Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 71 Sayfa Aralığı: 769 - 791 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.57083/adaletdergisi.1391749 İndeks Tarihi: 28-11-2023

FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ

Öz:
Hukuka giriş kitaplarından profesörlük takdim tezlerine, mevzuattan idari işlemlere ve yargı kararlarına, özel hukuk sözleşmelerinden devletlerarası antlaşmalara kadar hukuk daima bilgi içerir, bilgi üretir, bilgi tartışması ve bilgi arayışı sergiler. Mutlak anlamda bilgiyle iç içe olan hukuk sahasının, bilginin mahiyetini ve geçerliliğini konu edinen epistemoloji ile irtibatının kurulmaması ciddi bir eksiklik olagelmiştir. Bu eksiklik yüzünden hukuk bilgisi ve öğretisi, epistemolojinin genel ilkelerinden ve sorgulamalarından muaf, muaf olduğu ölçüde de -felsefi ve bilimsel açıdan- temelsiz ve tutarsız bir alan haline gelmiştir. Gayet dar, layıkıyla irdelenmemiş ve gerekçelendirilmemiş bir boyuta sıkışmış bulunan hukuki bilgi olgusu, hukuka atfedilen adalet, düzen, fayda gibi amaçların gerçekleşmesine elverişli değildir. Zira hukukun amacının ne olduğu, hangi yöntemlerle ve hangi derinlikte araştırılacağı yine epistemolojik, hatta ontolojik, her halükârda felsefi bir problemdir. Şu hâlde hukuki bilginin niteliğinin doğrudan hukukun niteliğine ve kalitesine dönüştüğü söylenebilir. Hukuk kalitesinin artırılabilmesi için hukuki bilginin epistemolojik kalitesini artırmanın zorunlu olması bu nedenledir. Bunun yolu da hukuki bilginin eleştirel yaklaşımlara tabi tutulması, boyutlarının artırılması, genel bilgi ve varlık olgularıyla ilişkisinin sağlıklı bir şekilde kurulması, kısacası hukukun felsefi açıdan nitelikli bir altyapıya kavuşturulmasıdır. Ancak sağlam bir felsefe altyapısı sayesinde bilimsel hüviyet kazanabilecek olan hukukun, başta epistemoloji olmak üzere felsefenin dallarından uzaklaşması, onu kendi kendini onaylama safsatasına düşürür, mekanik işleyişin bilim zannedilmesi tehlikesiyle karşı karşıya bırakır. Makalede çok yönlü bir felsefi tartışma bağlamında hukukun nitelikli hale gelmesinin imkanları araştırılmakta, hukuk bilgisinin daha derinlikli, kapsamlı, isabetli ve yararlı olması için çareler önerilmektedir.
Anahtar Kelime: bilgi felsefe hukuk öğreti epistemoloji ontoloji pozitivizm hikmet

A Philosophical Critique of Legal Knowledge

Öz:
From basic texts to sophisticated academic works, from legislation to administrative procedures and judicial decisions, from private law contracts to international treaties law is always about knowledge. It contains and produces knowledge. It involves debates on and pursuits for knowledge. Despite its absolute interconnectedness with knowledge, the legal discipline is not addressed from the perspective of epistemology—the branch of philosophy that questions the nature and validity of any knowledge. The fact that law is exempted from the general principles and inquiries of epistemology has made it unsubstantial and inconsistent in terms of philosophy and science. Legal knowledge today is crammed into a narrow, poorly analyzed and justified dimension, thus is not conducive to any purpose attributed to law, be it justice, order or utility. That is so because the question of the purpose of law is itself a question of philosophy, mainly of epistemology and ontology. One can easily claim that the philosophical quality of legal knowledge manifests itself as the quality of law. To increase legal quality, it is necessary to increase the epistemological quality of legal discipline. The way to this end is to subject legal knowledge to criticisms, to expand its dimensions, and to link it with the larger phenomena of knowledge and existence, in short, to set a competent philosophical basis for law. Alienating law from philosophy leads it towards circular thinking and the fallacy of self-approval, which then supports the illusion that legal technicalities amounts to science. This article examines the ways in which a philosophical outlook can improve the quality of law, and proposes remedies to make legal knowledge deeper, broader, more accurate and beneficial.
Anahtar Kelime: knowledge philosophy law doctrine epistemology ontology positivism wisdom

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aral V, Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları, 3. Baskı, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2012.
  • Balı A Ş, “Hangi ‘İnsan’ın Hakları?”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 23, Hayrettin Ökçesiz / Gülriz Uygur / Saim Üye (ed.), İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2012.
  • Bronsteen J / Buccafusco C / Masur J S, Happiness and the Law, University of Chicago Press, Chicago, 2015.
  • Brożek B, The Legal Mind: A New Introduction to Legal Epistemology, Cambridge University Press, Cambridge, 2020.
  • Cansel E / Özel Ç, Hukuk Başlangıcı – Hukukun Temel Kavramları ve Kurumları, 4. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2009.
  • Çamlı A Y, “Aristo’nun Referansıyla Geliştirilen Pratik-Rasyonellik Dinamiği”, C. 38, S. 2, 2019, Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, ss.1-28.
  • Gardiner G, “Legal Epistemology”, Oxford Bibliographies: Philosophy, Pritchard D (ed.), Oxford University Press, Oxford, 2019.
  • Gözler K, Hukuka Giriş, 12. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2015.
  • Güriz A, Hukuk Felsefesi, 7. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2007.
  • Gürkan Ü, Hukuk Sosyolojisine Giriş, 7. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2013.
  • Işıktaç Y, Hukuk Başlangıcı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2015.
  • Kelsen H, Pure Theory of Law, Lawbook Exchange, Clark N.J., 2009.
  • Maslow A H, “A Theory of Human Motivation”, C.50, S. 4, 1943, Psychological Review, ss.370-396.
  • Plato, Theaetetus, McDowell J (tr.), Oxford University Press, Oxford, 2014.
  • Posner E A / Sunstein C R, Law and Happiness, University of Chicago Press, Chicago, 2010.
  • Schmitt F F, Knowledge and Belief, Taylor & Francis, London, 2006.
  • Wilson A N, God's Funeral: A Biography of Faith and Doubt in Western Civilization, W. W. Norton & Company, New York, 1999.
  • Yücel M T, Hukuk Felsefesi, Türkiye Adalet Akademisi, Ankara, 2014.
APA KAYA E (2023). FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. , 769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
Chicago KAYA EMIR FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. (2023): 769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
MLA KAYA EMIR FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. , 2023, ss.769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
AMA KAYA E FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. . 2023; 769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
Vancouver KAYA E FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. . 2023; 769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
IEEE KAYA E "FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ." , ss.769 - 791, 2023. 10.57083/adaletdergisi.1391749
ISNAD KAYA, EMIR. "FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ". (2023), 769-791. https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391749
APA KAYA E (2023). FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. Adalet Dergisi , (71), 769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
Chicago KAYA EMIR FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. Adalet Dergisi , no.71 (2023): 769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
MLA KAYA EMIR FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. Adalet Dergisi , vol., no.71, 2023, ss.769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
AMA KAYA E FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. Adalet Dergisi . 2023; (71): 769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
Vancouver KAYA E FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ. Adalet Dergisi . 2023; (71): 769 - 791. 10.57083/adaletdergisi.1391749
IEEE KAYA E "FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ." Adalet Dergisi , , ss.769 - 791, 2023. 10.57083/adaletdergisi.1391749
ISNAD KAYA, EMIR. "FELSEFİ AÇIDAN HUKUKİ BİLGİNİN KRİTİĞİ". Adalet Dergisi 71 (2023), 769-791. https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391749