KASTAMONU’DA ASA SULARI

Küçükbasmacı, Gülten

KASTAMONU’DA ASA SULARI

Gülten KÜÇÜKBASMACI (Yrd. Doç. Dr., Kastamonu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Kastamonu,)

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi

137 2

Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 83 Sayfa Aralığı: 199 - 222 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

KASTAMONU’DA ASA SULARI

Öz:

Su, hayatımızı idame ettirmede en önemli maddedir. Ayrıca ilk çağlardan beri şifalı suların kullanıldığı yapılan kazılarda görülmektedir. Kaplıca ve içmelerden başka şifalı olduğuna inanılan kutsal sular da vardır. Bu suların şifa verici etkileri inanışlara, kişiler arası telkinlere, efsanelere, kişisel inançlara, yapanları bilinmeyen etkileyici yorumlara ve faydalandıklarını anlatanların tesirlerine vb. bağlıdır. Türklerde suyun kutsal olduğu bilinmektedir. Yer-su kültü VIII. yy'da devletin resmi kültlerinden biri olmuştur. Türkler İslamiyet'i kabul ettikten sonra su kültünün izlerini uzun müddet muhafaza etmişlerdir. Suyun kutsiyetine dair inançların günümüze kadar geldiği görülür. Suyun kutsallığı düşüncesi "zemzem suyu" ve "asa suları" ile devam etmektedir. Bu makalenin konusu "asa suları"dır. Araştırma alanı Kastamonu ile sınırlı tutulmuştur. Kastamonu'da kutsal ve şifalı olduklarına inanılan Hz. Pîr Şeyh Şabân-ı Velî Külliyesi Asa Suyu, Benli Sultan Külliyesi Asa Suyu, Abdal Hasan Külliyesi Asa Suyu, Haraçoğlu Türbesi Asa Suyu, ve Mehmet Efendi Türbesi Asa Suyu etrafında oluşan efsane, inanış ve uygulamalarla birlikte ele alınacaktır. Yapılan derlemeler ve gözlemler sonucu asa suları etrafında oluşan inanç ve uygulamaların devam ettiği görülmüştür. Ayrıca internet ortamında "asa suyu" ile ilgili bir tarama yapıldığında binlerce sonuçla karşılaşılmaktadır. Bu bulgular Türk kültüründe suyun kutsallığı fikrinin yüzyıllardan beri devam ederek günümüz insanının davranışlarına yön verdiğini göstermektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Antropoloji

ASA WATERS IN KASTAMONU

Öz:

Water is the most important factor in sustaining our lives to maintain. It is seen in excavations thathealing waters have been used since the early ages. There are different sacred waters are believed to behealing, such as hot spring and spas. The healing effects of these waters depend on beliefs, interpersonalincuncation, legends, personal beliefs, impressive anonymous interpretations and influence of peoplewho say they have healing etc.It is known that water is sacred among Turks. The ground-water cult has become one of the officialcults of the state in the eighth century. After the Turks converted to Islam, they kept the marks of thewater cult for a long time. Beliefs about the holiness of water still exist today. Today, the belief that wateris thought to be a life-giving and a creative sacred is continuing with “zemzem water” beside the “asawaters”.In this article “asa waters” will be studied. Research limited to Kastamonu. Pir Sheikh Shaban-i Veli Külliyesi Asa Suyu, Benli Sultan Külliyesi Asa Suyu, Abdal Hasan Külliyesi Asa Suyu, HaraçoğluTürbesi Asa Suyu and Mehmet Efendi Türbesi Asa Suyu will be discussed together with myths, beliefsand practices. They are believed to be holy and healing in Kastamonu.At the end of compilations and observations, it was observed that beliefs and practices around “asawaters” continue. Also there are thousands results when a search is made on “asa water” in the internetenvironment. These findings show that the sanctity of water in Turkish culture has been going on forcenturies and has been direct to the behaviors of today’s people.

Anahtar Kelime:

Konular: Antropoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abdal Hasan Hal Tercemesi. (1997). Kastamonu: İl Kültür Müdürlüğü.
Abdülkadiroğlu, Abdülkerim. (1987). “Kastamonu’da Dinî Folklor veya DinîManevî Halk İnançları”. III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, IV. Cilt, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1-18.
Abdülkadiroğlu, Abdülkerim. (1991). Havetîlik’in Şa’baniye Kolu, Şeyh Şaban-ı Velî ve Külliyesi. Ankara: Kastamonu Şeyh Şabân-ı Velî Derneği Yayınları.
Akman, Eyüp. (2002). “Türk ve Dünya Kültürlerindeki Su Kültü Üzerine Düşünceler”. Kastamonu Eğitim Dergisi 10 (1), 1-10.
Atlı, Sagıp. (2012). “Şeyh Şa’bân-ı Velî’nin Türbesi Etrafında Oluşan İnanç ve Uygulamalar”. Sufi Araştırmaları-Sufi Studies 6, 51-64. Erişim Tarihi: 25.09.2013. www. sufiarastirmalari.com
Aydoğan, Emine. (2006). “Anadolu Sahası Türk Halk Hikâyelerinde Mitolojik Unsurlar”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Başar, Zeki. (1989). “Şifalarına İnanılan Kutsal Sular”. Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 47-58.
Bayat, Fuzuli. (2007). Türk Mitolojik Sistemi 1. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Bekki, Selahaddin. (2002). “Altay-Türk Destancılık Geleneği ve Maaday-Kara Destanı”, Türkler Ansiklopedisi, 3. Cilt, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1026- 1046.
Cebecioğlu, Ethem. (2009). Tasavvuf Terileri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları.
Cooper, J. C.. (1998). “Water,”, An Illustrated Encyclopaedıa of Traditionol Symbols, London, 188-189.
Çağımlar, Zekiye. (2005). “Kastamonu Halk Kültürü İçinde Yatır-Ziyaret İnancı ve Bu İnanç Çerçevesinde Şeyh Şabân-ı Velî Etrafında Oluşturulan Efsaneler”. İkinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi, 445-467.
Çifci, Fazıl. (1995). Kastamonu Camileri-Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Demirci, Ziya. (1962). Kastamonu Evliyaları, Kastamonu: Doğrusöz Matbaası.
Dilek, İbrahim. (2998). “Altay Türk Kayçılık Geleneği ve Kayçı N. U. Ulagaşev”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi 5, 309-361.
Dramur, Rengin. (1989). “Bursa Kaplıcaları”. Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 125-137.
Doğru, Meral. (2013). “Türk Halk Anlatmalarında Süt”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Erişim tarihi: 18.01.2017. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
Eliade, Mircae. (1991). Kutsal ve Dindışı. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: Gece Yayınları.
Eliade, Mircae. (1994). Ebedî Dönüş Mitosu. Çev. Ümit Altuğ. Ankara: İmge Kitabevi.
Ergin, Muharrem. (1997). Dede Korkut Kitabı I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ergin, Muharrem. (2004). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Ergun, Pervin. (2004). Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Esin, Emel. (2001). Türk Kozmolojisine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Gökoğlu, Ahmet. (1952). Paphlagonia. Kastamonu: Doğrusöz Matbaası.
Gökyay, Orhan Şahik. (1973). Dedem Korkud’un Kitabı, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Gölpınarlı, Abdülbâki. (1995). Manakıb-ı Hacı Bektâş-ı Velî Vilâyetnâme, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Güzel, Abdurrahman. (2001). Hacı Bektaş-ı Velî ve Makâlât, Ankara: Akçağ Yayınları. http:// İhsangazi.bel.tr/site/haberdetay Erişim tarihi: 09.10.2013.
İnan, Abdülkadir. (1995). Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
İnan, Abdülkadir. (1998). “Türklerde Su Kültü ile İlgili Gelenekler”. Makaleler ve İncelemeler I. Cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 491-495.
Kalafat, Yaşar. (1995). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Kalafat, Yaşar. “Kastamonu ve Yakın Çevresinde İslam Azizleri”. Erişim tarihi: 09.10.2013. www. oocities.org/yasarkalafat/mak12.htm.
Küçükbasmacı, Gülten. (2000). “Kastamonu Halk Tababeti, İnanış ve Uygulamaları”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kıyak, Abdulkadir. (2013). “Geleneksel Türk İnanışlarındaki Su Kültünün Elazığ’daki İzleri”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (4), 22-39.
Kur’ân-ı Kerim Meâli (2012). Haz. Halil Altuntaş ve Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Lings, Martin. (2003). Simge ve Kökenörnek: Oluşum ve Anlamı Üzerine. Çev. Süleyman Sahra. Ankara: Hece Yayınları.
Ocak, Ahmet Yaşar. (2010). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menakıpnameler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ocak, Ahmet Yaşar. (2012). Hızır-İlyas Kültü, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
Oğuz, M. Öcal. (1998). “Mitolojimizde ve Ural Batır Destanında Başlangıçtaki Sonsuz Su”. Millî Folklor 10(38), 22-24.
Oymak, İskender. (2015). “Türk Mitolojisinde Su Kültü”. Türk Mitolojisine Giriş. Editör: Fatma Ahsen Turan ve Meral Ozan. Anakara: Gazi Kitabevi, 83-107.
Ögel, Bahaeddin. (1995). Türk Mitolojisi, II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ögel, Bahaeddin. (1998). Türk Mitolojisi, I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Roux, Jean Poul. (1998). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. Çev. Aykut Kazancıgil. İstanbul: İşaret Yayınları.
Roux, Jean Poul. (2012). Eski Türk Mitolojisi, Çev. Musa Yaşar Sağlam, Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
Rudhardt, Jean. (2006). “Su”, Çev. Adem Koç. Millî Folklor 70, 125-135.
Seyidov, M. A.. (1997). “Eski Türk Kitabelerinde Yer-Sub Meselesi”. Dil Tarih Coğrafya Tarih Araştırmaları Dergisi’nden Ayrı Basım, Çev. S. Gömeç. Ankara: Ekol Yayınevi, 259-265.
Şeşen, Ramazan (haz.). (1995). İbn-i Fadlan Seyahatnamesi. İstanbul, 1995.
Tanyu, Hikmet. (1976). “Türklerde Ağaçla İlgili İnanışlar”. Türk Folklor Araştırmaları Yıllığı 1975. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Tatcı, Mustafa. (2012). Hazret-i Pîr Şeyh Şabân-ı Velî ve Şabâniyye. İstanbul: H Yayınları.
Turan, Fatma Ahsen. (1992). “Hayat Ağacı”. Türk Kültürü 353, 543-553.
Turan, Osman. (1980). Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi. İstanbul: Nakışlar Yayınevi.
Uludağ, Süleyman (2010). “Şürb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklpedisi, C. 39, Ankara: TDV, 269-270.
www. ihsangazim.com/ihsangazi Erişim tarihi: 09.10.2013.
www.kastamonukulturturizm.gov.tr/belge/1-65967/hz.pir-seyh-saban-ı velikulliyesi-html Erişim tarihi: 01.11.2013.
www.kastamonukulturturizm.gov.tr/belge/1-65981/osmanli-devleti-donemi.html. Erişim tarihi: 09.10.2013.
Yavuz, Kemal. (2000). Âşık Paşa Garipnâme II/2. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Yazar, Mehmet Behçet. (1998). Kastamonu Eski Eserleri (Kastamonu Âsâr-ı Kadîmesi). Haz. Musa S. Cihangir. Kastamonu: Kastamonu Valiliği İl Özel İdaresi Yayınları
Yıldız, Esra. (2005). “Taşköprü Abdalhasan Köyü ve Türk Devri Mimari Eserleri”. Kastamonu Eğitim Dergisi 13(2), 583-608)
Yıldız, Naciye. (1995). Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü ile İlgili Tespit ve Tahliller. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Yıldız, Naciye. (2009). “Türk Destanlarında Çocuksuzluk”, Millî Folklor 82, 76-88

APA	Küçükbasmacı G (2017). KASTAMONU’DA ASA SULARI. , 199 - 222.
Chicago	Küçükbasmacı Gülten KASTAMONU’DA ASA SULARI. (2017): 199 - 222.
MLA	Küçükbasmacı Gülten KASTAMONU’DA ASA SULARI. , 2017, ss.199 - 222.
AMA	Küçükbasmacı G KASTAMONU’DA ASA SULARI. . 2017; 199 - 222.
Vancouver	Küçükbasmacı G KASTAMONU’DA ASA SULARI. . 2017; 199 - 222.
IEEE	Küçükbasmacı G "KASTAMONU’DA ASA SULARI." , ss.199 - 222, 2017.
ISNAD	Küçükbasmacı, Gülten. "KASTAMONU’DA ASA SULARI". (2017), 199-222.

APA	Küçükbasmacı G (2017). KASTAMONU’DA ASA SULARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0(83), 199 - 222.
Chicago	Küçükbasmacı Gülten KASTAMONU’DA ASA SULARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 0, no.83 (2017): 199 - 222.
MLA	Küçükbasmacı Gülten KASTAMONU’DA ASA SULARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, vol.0, no.83, 2017, ss.199 - 222.
AMA	Küçükbasmacı G KASTAMONU’DA ASA SULARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2017; 0(83): 199 - 222.
Vancouver	Küçükbasmacı G KASTAMONU’DA ASA SULARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2017; 0(83): 199 - 222.
IEEE	Küçükbasmacı G "KASTAMONU’DA ASA SULARI." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0, ss.199 - 222, 2017.
ISNAD	Küçükbasmacı, Gülten. "KASTAMONU’DA ASA SULARI". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 83 (2017), 199-222.