Yıl: 2023 Cilt: Sayı: Cumhuriyet'in 100. Yılında Türkiye Sayfa Aralığı: 284 - 306 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33692/avrasyad.1355580 İndeks Tarihi: 08-11-2023

1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI

Öz:
Dünyadaki diğer tüm toplumlarda olduğu gibi Türkler de tarihleri boyunca geçirdikleri siyasi evrelere, gelenekleri, yaşayış biçimleri, inançları ve coğrafik faktörlere bağlı olarak anma, kutlama, bayram gibi etkinlikleri yapmışlar ve bunların büyük bir kısmını gelecek nesillere aktararak devam ettirmişlerdir. İlk vatanları olan Orta Asya’da temellendirdikleri kültürel hayatlarını, Anadolu’ya göç ve İslamiyet’e geçiş ile yeni kültürel değerlerle zenginleştirmişlerdir. Osmanlı İmparatorluğu’nu döneminde, imparatorluğun gerektirdiği birçok tören ve ritüelleri de uygulamaya başlamışlardır. Batı’daki gelişmelere paralel olarak, Fransız Devrimi sonrası dünyada hızla etkili olmaya başlayan Ulusçuluğun gerektirdiği sembol ve törensel etkinlikler, ilk etapta Osmanlıcılık üzerinde kurgulanmıştır. Ancak II. Meşrutiyet döneminden itibaren, Osmanlıcılığın iflas etmesi ve imparatorluğun iyice dağılması ile Türkçülük ön plana çıkmıştır. Dönemin yöneticileri, Türk milliyetçiliğinin gelişmesine yönelik birtakım uygulamalar içinde bir süreden beri Batıda yaygınlaşan ve milliyetçiliği güçlendiren, “Milli Bayram” günü ilan etmeyi örnek almışlardır. Bu bağlamda Meşrutiyet’in ilan edildiği gün tarihimizde ilk milli bayram olarak kutlanmaya başlamış, bugünün dışında Osmanlı Devleti’nin Kuruluş günü ile idman, işçi ve çocuklar bayramları gibi kutlamalar da yapılmıştır. Cumhuriyet döneminde ise TBMM’nin açıldığı günün henüz Millî Mücadele devam ederken bayram ilan edilmesi ile başlayan bu uygulama, Cumhuriyet’in ilanının konsolosluklar aracılığı ile uluslararası “milli bayram “olarak kutlanmaya başlaması ile devam etmiştir. Millî Mücadele dönemi içinde önemli günler olan, Atatürk’ün Samsun’a çıkış günü, Büyük Taarruzun kazanıldığı gün ve TBMM’nin açıldığı günün aynı zamanda çocuk Bayramı olarak kutlanması da diğer ulusal bayram günleri olarak belirlenmiş ve günümüze kadar devam ettirilmiştir. Çalışmaya konu edinen Cumhuriyet Bayramı kutlamaları 1925’te resmi olarak başlamış, 10. Yıl, 50. Yıl ve 75. Yıl kutlamaları diğerlerinden daha fazla özenli ve ayrıntılı olmuştur. Özellikle 10. Yıl kutlamaları en kalıcı olanıdır. Kutlamalar ilkinden başlayarak genellikle birbirine benzer törenlerle devam ederken, her bir dönemin özelliği, dönemin politik olayları, iç ve dış siyasetteki konular ve tartışmaların bayram kutlamalara önemli bir etkisi olduğu görülmektedir. Özellikle çok partili siyasi hayata geçiş ile başlayan süreçte, Türkiye’nin milli bayramının iktidar ve muhalefet arasındaki çekişmelerin gölgesinde kaldığı görülmektedir. Ayrıca terör olayları, ekonomik sıkıntılar gibi faktörler de Milli Bayram coşkusunu ve katılımını olumsuz yönde etkileyen önemli sebepler olmuştur.
Anahtar Kelime: milli bayram kutlama yıldönümü söylem tören Ulusçuluk

REPUBLIC DAY CELEBRATIONS FROM 1923 TO 2000

Öz:
As in all other societies in the world, Turks have held events such as commemorations, celebrations and holidays depending on the political phases, traditions, lifestyles, beliefs and geographical factors throughout their history, and they have continued to transfer a large part of them to future generations. They enriched their cultural life, which they founded in their first homeland, Central Asia, with new cultural values with migration to Anatolia and conversion to Islam. During the period of the Ottoman Empire, they started to practice many ceremonies and rituals required by the empire Parallel to the developments in the West, the symbols and ceremonial activities required by the Nationalism, which started to be effective in the world after the French Revolution, were built on Ottomanism in the first place However, II. From the Second Constitutional Era, with the bankruptcy of Ottomanism and the disintegration of the empire, Turkism came to the fore. The rulers of the period took as an example the announcement of the "National Holiday" day, which has become widespread in the West for a while and strengthened nationalism, within some practices aimed at the development of Turkish nationalism. The rulers of the period took as an example the announcement of the "National Holiday" day, which has become widespread in the West for a while and strengthened nationalism, within some practices aimed at the development of Turkish nationalism. In this context, the day when the Constitutional Monarchy was proclaimed began to be celebrated as the first national holiday in our history, and other than today, celebrations such as the founding day of the Ottoman Empire and the training, workers and children's holidays were held. In the Republican period, this practice, which started with the declaration of the day of the opening of the Grand National Assembly of Turkey as a holiday while the National Struggle was still going on, continued with the proclamation of the Republic being celebrated as an international "national holiday" through the consulates. Celebrating Atatürk's departure to Samsun, the day when the Great Offensive was won, and the day when the Turkish Grand National Assembly was opened, which are known as important days during the National Struggle period, were also determined as the Children's Day and have been continued until today. The Republic Day celebrations, which are the subject of the study, started officially in 1925, and the 10th, 50th and 75th Anniversary celebrations were more elaborate and detailed than the others. Especially the 10th Anniversary celebrations are the most permanent. While the celebrations generally continue with similar ceremonies starting from the first, it is seen that the characteristics of each period, the political events of the period, the issues and discussions in domestic and foreign politics have a significant impact on the feast celebrations. Especially in the process that started with the transition to multi-party-political life, it is seen that Turkey's national holiday was overshadowed by the conflicts between the government and the opposition. In addition, factors such as terrorist incidents and economic troubles were also important reasons that negatively affected the enthusiasm and participation of the National Holiday.
Anahtar Kelime: Nationalism national holiday celebration anniversary discourse ceremony.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • BCA 1933. Fon Kodu: 450. 01, Yer No, 11 50 36–1.
  • BCA 1939.Fon Kodu 490.01, Yer No. 11 56 58 1 Cumhuriyet’in 16. Yıldönümü Kutlama Talimatı, Ankara.
  • BCA 1940. Fon Kodu 490.01, Yer No. 11 56 59 1 Cumhuriyet’in 17. Yıldönümü Kutlama Programı, Ankara.
  • BCA 1942.Fon Kodu 490.01, Yer No. 11 56 60 1 Cumhuriyet’in on dokuzuncu Yıldönümü Kutlama Programı, Ankara.
  • BCA, 16 Temmuz 1933.Fon Kodu, 490 01, Yer No, 11 50 36.1.
  • BCA, 22 Nisan 1933.Fon Kodu: 450. 01, Yer No, 11 50 36–1.
  • BCA, 24.02.1972. Fon Kodu, 30 18 1 2, Yer No, 279 18 2.
  • BCA, Fon Kodu, 03010.01.02, Yer No. 124.80.12,23.
  • BCA, Fon Kodu, 30 18 1 1, Yer No, 13 23, 21.04.1925.
  • BCA, 1925. “Cumhuriyetin İlanına tesadüf Eden 29 Ekim’in Milli Bayram kabul Edilmesi Hakkında Kanun, Kararname ve Talimatname” Fon Kodu, 2.13..2, 23. 4. Düstur, 1340, 5. Tertip, C.5.
  • Resmi Gazete, 26 Haziran 1933, Sayı:2437.
  • Resmî Gazete, Kabul Tarihi 27.5.1935, “Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun”.
  • Resmî Gazete, Kabul Tarihi, 30.3.1973. “Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 50’nci Yıldönümünün Kutlanması Hakkında Kanun”, Kanun No, 1701.
  • Resmî Gazete, 19 Mart 1981, Sayı.17284.
  • Resmî Gazete, Tarih: 9/11/1982 Sayı: 17863 (Mükerrer)
  • TBMM Zabıt Ceridesi, Cilt I, İçtima Senesi II, Devre II.
  • Meclisi Mebusan Zabit Ceridesi, 1909, C.5, Devre 1.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 1938, C.18, Devre:5.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 1958, Devre 1, İçtima; 2, C.10, Ankara.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 2, İçtima Senesi: 1, Cilt 3, İçtima 43.
  • Anıtkabir Özel Defteri 2001. (1953’ten Günümüze Anıtkabir’i Ziyaret Eden Yerli ve Yabancı Heyet Başkanlarının Atatürk Hakkındaki Duygu ve Düşünceleri), C. I, Ankara.
  • Atatürk, Kemal. 2002, Nutuk (1919-1927), Ankara.
  • Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II, 1997, Ankara.
  • Aydemir, Şevket Süreyya, 1999.İkinci Adam, C.2, 7. Baskı, byy.
  • Biçer, Hasan 2017. Cumhuriyet’in 50. Yıldönümü Kutlamaları, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
  • Bolat, Bengül Salman 2012. Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960), Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Ankara.
  • Çavdar, Tevfik 1996. Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, (1950-1995), Ankara.
  • Çay, Abdülhaluk,1996. Türk Ergenekon Bayramı Nevruz, 7.Baskı, Ankara.
  • Erdem, Sargon, 1992. “Bayram”, İslam Ansiklopedisi, C.5, İstanbul.
  • Ergin, Muharrem 2004. Dede Korkut Kitabı, C.I-II, Ankara.
  • Eroğul, Cem,2003. Demokrat Parti Tarih ve İdeolojisi, 4. Baskı, Ankara.
  • Ertuğ, Zeynep Tarım,1999. “Osmanlı Devleti’nde Resmî Törenler ve Birkaç Örnek, Yeni Türkiye, Sayı:34, Yıl:6.
  • Goloğlu, Mahmut, 1974. Milli Şef Dönemi (1939–1945), Ankara; Koçak, Cemil, 1996.Türkiye’de Milli Şef Dönemi, C.I-II, İstanbul.
  • Kili, Suna & Gözübüyük Şeref 2000. Türk Anayasa Metinleri, 2. Baskı, İstanbul.
  • Mahmut, Kaşgarlı, 1939. Divan-ı Lügat’it- Türk, Çev. Besim Atalay, C.I, Ankara.
  • Ökte, Faik 1951. Varlık Vergisi Faciası, İstanbul.
  • Pekolcay, Necla 1992. Mevlid, 11. Baskı, İstanbul.
  • Rehber Kitap (1923-1933) 1933, TTK Kütüphanesi.
  • Safa, Peyami 1996. Türk İnkılâbına Bakışlar, 2. Baskı, Ankara.
  • Tansel, Selahattin 1991. Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C.1-2, İstanbul.
  • Tunaya, Tarık Zafer 1952. Türkiye’de Siyasi Partiler, (1859–1952), İstanbul.
  • Tuncel, Bedrettin 1972. Atatürk ve 30 Ağustos Zaferi’nin İlk Kutlanışı, Ankara.
  • Akandere, Osman 2009. “1946 Genel Seçimleri ve Sonuçları Üzerinde İktidar ve Muhalefet Partileri Arasında Yapılan Tartışmalar I”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.25, Sayı 75, s.437-463.
  • Akandere, Osman 2010. “1946 Genel Seçimleri ve Sonuçları Üzerinde İktidar ve Muhalefet Partileri Arasında Yapılan Tartışmalar” II, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.26, Sayı 76, s, 1-26.
  • Çolak, Filiz 2006. “II. Meşrutiyet’in Bayram İlan Edilmesi Osmanlı Başkentinde Hürriyet Bayramı Kutlamaları”, Toplumsal Tarih, Sayı 151.
  • İnan, Abdülkadir 1968. “Eski Türklerde Teslim ve İtaat Sembolleri”, Makaleler ve İncelemeler, Ankara.
  • Koca, Salim 2002. “Eski Türklerde Bayram ve Festivaller”, Türkler, 3. Cilt, Bölüm 16, Ankara.
  • Oğuz, M. Öcal 2005. “Somut Olmayan Kültürel Miras: Türkiye’de Nevruz/ Yenigün”, Milli Folklor, C. 9, Sayı; 65.
  • Akit, 28 -29 Ekim 1998.
  • Akit, 29 Ekim 2001.
  • Atay, Falih Rıfkı 29 Ekim 1942, “19. Yıl”, Ulus; Atay Falih Rıfkı 29 Ekim 1943. “Yirminci Yıldönümü” Ulus.
  • Atay, Falih Rıfkı, “Güvenmek, İnanmak ve İnönü”, Ulus, 29 Ekim 1946.
  • Barış, 29 Ekim 1977.
  • “Cumhuriyet Bayramı ve Sovyet Rusya”, Zafer, 30 Ekim 1949.
  • Cumhuriyet 29 Ekim 1950.
  • Cumhuriyet 29 Ekim 1953.
  • Cumhuriyet 29 Ekim 1965.
  • Cumhuriyet 30-31 Ekim 1938; Ulus 30 Ekim 1938.
  • Cumhuriyet, 20- 29 Ekim 1998
  • Cumhuriyet, 27- 28 Ekim 1941, 1944.
  • Cumhuriyet, 27 Ekim 1973.
  • Cumhuriyet, 28 Ekim 1994.
  • Cumhuriyet, 29 Ekim 1982.
  • Cumhuriyet, 29-30 Ekim 2003
  • Cumhuriyet, 30 Ekim 1925-1929.
  • Cumhuriyet, 30 Ekim 1933.
  • Cumhuriyet; Orta Doğu, 29-30 Ekim 1980)
  • Erer, Tekin 28 Ekim 1973 “Kaygılar İçindeyiz”, Son Havadis.
  • Erim, Nihat. “Cumhuriyet’in 23. Yıldönümünde Dış Münasebetlerimiz”, Ulus, 29 Ekim 1948.
  • Fenik, Mümtaz Faik, 31 Ekim 1952. “Ulus’taki Resimler ve Bir Zihniyet” Zafer.
  • Hakimiyeti Milliye, 29 Ekim 1928.
  • Hakimiyeti Milliye, 29-31 Ekim 1927.
  • Hakimiyeti Milliye, 30 Ekim 1925.
  • Hakimiyeti Milliye, 30 Ekim 1925-1929.
  • Hakimiyeti Milliye, 30 Ekim 1933.
  • Hakimiyet-i Milliye; Vakit, Cumhuriyet, 30-31 Ekim 1924.
  • Hergün, 29 Ekim 1975.
  • Milliyet 29 Ekim 1950.
  • Milliyet 29 Ekim 1953.
  • Milliyet 29 Ekim 1954.
  • Milliyet 29 Ekim 1963.
  • Milliyet, 1 Kasım 1926.
  • Milliyet, 29-30 Ekim 1971.
  • Milliyet, 31 Ekim 1929.
  • Nadi, Nadir. “Vazife”, Cumhuriyet, 29 Ekim 1948.
  • Nadi, Nadir.29 Ekim 1956. “Kaçınılmaz Ödev”, Cumhuriyet.
  • Nadi, Nadir.29 Ekim 1957. “Olgunluk Sınavı”, Cumhuriyet.
  • Nadi. Yunus 31 Ekim 1938.Cumhuriyet, “Büyük Şefe Sonsuz Hürmet ve Tazim”
  • Selçuk, İlhan 26 Ekim 1973.” Yasalardan Kaldırılmalı”, Cumhuriyet.
  • Ulus 29 Ekim 1951.
  • Ulus 29 Ekim 1953.
  • Ulus, 27 Ekim 1943, 1945.
  • Ulus, 30 Ekim 1939-1945.
  • Vakit 29 Ekim 1994
  • Vakit, 29 Ekim 2002.
  • Vakit, 29-30 Ekim 2003.
  • Vatan, 27 -28Ekim 1973
  • Yalçın, Hüseyin Cahit “Türkiye’nin Dış Politikası”, Ulus, 29 Ekim 1949.
  • Zafer 29 Ekim 1953.
  • Zafer, 29 Ekim 1950.
  • Zafer, 29 Ekim 1957.
  • Zafer, 31 Ekim 1951.
APA Bolat B (2023). 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. , 284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
Chicago Bolat Bengül 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. (2023): 284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
MLA Bolat Bengül 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. , 2023, ss.284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
AMA Bolat B 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. . 2023; 284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
Vancouver Bolat B 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. . 2023; 284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
IEEE Bolat B "1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI." , ss.284 - 306, 2023. 10.33692/avrasyad.1355580
ISNAD Bolat, Bengül. "1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI". (2023), 284-306. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1355580
APA Bolat B (2023). 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, (Cumhuriyet'in 100. Yılında Türkiye), 284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
Chicago Bolat Bengül 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi , no.Cumhuriyet'in 100. Yılında Türkiye (2023): 284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
MLA Bolat Bengül 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, vol., no.Cumhuriyet'in 100. Yılında Türkiye, 2023, ss.284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
AMA Bolat B 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2023; (Cumhuriyet'in 100. Yılında Türkiye): 284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
Vancouver Bolat B 1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2023; (Cumhuriyet'in 100. Yılında Türkiye): 284 - 306. 10.33692/avrasyad.1355580
IEEE Bolat B "1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, , ss.284 - 306, 2023. 10.33692/avrasyad.1355580
ISNAD Bolat, Bengül. "1923’TEN 2000’E CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi Cumhuriyet'in 100. Yılında Türkiye (2023), 284-306. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1355580