Yıl: 2022 Cilt: 15 Sayı: 40 Sayfa Aralığı: 1183 - 1196 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.12981/mahder.1185511 İndeks Tarihi: 24-08-2023

KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI

Öz:
Bu çalışma Jungiyen bir yaklaşımla Keloğlan masallarının kamil erkekliğin inşaası hakkında bize neler söylediğini inceleyecektir. Makalede “Keloğlan ve Dev Anası” ve “Keloğlan ve Köse Değirmenci” masalları Jungiyen metotla analiz edilecektir. Bu masallar bir tekamülü ya da Jungiyen tabirle bir bireyleşme sürecini betimlemektedir. Bir arada incelendiğinde masallar Keloğlan tarafından temsil edilen eril egonun bastırılmış psişik içeriği bilince getirmek ve entegre etmek suretiyle nasıl geliştiğini ve güçlendiğini aşamalarıyla ortaya koymaktadır. Jungiyen perspektife göre masallar boyunca karşılaştığımız karakterlerin tümü tek bir psişenin parçalarını oluştururlar ve bu parçaların bireyleşme sürecindeki değişimlerini temsil ederler. Bu süreç sonunda ortaya çıkan ve aslında eril egonun gelişmiş halini temsil eden “oyunbaz” arketipi, ilk bakışta olumsuz gibi görünse de işin aslı öyle değildir. “Köse değirmenci” karakteriyle en tipik formda karşımıza çıkan oyunbaz arketipi aslında espirili, spontan, pratik ve demokrat bir kişiliktir. Oyunlarının ve dalaverelerinin ardında farklı, fakat kendi içinde tutarlı bir ahlaki duruş vardır. Bu haliyle “oyunbaz” arketipi geleneksel, korkusuz, kahraman ve savaşçı erkek tipinden farklı bir erkeklik sembolüdür, fakat pek çok açıdan ondan daha üstündür. Masalın sonunda Keloğlan da başta bir düşman gibi gördüğü, kaçmaya çalıştığı ama kaçamadığı, bir türlü baş edemediği oyunbaz köse değirmenciyle dost olur. Artık tekamül tamamlanmıştır. Bu şekilde Keloğlan bize alternatif, mütevazı ama güçlü bir erkeklik modeli sunar. Aynı zamanda, Anadolu topraklarında “üst” kültürde ataerkil bir anlayış hüküm sürse de, “alt” kültürlerde ataerkil olmayan bir erilliğin yüzyıllar öncesinden beri var olduğunu göstermek suretiyle bize daha açık ve daha esnek bir Anadolu kültürünün de pencerelerini aralar.
Anahtar Kelime: Jung erkeklik bireyleşme Keloğlan oyunbaz

FROM KELOĞLAN TO BEARDLESS MILLER: THE DEVELOPMENT OF MATURE MASCULINITY

Öz:
Embracing a Jungian approach, this article explores the Keloğlan stories’ concealed content about an alternative, mature masculinity. The two stories interpreted in this article consider the male ego’s journey of individuation by engaging repressed psychic content. This allows the emergence of the mature masculine in the form of the trickster archetype, represented by the “Beardless Miller.” In the beginning the trickster may not appear as a positive figure but as we know him better we develop a different opinion. The trickster is humorous, spontaneous, pluralist, and practical rather than fearless, heroic, rigid or traditional. Beardless Miller enters Keloğlan’s life as an antagonistic character but eventually we see a bond developing between the two. In the end Keloğlan starts resembling the Beardless Miller. This is when his transformation becomes complete. As such, Keloğlan stories present an alternative, humble, but powerful, masculinity. Further, Keloğlan also shows that, despite the patriarchal “ruling culture” in Anatolia, a non-patriarchal form of masculinity has been present in the more “residual cultures” of the region for aeons.
Anahtar Kelime: Keloğlan trickster Jung masculinity individuation

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alangu, T. (2000). Keloğlan masalları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Boratav, P. N. (1988). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği. İstabul: Adam Yayınları.
  • Chinen, A. B. (1993). Beyond the hero: Classic stories of men in search of soul. Philedelphia: Xlibris.
  • Daşdemir, C. (2019). Erler karısına koca olmaya giden Keloğlan. Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 12 (28), 991-1000.
  • Freud, S. (2022). Yaşamım ve psikanaliz. Ankara: Say Yayınları.
  • Freud, S. (2010). Interpretation of dreams: The complete and definitive text. New York: Basic Books.
  • Harmancı, M. (2012). Keloğlan’ın mitik aynadaki görüntüsü. Milli Folklor 24 (94), 72-80.
  • Hudson, M. (2001). The middle east. Political Science and Politics, 34 (4), 801-804.
  • Jung, C. G. (2001). Dört arketip. (Çev.: Z. A. Yılmazer), İstanbul: Metis Yayınları.
  • Jung, C. G. (1980). Collected works of Carl Jung part I: Archetypes and collective unconscious. (ed.: G. Adler-R.F.C. Hull), Princeton, N.J.: Princeton University Press.
  • Lerner, G.. (1986). The creation of patriarchy. Oxford & New York: Oxford University Press.
  • Moore, R.- Gilette, D.. (1992). King, warrior, magician, lover: Rediscovering the archetypes of the mature masculine. Harper: San Fransico.
  • Ölçer Özünel, E. (2005). Kel Ata’dan Keloğlan’a “hilebaz” dönüşüm. Milli Folklor, 17(67), 47-52.
  • Said, E. (1978). Orientalism. New York: Pantheon Books.
  • Şimşek, E. (2017). Türk masallarının millî tipi: Keloğlan. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 11, 41-57.
  • Uçkun, R. (2018). Keloğlan tipinin Gagauz masallarındaki yansımaları. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 18(2), 543-569.
  • Williams, R. (1977). Marxism and literature. Oxford & New York: Oxford University Press.
APA Demiralp S (2022). KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. , 1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
Chicago Demiralp Seda KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. (2022): 1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
MLA Demiralp Seda KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. , 2022, ss.1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
AMA Demiralp S KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. . 2022; 1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
Vancouver Demiralp S KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. . 2022; 1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
IEEE Demiralp S "KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI." , ss.1183 - 1196, 2022. 10.12981/mahder.1185511
ISNAD Demiralp, Seda. "KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI". (2022), 1183-1196. https://doi.org/10.12981/mahder.1185511
APA Demiralp S (2022). KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15(40), 1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
Chicago Demiralp Seda KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 15, no.40 (2022): 1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
MLA Demiralp Seda KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, vol.15, no.40, 2022, ss.1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
AMA Demiralp S KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2022; 15(40): 1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
Vancouver Demiralp S KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2022; 15(40): 1183 - 1196. 10.12981/mahder.1185511
IEEE Demiralp S "KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI." Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15, ss.1183 - 1196, 2022. 10.12981/mahder.1185511
ISNAD Demiralp, Seda. "KELOĞLAN’DAN KÖSE DEĞİRMENCİYE: KAMİL ERKEKLİĞİN İNŞASI". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 15/40 (2022), 1183-1196. https://doi.org/10.12981/mahder.1185511