Yıl: 2022 Cilt: 4 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 823 - 855 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.47136/asbuhfd.1190229 İndeks Tarihi: 21-09-2023

SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ

Öz:
Bu çalışmamızda Osmanlı’nın son yüzyılında başlayıp Cumhuriyet’le devam eden siyasal, sosyal ve hukuksal değişim sürecinde etkin aktörlerden biri olan Said Halim Paşa’nın hukuk ve toplum ilişkisi çerçevesinde görüşleri incelenmektedir. Bir yandan yüksek bürokratik ve siyasi görevleriyle etkin bir uygulamacı olan, diğer yandan da fikri mesaisini aktif biçimde sürdüren Said Halim, düşünsel çalışmalarının odağına devletin ve milletin çöküntü ve çözülmeden nasıl kurtarılabileceği sorununu almıştır. Bu kapsamda hukukun toplumsal niteliğine vurgu yapmış, hukukun sosyal bir kurum olarak nihayetinde ait olduğu topluma özgü olduğunu ifade etmiştir. Ona göre kanunlar her toplumun kendi tarihsel ve geleneksel birikiminin ürünüdürler. Bu nedenle başka toplumlardan doğrudan yapılan kanun iktibasları yarardan çok zarar getirirler. Said Halim, bu duruma örnek olarak Kanun-i Esasi üzerinde ısrarla durmuş, Kanun-i Esasi’nin Osmanlı Devleti ve toplumuna büyük zararlar verdiğini ileri sürmüştür. Uygulayıcı ve teorisyen kimliğiyle faal bir aktör olarak toplumsal sorunlara eğilen, bu kapsamda hukuka ve hukuk-toplum ilişkilerine de değinen Said Halim, konunun Türkiye eksenli ele alınışlarında fikirleri dikkate alınması gereken önemli düşünürlerden biridir.
Anahtar Kelime: Hukuk ve toplum ilişkisi Said Halim Paşa hukukun kaynağı hukukun işlevselliği hukuk ve değişme Kanun-i Esasi.

The Relationship Between Law and Society in Said Halim Pasha

Öz:
In this article, Said Halim Pasha’s views on the relationship between law and society will be examined. He was one of the active actors in the process of political, social and legal change that started in the last century of the Ottoman Empire and continued with the Republic. Said Halim, who was an important practitioner with duties in high bureaucratic and political positions on the one hand and he actively pursued his intellectual work on the other, placed the problem of how the state and society could be saved from collapse and dissolution to the center of his studies. In this context, he emphasized the social nature of law and stated that law, as a social institution, is ultimately unique to the society to which it belongs. According to him, laws are the product of each society's own historical and traditional accumulation. For this reason, direct law citations from other societies bring more harm than good. Said Halim insistently mentioned Kanun-i Esasi as an example of this situation, and claimed that Kanun-i Esasi had caused great harm to the Ottoman Empire and society. As an active practitioner and a theoretician, Said Halim focused on social problems, and in this regard worked on law and law-society relations. Therefore, he is one of the important thinkers whose ideas should be taken into account regarding the study of the relationship between society and law in the Turkish context.
Anahtar Kelime: Relationship Between Law And Society Said Halim Pasha source of law functionality of law law and change The Ottoman Basic Law.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ağaoğulları, Mehmet Ali ve Levent Köker. İmparatorluktan Tanrı Devletine. Ankara: İmge Kitabevi, 1991.
  • Aktay, Yasin. “Osmanlı’nın İslamcı Prens’i: Said Halim Paşa.” Said Halim Paşa Kitabı Osmanlı Sadrazamı ve Düşünür. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2021.
  • Aristoteles. Politika. Çeviren Mete Tunçay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1975.
  • Bostan, M. Hanefi. Bir İslamcı Düşünür Said Halim Paşa. İstanbul: İrfan Yayıncılık, 1992.
  • Bostan, M. Hanefi. “Said Halim Paşa ve Fikirleri.” 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum 8, 22 (2019).
  • Cengiz, Osman. “Son Devir Osmanlı Düşüncesi: Said Halim Paşa Külliyatında Bilgi Sosyolojisinin İmkanı.” TYB Akademi, 36 (2022).
  • Gökalp, Ziya. “İçtimai Usul-i Fıkıh”. İslam Mecmuası. Yıl 1, 3 (1332 H.).
  • Hamidullah, Muhammed. “İslam Hukukunun Kaynaklarına Dair Yeni Bir Tedkik.” Çev. Bülend Davran. İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi I, Cüz 1-4 (1953).
  • Hirş, Ernest. Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi Dersleri. Güncel Dile Uyarlayan Selçuk Baran Veziroğlu. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2001.
  • Işık, Vahdettin (Hazırlayan). Said Halim Paşa Külliyatı. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2019.
  • Işık, Vahdettin. “Said Halim Paşa ve Tadilen Islah Anlayışı Olarak İslamlaşmak.” Said Halim Paşa Kitabı Osmanlı Sadrazamı ve Düşünür. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2021.
  • Işıktaç, Yasemin ve Umut Koloş. Hukuk Sosyolojisi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2020.
  • TDV İslâm Ansiklopedisi. "Fıkıh." Cilt 13. İstanbul: Hayreddin Karaman, 1996.
  • TDV İslâm Ansiklopedisi. "Delil." Cilt 9. İstanbul: Ali Bardakoğlu, 1994.
  • Nal, Sabahattin. “Sait Halim Paşa’nın Egemenlik Anlayışı ve Öngördüğü Hükümet Sistemi.” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10, 1 (2019).
  • Ocakoğlu, Ömer Faruk. “Said Halim Paşa’da Hukuk ve Toplumsal Değişim.” Said Halim Paşa Kitabı Osmanlı Sadrazamı ve Düşünür. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2021.
  • Orum, Fatih. “Tayyib ve Habis Kavramları Çerçevesinde Kur’an-ı Kerim’de Rasulullah’ın Helal-Haram Belirleme Yetkisine Dair Ayetlerin Hukuki Tahlili.” Kalemname 3, 6 (2018).
  • Ortaylı, İlber. “Osmanlı Devletinde Lâiklik ve Hukukun Romanizasyonu.” Erdem Dergisi, no. 27 (1997).
  • Özyurt, Cevat. “Said Halim Paşa Düşüncesinde Değişim ve Süreklilik: Muhafazakâr-Reformcu İslamcılığın Oluşumu.” Said Halim Paşa Kitabı Osmanlı Sadrazamı ve Düşünür. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2021.
  • Prens Mehmed Said Halim Paşa. Buhran-ı Fikrimiz. İstanbul: Dâr’ül-hilâfet’il-aliyye Hukuk Matbaası, 1337.
  • Prens Said Halim Paşa. “Meşrutiyetin Tesirat ve Netayici.” Sebilü'r-Reşad XV, 383 (19 Kanun-i Evvel 1334).
  • Prens Said Halim Paşa. “Kanun-ı Esasinin Ahval-i İctimaiyye ve Mevki-i Siyasimizle Adem-i Te'lifi: Kanun-ı Esasi Bizim Hal ve Mevki-i İctimaimizle Gayr-ı Kabil-i Te'lifdir.” Sebilü'r- Reşad XV, 384 (26 Kanun-i Evvel 1334).
  • Said Halim Paşa. Buhranlarımız. Hazırlayan M. Ertuğrul Düzdağ. İstanbul: Tercüman Gazetesi Yayınları, 1973.
  • Said Halim Paşa (Mehmet mahlasıyla). İnhitat-ı İslam Hakkında Bir Tecrübe-i Kalemiye. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1334.
  • Said Halim Paşa (Mehmet mahlasıyla). Mukallidliklerimiz. İstanbul: Cihan Matbaası, 1329.
  • Şentop, Mustafa. “Tanzimat Dönemi Kanunlaştırma Faaliyetleri Literatürü.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 3, 5 (2005).
  • Şimşirgil, Ahmet ve Ekinci, Ekrem Buğra. Ahmed Cevdet Paşa ve Mecelle. İstanbul: KTB Yayınları, 2009.
  • Topçuoğlu, Hamide. “Max Weber'e Göre Hukukî Düşüncenin Kategorileri ve Yeni Hukuk Normlarının Teşekkül Tarzları.” Ord. Prof. Dr. Ernst E. Hirsch'e Armağan. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1964.
  • Türkyılmaz, Hilmi. “İslamcı Bir Düşünür, Said Halim’in Batılılaşmaya Bakışı”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IIV (2021).
  • Weber, Max. Economy and Society. Editörler G. Roth ve C. Wittich. California: University of California Press, 1978.
APA KADIOĞLU A (2022). SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. , 823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
Chicago KADIOĞLU AHMET SELİM SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. (2022): 823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
MLA KADIOĞLU AHMET SELİM SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. , 2022, ss.823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
AMA KADIOĞLU A SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. . 2022; 823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
Vancouver KADIOĞLU A SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. . 2022; 823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
IEEE KADIOĞLU A "SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ." , ss.823 - 855, 2022. 10.47136/asbuhfd.1190229
ISNAD KADIOĞLU, AHMET SELİM. "SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ". (2022), 823-855. https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1190229
APA KADIOĞLU A (2022). SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi dergisi, 4(2), 823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
Chicago KADIOĞLU AHMET SELİM SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi dergisi 4, no.2 (2022): 823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
MLA KADIOĞLU AHMET SELİM SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi dergisi, vol.4, no.2, 2022, ss.823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
AMA KADIOĞLU A SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi dergisi. 2022; 4(2): 823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
Vancouver KADIOĞLU A SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi dergisi. 2022; 4(2): 823 - 855. 10.47136/asbuhfd.1190229
IEEE KADIOĞLU A "SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ." Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi dergisi, 4, ss.823 - 855, 2022. 10.47136/asbuhfd.1190229
ISNAD KADIOĞLU, AHMET SELİM. "SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ". Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi dergisi 4/2 (2022), 823-855. https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1190229