Öz:

Bu çalışmada moda yaşam tarzı değişkeni açısından kümeleme yapılarak pazar bölümlendirilmiş, tüketici profilleri ortaya konmuş ve özellikleri tanımlanmıştır. Nicel araştırma yaklaşımı benimsenerek anket yardımı ile 980 katılımcıdan toplanan veriler istatistiksel analiz teknikleri ile çözümlenmiştir. Moda ilgilenimi, moda öncülüğü, bilgi arayışı, iyi giyinmeye önem verme, prestij, antimoda, ekonomiklik, etik ve toplumsal değerler boyutlarına dayalı olarak 8 kümeli bir çözüm önerisinin uygun olduğu görülmüştür. Elde edilen kümeler olumsuzlar, bağımsızlar, moda yönelimliler, kitle tüketicileri, gelenekçiler, moda liderleri, moda karşısında kayıtsızlar ve modayı reddedenler olarak isimlendirilmiştir. Yapılan ANOVA testleri sonrasında tüm kümeler arasında moda yaşam tarzları açısından anlamlı farklılıklar olduğu sonucu elde edilmiştir. Ayrıca gerçekleştirilen diskriminant analizi sonucunda, oluşturulan fonksiyonlar ile anlamlı şekilde ve yüksek oranda doğru biçimde sınıflandırma yapıldığı sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alışkan, B. (2020, Aralık). 2021 Yılının 5N1K’sı. Elele, s. 98-102.
Amed, I., Berg, A., Balchandani, A., Hedrich, S., Rölkens, F., Young, R., ve Poojara, S. (2020). The state of fashion 2020. New York: McKinsey Company.
Artukoğlu, N. (2013). Popüler kültür ve moda etkileşimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı.
Aviv, Y., Wei, M. M., ve Fuqiang, Z. (2019). Responsive pricing of fashion products: The effects of demand learning and strategic consumer behavior. Management Science, 65(7), 2982-3000.
Barbarosoğlu, F. (2015). Moda ve zihniyet (7. b.). İstanbul: İz Yayıncılık.
Belleau, B. D., Nowlin, K., Summers, T. A., ve Xu, Y. J. (2001). Fashion leaders’ and followers’ attitudes towards exotic leather apparel products. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 5(2), 133-144.
Bingöl, Ç. (2020, Kasım). Modada lokal bir hareket. Harper’s Bazaar, s. 114-115.
Browne, B. A., ve Kaldenberg, D. O. (1997). Conceptualizing self-monitoring: links to materialism and product involvement. Journal of Consumer Marketing, 14(1), 31-44.
Burton, S., Netemeyer, R. G., ve Lichtenstein, D. R. (1995). Gender differences for appearance-related attitudes and behaviors: Implications for consumer welfare. Journal of Public Policy ve Marketing, 14(1), 60-75.
Canayak, I. C. (2020, Kasım). Chiara Ferragani. Harper’s Bazaar, s. 165-179.
Cangül, O. (2006). Diskriminant analizi ve bir uygulama denemesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Chaney, D. (1999). Yaşam tarzları. (Çev. İ. Kutluk.) Ankara: Dost.
Chang, W.-L., Lu, L.-C., Su, H.-J., Lin, T. A., ve Chang, K.-Y. (2011). The relationship among consumer vanity trait, materialism and fashion anxiety. African Journal of Business Management, 5(9), 3466-3471.
Crane, D. (2003). Moda ve gündemleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Crispel, D. (1992). Diversity and how to manage it. American Demographics, 214.
Crowdhary, U. (1989). Fashion information seeking by younger and older consumers. Clothing and Textiles Research Journal, 8(1), 49-55.
Çınar, R., ve Çubukçu, İ. (2009). Tüketim toplumunun şekillenmesi ve tüketici davranışları karşılaştırmalı bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 277-300.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (5. b.). Ankara: Pegem.
Dal, V., ve Gürpınar, M. (2010). Hazır giyim sanayinde hızlı moda kavramı ve bir model önerisi. İstanbul: İstanbul Sanayi Odası.
Devrim, S. (2020, Aralık 16). www.all.com.tr. www.all.com.tr: http:// www.all.com.tr/haber/moda/hm-ile-modayi-paylas-715 adresinden alındı
Devrim, S. (2020, Aralık 7). www.all.com.tr. www.all.tr: http://www.all. com.tr/haber/moda/prada-ve-adidasin-yeni-bulusmasi-671 adresinden alındı
Engin Alpat, F. (2013). Yavaş moda nedir? Akdeniz Sanat Dergisi, 4(8), 44-47.
Esteban-Santos “L., Medina, I. G., Carey, L., ve Bellido-Pérez” E. (2018). Fashion bloggers: Communication tools for the fashion ındustry. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 22(3), 420-437.
Fraj, E., ve Martinez, E. (2006). Environmental values and lifestyles as determining factors of ecological consumer behaviour: an empirical analysis. Journal of Consumer Marketing, 23(3), 133-144.
Frank, R., Unfried, M., Schreder, R., ve Dieckmann, A. (2016). Ethical textile consumption: Only a question of selflessness? NIM Marketing Intelligence Review, 8(1), 53.
Gazzola, P., Pavione, E., Pezzetti, R., ve Grechi, D. (2020). Trends in the fashion industry. The perception of sustainability and circular economy: A gender/generation quantitative approach. Sustainability 12.7, 12(7), 2809
Gençtürk Hızal, G. S. (2003). Bir iletişim biçimi olarak moda: “Modus’un sınırları”. İletişim Araştırmaları, 1(1), 65-86.
Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Stanford University Press.
Gould, S. J., ve Stern, B. B. (1989). Gender schema and fashion consciousness. Psychology & Marketing, 6(2), 129-145.
Grunert, K. G., Brunsø, K., ve Bisp, S. (1993, October). Food-related life style: Development of a cross-culturally valid instrument for market surveillance. MAPP working paper no 12.
Gutman, J., ve Miles, M. K. (1982). Fashion life style, self-concept, shopping orientation, and store patronage: An integrative analysis. Journal of Retailing, 58(2), 64-86.
Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., ve Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Ankara: Seçkin.
Gürbüz, S. (2019). Amos ile yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Seçkin.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., ve Anderson, R. E. (2005). Multivariate data analysis (6. b.). New Jersey: Pearson.
Halaçoğlu, B. (2009). Tüketim kültürü, yaşam tarzları ve 1990’lı yıllar: Yeni kuşak Türkiye sinemasında “marjinal” kimlikler. B. Dağtaş, ve E. Dağtaş içinde, Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları (s. 267-302). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Han, H. (2016). Outdoor clothing purchasing tendencies among fashion lifestyle segments. The Research Journal of the Costume Culture, 24(2), 218-232.
Harris, D. L., ve Car, A. T. (2001). Prevalence of concern about physical appearance in the general population. British Journal of Plastic Surgery, 54(3), 223-226.
Hazır Giyim Sektörü Raporu. (2019). Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı: https://ticaret.gov.tr/data/5b87000813b8761450e18d7b/ Hazir_Giyim.pdf ihracat adresinden alındı
Hofstede, G. (1984). Culture’s consequences: International differences in work-related values. Sage.
Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing cultures: The Hofstede model in context. Online Readings in Psychology And Culture, 2(1), 1-25.
Hong, S.-S. (2007). Cosmetics purchasing behavior of males based on the fashion life style. Journal of the Korean Society of Costume, 57(2), 29-44.
Hourigan, S. R., ve Bougoure, U.-S. (2012). Towards a better understanding of fashion clothing involvement. Australasian Marketing Journal, 20(2), 127-135.
Hur, W.-M., Kim, H. K., ve Park, J. (2010). Food- and situation-specific lifestyle segmentation of kitchen appliance market. British Food Journal, 112(3), 294-305.
Jeong, Y. J., ve Park, O. L. (2004). A study on consumer satisfaction according to fashion life style on the internet shopping. Korean Journal of Human Ecology, 13(1), 123-133.
Kahraman, H. B. (2002). Postmodernite ve modernite arasında Türkiye. İstanbul: Everest.
Karaköse, D. (2020, Aralık 12). vogue.com.tr. vogue.com.tr: https://vogue. com.tr/moda/adan-zye-manifestonun-yeni-temsilcisi adresinden alındı
Kartajaya, H., Iqbal, M., Alfisyahr, R., Devita, L. D., ve Ismail, T. (2019). Segmenting Islamic fashion lifestyle on Indonesian woman. Research Journal of Textile and Apparel, 23(4), 306-322.
Kawamura, Y. (2016). Moda-Loji. (Çev. Ş. Özüdoğru) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Kaya, K., ve Oğuz, Z. N. (2010, Aralık). Üniversite gençliğinin alışveriş tercihlerinde tüketim kültürünün rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi(22), 147-164.
Kılıçer, T. (2011). KOBİ’lerin girişimci pazarlama yaklaşımı, yenilik yaratma çabaları, performansları ve sahip yöneticilerinin girişimcilik tutumları açısından profilleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kipöz, Ş., ve Atalay, D. (2015). Etik modanın temsiliyeti bağlamında vaatleri ve çelişkileri: ‘etik moda’ ne kadar etik sunuluyor? Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi (Yedi), 14(14), 101-115.
Ko, E., ve Mok, B. (2001). A study on the advertising effects by internet advertising types and fashion lifestyles. Jornal of Korean Sciety of Clothing and Textiles, 25(7), 1258-1269.
Ko, E., Kim, E., Taylor, C. R., Kim, K. H., ve Kang, L. J. (2007). Cross-national market segmentation in the fashion industry: A study of European, Korean, and US consumers. International Marketing Review, 24(5), 629-651.
Ko, E., Kim, K., ve Kwon, J. (2006). Impact of fashion online community characteristics on brand loyalty: Comparisons among lifestyle groups. Journal of Korean Academy of Marketing Science, 16(3), 87-106.
Ko, E., Kwon, J. H., ve Yun, S. Y. (2005). Consumer segmentation by lifestyle and development of e-CRM strategies. Journal of the Korean Society of Clothing and Textiles, 29(6), 847-858.
Ko, S.-J., ve Koh, A.-R. (2009). A study on clothing purchase behavior as related to the fashion lifestyle of the new generation of Indian women living in Mumbai. Journal of the Korean Sciety of Clothing and Textiles, 33(10), 1590-1600.
Kocatürk, E. B. (2017). Moda pazarlamasına yönelik literatür taraması ve moda pazarlamasında güncel gelişmeler. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(3), 72-86.
Kuzu, A. (2008). İnternet kullanımı ve aile araştırması. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
Lee, S.-H., ve Workman, J. (2014). Vanity, fashion leadership, and self-consciousness among south korean male and female college students. International Journal of Fashion Design, Technology and Education, 7(2), 115-124.
Lee, S.-I., Park, H.-J., ve Chung, H.-Y. (2004). The impact of TV home shoppers’ fashion lifestyle on fashion goods purchasings. Journal of the Korean Society of Clothing and Textiles, 28(1), 54-65.
Li, G., Li, G., ve Kambele, Z. (2012). Luxury brand consumers in China: Persieved value, fashion lifestyle, and willingness to pay. Journal of Business Research, 65, 1516-1522.
Magno, F. (2017). The influence of cultural blogs on their readers’ cultural product choices. International Journal of Information Management, 37(3), 142-149.
Meydan, C. H., ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi, amos uygulamaları (2. b.). Ankara: Detay.
Ming Law, K., Zhang, Z.-M., ve Leung, C.-S. (2004). Fashion change and fashion consumption: The chaotic perspective. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 8(4), 362-374.
Özdemir, H. (2012). Türkiye’de iç göçler üzerine genel bir değerlendirme. Akademik Bakış, (30), 1-18.
Öztay, H. (2021). Kadın tüketicilerin moda yaşam tarzlarının belirlenmesine yönelik kümeleme analizi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Park, H. S., ve Fei, X. (2012). Clothing purchasing behavior and attitude toward the Korean wave and Korean fashion according to the fashion lifestyle of Chinese women in their 20s. Journal of the Korean Society of Clothing and Textiles, 36(7), 690-702.
Park, K. (2014). Cognition, attitude and purchasing experience of spa brands by types of fashion lifestyle. Fashion and Textiles Research Journal, 16(4), 604-613.
Peters, C., Shelton, J. A., ve Thomas, J. B. (2011). Self-concept and the fashion behavior of women over 50. Journal of Fashion Marketing and Management, 15(3), 291-305.
Polegato, R., ve Wall, M. (1980). Information seeking by fashion opinion leaders and followers. Home Ecomomics Research Journal, 8(5), 327-338.
Pookulangara, S., ve Shephard, A. (2013). Slow fashion movement: Understanding consumer perceptions-an exploratory study. Journal of retailing and consumer services, 20(2), 200-206.
Sağocak, M. (2007). Tsarımın sosyo-kültürel boyutu. YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi, 2(4), 254-265.
Shim, S., ve Bickle, M. (1994). Benefit segments of the female apparel market: Psychographics, shopping orientations, and demographics. Clothing and Textiles Research Journal, 12(1), 1-12.
Shin, N.-J., ve Lee, K.-H. (2016). Study on the classification of fashion lifestyle types and preferred colors for color planning. The Research Journal of the Costume Culture, 24(5), 531-543.
Solidarity Center (2019). Garment Textile Industry Fact Sheet 2019: Global garment and textile industries workers, rights and working conditions.
Solomon, M. R. (2013). Consumer behavior: Buying, having and being (10 b.). Baston: Pearson.
Solomon, M., Bamossy, G., Askegaard, S., ve Hogg, M. K. (2006). Consumer behavıour a European perspective (3. b.). Harlow: Pearson Education.
Song, H. (2018). Study on the tendency of ınterest of wearable textile products according to college students’ fashion life style. Journal of Fashion Business, 22(1), 41-55.
Sproles, G. B. (1974). Fashion theory: A conceptual framework. ACR North American Advances, (s. 463-472).
Sung, H., ve Jeon, Y. (2009). A proﬁle of Koreans: Who purchases fashion goods online? Journal of Fashion MArketing and Management: An International Journal, 13(1), 79-97.
Tatzel, M. (1982). Skill and motivation in clothes shopping: Fashion- conscious, ındependent, anxious, and apathetic consumers. Journal of Retailing, 58(4), 90-98.
Tigert, D. J., King, C. W., ve Ring, L. (1980). Fashıon involvement: A cross-cultural comparatıve analysıs. Advances in Consumer Research, 7(1), 17-21.
Tigert, D. J., Ring, L. J., ve King, C. W. (1976). Fashion involvement and buying behavior: A methodological study. Advances in Consumer Research, 3, 46-52.
TÜİK. (2020, Aralık 18). www.tuik.gov.tr: https://www.tuik.gov.tr/ adresinden alındı
Yanıklar, C. (2006). Tüketimin sosyolojisi. İstanbul: Birey Yayıncılık.
Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(Özel sayı), 74-85.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zhu, H., Wang, Q., Yan, L., ve Wu, G. (2009). Are consumers what they consume? - Linking lifestyle segmentation to product attributes: an exploratory study of the Chinese mobile phone market. Journal of Marketing Management, 25(3-4), 295-314.

APA	Öztay H, OZTÜRK S (2022). Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. , 39 - 76.
Chicago	Öztay Hilal,OZTÜRK SEVGI AYSE Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. (2022): 39 - 76.
MLA	Öztay Hilal,OZTÜRK SEVGI AYSE Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. , 2022, ss.39 - 76.
AMA	Öztay H,OZTÜRK S Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. . 2022; 39 - 76.
Vancouver	Öztay H,OZTÜRK S Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. . 2022; 39 - 76.
IEEE	Öztay H,OZTÜRK S "Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma." , ss.39 - 76, 2022.
ISNAD	Öztay, Hilal - OZTÜRK, SEVGI AYSE. "Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma". (2022), 39-76.

APA	Öztay H, OZTÜRK S (2022). Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 14(1), 39 - 76.
Chicago	Öztay Hilal,OZTÜRK SEVGI AYSE Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi 14, no.1 (2022): 39 - 76.
MLA	Öztay Hilal,OZTÜRK SEVGI AYSE Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, vol.14, no.1, 2022, ss.39 - 76.
AMA	Öztay H,OZTÜRK S Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi. 2022; 14(1): 39 - 76.
Vancouver	Öztay H,OZTÜRK S Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi. 2022; 14(1): 39 - 76.
IEEE	Öztay H,OZTÜRK S "Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma." Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 14, ss.39 - 76, 2022.
ISNAD	Öztay, Hilal - OZTÜRK, SEVGI AYSE. "Modanın Farklı Kümeleri: Türkiye’de Moda Yaşam Tarzları Üzerine Bir Araştırma". Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi 14/1 (2022), 39-76.