Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları

ÖZDEMİR, Emin

Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları

Emin ÖZDEMİR (Nevşehir Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Nevşehir, Türkiye)

Türk Dünyası Araştırmaları

21 3

Yıl: 2012 Cilt: 99 Sayı: 198 Sayfa Aralığı: 27 - 50 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları

Öz:

20. yüzyıla girildiğinde başta Kırım, Azerbaycan, İdil-Ural Bölgesi, Kazak Bozkırları ve Türkistan olmak üzere Türklerin yoğun olarak yaşadığı geniş bir coğrafya, Rusyanın kontrolündeydi. Rus işgalindeki bu bölgelerin Osmanlı Devleti ile olan ilişkileri ise çok eski devirlere dayanmaktaydı. İşgalden sonraki dönemlerde bu iki bölge arasındaki İslam ve Türklük temeline dayalı duygusal bağ, devam ettirilen kültürel ilişkiler sayesinde hiçbir zaman kopmamıştı. Osmanlı Devletinin son dönemlerinde gelişen Panislamizm ve Türkçülük düşünceleri bu bağı daha da kuvvetlendirmişti. İki bölge arasında güçlenen duygusal bağın ilk önemli yansıması, Balkan Savaşlarında hissedilir. Şark meselesinin bir parçası olan Balkan Savaşları, Rusya Türkleri kamuoyunda büyük bir teessür ve tepkiyle karşılanır. Rusyada yaşayan Türkler, Osmanlı Devletine yardımlar noktasında adeta seferber olurlar. Yapmış olduğumuz bu çalışmada Balkan Savaşlarının Rusya Türkleri arasında oluşturduğu akisleri ve onların maddi-manevi katkıları üzerinde duracağız.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Etnik Çalışmalar Kültürel Çalışmalar Edebiyat Sanat

Reaction of Turks in russia against the Balkan wars and their both material and spiritual contribution to Ottomans

Öz:

A large area of lands where Turks populated densely -for one Crimea, Azerbaijan, Idel-Ural Region, Kazakh Steppe and Turkistan- was under the control of Russians at the very beginning of 20th century. And the relations between those occupied areas by the Russians and the Ottoman State dated back to the very old times. In the years ahead after the occupation, Islamic and Turkish ethnicity-based emotional bond between the people of those territories and Ottoman State never broke off thanks to the maintained cultural relations. Furthermore, the ideas of Pan Islamism and Turkism which developed in the last periods of Ottoman State reinforced this bond. The first considerable reflection of the emotional link between these two regions was felt during the Balkan Wars. Balkan Wars, a piece of Eastern Question, were met with wide reactions and sorrow in Turkish public opinion in Russia; and so to speak, almost their fully available resources were mobilized. In this study, we will draw on the consequential effects of Balkan Wars among the Turks in Russia and both material and spiritual contribution of themselves.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Etnik Çalışmalar Kültürel Çalışmalar Edebiyat Sanat

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Arşiv Belgeleri
O.H.A.C. Arşivi, 413/69, 10.TS.1328.
O.H.A.C. Arşivi, 96/219, 10.KS.1328.
O.H.A.C. Arşivi, 237/7, 1KE.1328.
O.H.A.C. Arşivi, 256/103, 11.KE.1328.
O.H.A.C. Arşivi, 256/95, 14.KS.1328.
O.H.A.C. Arşivi, 193/21, 3.4.5.11KE.1329.
Kitap ve Süreli Yayınlar
Balkan Savaşı Maddesi, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 5, s. 23-25.
Balkan Savaşları Sırasında Bir Tatar Hemşirenin İstanbul Hatıraları, Meryem Rahmet Pataşof, İstanbul Araştırmaları, Haz. İsmail Türkoğlu, S. 6, s. 179-188, 1998.
Bayramda Tebrik, Türk Yurdu, Tubitay Yay, S. 29, C. II, 1912.
İmparatorluk Haricindeki Türklerin Osmanlılara Yardımları, Türk Yurdu, Tubitay Yayınları, S. 29, 1912.
Mühim Haber, Tercüman, S. 26, 7. Noyabır 1912.
Şimali Türk Gençlerinin Rus Gazetelerine Protestoları, Türk Yurdu, Tubitay Yayınları, S. 29, C. II, 1912.
Petersburgdan Mektup, Tercüman, S. 27, 13 Noyabır 1912.
Türklük Şuunu, Türk Yurdu, Tubitay Yayınları, S. 30, C. II, 1912.
Türk Mecruhlarına Yardım Meselesi, Tercüman, S. 25, 6 Noyabır 1912.
Tercüman, Tercüman, S. 25, 6 Noyabır 1912.
Açık, Fatma, Özbekistanda 1909-1917 Yılları Arasında Faaliyet Gösteren Turan Cemiyeti, Türk Yurdu, S. 214, C. XXV, 49-55, 2005.
Açıkkaya, Savaş, Çarlık Rusyası Hâkimiyetindeki Azerbaycan Türklerinde Ulus Bilincin Gelişmesinin Temel Dinamikleri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 28, 2010/1.
Akçura, Yusuf, İmparatorluk Haricindeki Türklerde Türklük Hamiyeti, Türk Yurdu, Tubitay Yay., S. 28, C. II, 1912.
Akçura, Yusuf, Türklük Şuunu, Türk Yurdu, Tubitay Yayınları, S. 26, C. II, 1912.
Akçura, Yusuf, Türklük Şuunu, Türk Yurdu, Tubitay Yayınları, S. 25, C. II, 1912.
Akçura, Yusuf, Türk Aleminde, Türk Yurdu, Tubitay Yayınları, S. 1, C. I, 1911.
Andican, Ahad, Osmanlıdan Günümüze Türkiye ve Orta Asya, İstan- bul, 2009.
Andican, Ahad, Cedidizmden Bağımsızlığa Hariçte Türkistan Mücadelesi, İstanbul, 2003.
Arabacı, H.Murat, 1783 Yılından Sonra Kırım Türklerinin Osmanlı Devleti ile Kültürel Münasebetleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Vol. 1/2, s. 66-71, Kış, 2008.
Arslan, Betül, I. Dünya Savaşı Esnasında Azerbaycan Türklerinin Anadolu Türklerine Kardaş Kömeği ve Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi, Ankara, 2000.
Aşırlı, Akif, Azerbaycan Matbuatı Tarihi, Bakü, 2009.
Aşırlı, Akif, Cumhuriyet Devrü Matbuatında Kafkas İslam Ordusu, Bakü, 2007.
Bargan, Hüseyin, Ahmet Mithat Efendi ve İdil-Ural Türkleri, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 13, 21-41, Bahar, 2002.
Belgelerle Osmanlı-Türkistan İlişkileri (XVI. - XX. Yüzyıllar), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını, Ankara, 2004.
Bennigsen, Alexandre de, Çarlık ve Sovyet Hakimiyeti Altındaki Türkler, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Çev. Kemal Aytaç, S. 41, s. 159-179, 1986.
Bökeyhanov, Alihan, Şıgarmalar, Almatı, 1994.
Cabbarlı, Cafer, Eserleri, Haz. Arif Rüstemli, I. Cilt, Bakü, 2005.
Dadaşov, Aydın, Muhammet Hasan Hacınski, Bakü, 2004.
Devlet, Nadir, Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi (1905-1917), Ankara, 1999.
Dostkarayev, Baybota, Buharada 1912-1913 Yıllarında Yayınlanan Turan Gazetesinde Türkiye Konusunun Yansımaları, Kardeş Kalemler, S. 53, Mayıs, 2011.
Eski Devirlerden Günümüze Kazakistan ve Kazaklar, Çev. Abdulvahab Kara, İstanbul, 2007.
Görüryılmaz, Mustafa, Türk Kafkaz İslam Ordusu ve Ermeniler (1918), Bakü, 2009.
Hablemitoğlu, Necip, Çarlık Rusyasında Türk Kongreleri (1905-1917), Ankara, 1997.
Hablemitoğlu, Şengül ve Necip Hablemitoğlu, Şefika Gaspıralı ve Rusyadaki Türk Kadın Hareketi (1893-1920), Ankara, 1998.
Hayit, Baymirza, Türkistan Devletlerinin Milli Mücadeleleri Tarihi, Ankara, 1995.
İsmail Gaspıralı Seçilmiş Eserleri: 2 Fikri Eserleri, Haz. Yavuz Akpınar, İstanbul, 2004.
Kahhar, Tahir, Türkistan Matbuatında Türkiye (1900-1920), Uluslararası Dördüncü Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, 4-7 Kasım, Ankara, 1997.
Kara, Abdulvahap, Türkistan Türklerinin Kurtuluş Savaşına ve Cumhuriyete Katkıları, MSÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 3, s. 71- 82, Kasım, 2000.
Kendi Kaleminden İsmail Bey Gaspıralının İdealleri, İşleri, Tavsiyeleri ve Haberleri II, Haz. Sabri Arıkan, İstanbul, 2011.
Kengerli, Aybeniz Aliyeva, Azerbaycanda Romantik Türkçülük, Aktaran: Metin Özarslan, İstanbul, 2008.
Kerimi, Fatih, İstanbul Mektupları, Haz. Fazıl Gökçek, İstanbul, 2001.
Kırımlı, Hakan, Kırım Tatarlarında Milli Kimlik ve Milli Hareketler (1905-1916), Ankara, 1996.
Kurat, Akdes Nimet, Rusya Tarihi, Ankara, 1993.
Mehmet Emin Efendi, İstanbuldan Orta Asyaya Seyahat, Haz. Rıza Akdemir, Ankara, 2000.
Memmedli, Afina, Azerbaycan İstiklal Şairi Ahmet Cevat ve Türkiye, Bizim Ahıska, S. 9, s. 24-26, Kış, 2008.
Nami, Kazım, Rusyada Hilâl-ı Ahmer ve Matbuat, Türk Yurdu, Tubitay Yayınları, S. 27, C. II, 1912.
Osmanlı Devleti ile Kafkasya, Türkistan Kırım Hanlıkları Arasındaki Münasebetlere Dair Arşiv Belgeleri, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını, Ankara, 1992.
Osmanlı Hilâl-i Ahmer Salnamesi 1329-1331, Ahmet İhsan ve şürekâsı, İstanbul.
Özcan, Ömer, Türk Yurdunda Turancılık ve Türk Dünyası, Türk Yurdu, S. 283, C. XXXI, s. 22-30, Şubat, 2011.
Saray, Mehmet, Rus İşgali Devrinde Osmanlı Devleti İle Türkistan Hanlıkları Arasındaki Siyasi Münasebetler (1775-1875), Ankara, 1994.
Subhanberdina, Ü. ve S. Davitov, Aykap, Almatı, 1995.
Şahin, Erdal, Osmanlıların Kazan Tatar Türklerinin Kültürü ve Diline Etkileri, Osmanlı, C. 9, Yeni Türkiye Yayınları, s. 353-360.
Tepekaya, Muzaffer ve Leyla Kaplan, Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezinin Kuruluşu Faaliyetleri (1877-1923), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 10, s. 147-203, 2003.

APA	ÖZDEMİR E (2012). Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. , 27 - 50.
Chicago	ÖZDEMİR Emin Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. (2012): 27 - 50.
MLA	ÖZDEMİR Emin Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. , 2012, ss.27 - 50.
AMA	ÖZDEMİR E Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. . 2012; 27 - 50.
Vancouver	ÖZDEMİR E Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. . 2012; 27 - 50.
IEEE	ÖZDEMİR E "Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları." , ss.27 - 50, 2012.
ISNAD	ÖZDEMİR, Emin. "Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları". (2012), 27-50.

APA	ÖZDEMİR E (2012). Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. Türk Dünyası Araştırmaları, 99(198), 27 - 50.
Chicago	ÖZDEMİR Emin Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. Türk Dünyası Araştırmaları 99, no.198 (2012): 27 - 50.
MLA	ÖZDEMİR Emin Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. Türk Dünyası Araştırmaları, vol.99, no.198, 2012, ss.27 - 50.
AMA	ÖZDEMİR E Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. Türk Dünyası Araştırmaları. 2012; 99(198): 27 - 50.
Vancouver	ÖZDEMİR E Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları. Türk Dünyası Araştırmaları. 2012; 99(198): 27 - 50.
IEEE	ÖZDEMİR E "Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları." Türk Dünyası Araştırmaları, 99, ss.27 - 50, 2012.
ISNAD	ÖZDEMİR, Emin. "Rusya Türklerinin Balkan savaşlarına tepkileri ve Osmanlı'ya maddi-manevi katkıları". Türk Dünyası Araştırmaları 99/198 (2012), 27-50.