İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları

ÇETİN, Turhan; KUŞ, Zafer

İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları

Zafer KUŞ, (Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu, Türkiye)

Turhan ÇETİN (Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

7 0

Yıl: 2014 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 769 - 790 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları

Öz:

Bu çalışmada ilköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının tespit edilmesi, bunları etkileyen faktörlerin ortaya çıkarılması, ortaya çıkan sonuçların diğer ülkelerde elde edilen sonuçlar ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırma 2011-2012 eğitim öğretim yılında, Türkiye geneli 26 ilden tabakalı örneklem modeli ile seçilen 6., 7. ve 8. sınıfta öğrenim gören toplam 1667 öğrenci ile tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak "Demokrasi Algısı Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre ilköğretim öğrencilerinin demokrasi algıları cinsiyet, sınıf düzeyi, anne-baba eğitim durumu, ailenin gelir durumu, yaşadığı yer değişkenlerine göre farklılık göstermektedir. Türkiye'de demokrasi algısı ölçeğinden elde edilen ortalamaları ile bu çalışmanın yapıldığı diğer 28 ülkenin ortalamaları arasında farklılık bulunmuştur. Genel olarak olumlu maddelerdeki ortalamaların Türkiye'de öğrenim gören öğrencilerde düşük olduğu, olumsuz maddelerde ise Türkiye'deki öğrencilerin demokrasi algısının diğer 28 ülkedeki öğrencilere göre daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Akbaşlı, S. (2000). İlköğretim II. Kademe vatandaşlık ve insan hakları eğitimi ders kitaplarının değerlendirilmesi
(Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya). http://tez2. yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Amadeo, J., Torney-Purta, J., Lehmann, R., Husfeldt, V., & Nikolova, R. (2002). Civic knowledge and engagement: An
IEA study of upper secondary students in sixteen countries. Amsterdam: International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA). Aras, H. (2000). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersinde öğrencilere insan hakları ile ilgili tutumların kazandırılması (Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi,
Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Atasoy, A. (1997). İlköğretim ikinci kademede demokrasi eğitimi ve ilköğretim ikinci kademe öğretmen ve öğrencilerinin demokratik tutum ve davranışlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Yüksek lisans tezi,
Ankara Üniversitesi, Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Aycan, N. ve D. Çalık. (2003). İlköğretim okullarında demokrasi eğitimi: Manisa ili örneği. Celal Bayar
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 19-29. Başaran, Z. (2006). Demokratik yaşamın gelişmesinde Sosyal
Bilgiler dersinin rolü ve önemi (Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Erzurum). http:// tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Baviskar, S., Fran, M., & Malone, T. (2004). What democracy means to citizens-and why it matters. European
Review of Latin American and Caribbean Studies, 76, 3-22. Biçer, B. (2007). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesi ile öğrencilerde demokrasi kültürü kazanımlarının ortaöğretim öğretmenlerince değerlendirilmesine yönelik bir analiz (Kütahya örneği) (Yüksek lisans tezi, Dumlupınar
Üniversitesi, Kütahya). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Boyer. E. (1990). Civic education for responsible citizens.
Educational Leadership, 49, 4-7. Bülbül, S. (1989). Demokrasi eğitiminde öneriler (Panel II).
Demokrasi için eğitim. Ankara: TED Yayınları. Büyükdemir, E. (2001). İlköğretim 7. sınıflarda okutulan vatandaşlık ve insan hakları dersinin etkililiğinin araştırılması (Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi,
Malatya). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Büyükkaragöz, S. (1989) Ortaöğretimde Demokrasi eğitimi, öğretmen, öğrenci ve yöneticilerin demokratik tutum ve davranışları. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Büyükkaragöz, S. (1990). Demokrasi eğitimi. Ankara: TDV Yayınları.
Büyükkaragöz, S. (1994). Demokrasi eğitimi ve okul, demokrasi gündemi. Ankara. Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
Canache, D., Mondak, J. J., & Seligson, M. A. (2001).
Meaning and measurement in cross-national research on satisfaction with democracy. Public Opinion Quarterly, 65, 528. Ceylan, S. U. (2009). Ortaöğretim kurumlarında demokrasi eğitimi ve okul meclisleri uygulamalarına ilişkin öğrenci görüşleri (Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Corrigall-Brown, C. (2003, August). What do politics have to do with me? Analysis of political alienation among young
Canadians. Paper presented at the 2003 annual meetings of the American Sociological Association, Atlanta.
Çeçen, A. (2000). İnsan hakları (gen. 3. basım). Ankara: Savaş Yayınları.
Çuhadar, A. (2006). Üniversite öğretim elemanı ve öğrencilerinin demokrasi anlayışlarının siyasal toplumsallaşma bağlamında cinsiyet, bilim alanı, akademik aşama ve siyasal katılımcılık değişkenleri açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Adana). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Doğan, F. (2008). Ankara ili ilköğretim okulları yönetici ve öğretmenlerinin demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesine ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi, Ankara
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). http:// tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Doğan, İ. (2007). Modern toplumda vatandaşlık demokrasi ve insan hakları: İnsan haklarının kültürel temelleri.
Ankara: Pegem A Yayıncılık. Doğanay, A. (2008). What does democracy mean to year-old Turkish children? A comparison with results of the 1999 IEA Civic Education Study. Research Papers in Education, 25(1), 51-71.
Doğanay, A. ve Sarı, M. (2009, Mayıs). Lise öğrencilerinin vatandaşlık algılarına etki eden faktörlerin analizi. I.
Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu'nda sunulan bildiri, Uşak. Doğanay, A., Çuhadar A. ve Sarı, M. (2004, Mayıs). Sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin demokrasi anlayışlarına ilişkin algılarının değerlendirilmesi. Uluslararası Demokrasi
Eğitimi Sempozyumu'nda sunulan bildiri, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Çanakkale. Duman, T., Karakaya, N. ve Yavuz, N. (2011). İnsan hakları ve demokrasi (Vatandaşlık bilgisi) (2. Baskı). Ankara: Data Yayınları.
Dursun, T. (2007). Orta öğretim gençliğinin demokrasi düşünceleri (Kurşunlu ve Bayramören örneği) (Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi). https://tez.yok.gov.tr/
UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir. Emir, S. ve Kaya, Z. (2004). Demokrasi eğitimi ve okul meclislerine yönelik öğretmen görüşleri. Abant İzzet
Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(8), 69-89. Ercoşkun, M. H. ve Nalçacı, A. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının empatik beceri ve demokratik tutumlarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 180, 204-215.
Genç, Z. K. ve Kalafat, T. (2008). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ile empatik becerilerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Manas Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 211-222. Glickman, C. D. (1998). Revolution, education, and the practice of democracy. The Educational Forum, 63(1), 6-22.
Gömleksiz, M. N. ve Kan, A. Ü. (2008). Eğitim fakültesi ve tezsiz yüksek lisans programlarına kayıtlı öğretmen adaylarının demokratik tutumlarının değerlendirilmesi
(Fırat Üniversitesi örneği). Milli Eğitim Dergisi, 178, 44-64. Gülmez, M. (1994). İnsan hakları ve demokrasi eğitimi.
Ankara: TODAIE Yayınları. Gürbüz, G. (2006). İlköğretim 7. ve 8. Sınıflarda vatandaşlık bilgisi dersinde demokrasi eğitimi (Yüksek lisans tezi, Abant
İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Harwood, A. M. (1992, August). The effects of close-up participation on high school students' political attitudes.
Paper presented at the Annual Meeting of the Social Science Education Consortium, Minnesota, Levitt. Ichilov, O. (2007) Civic knowledge of high school students in Israel: Personal and contextual determinants. Political Psychology, 28(4), 417-440.
İflazoğlu, A. ve Çaydaş, E. (2004, Temmuz). Sınıf öğretmenliği anabilim dalında okuyan birinci sınıf öğrencileri ile dördüncü sınıf öğrencilerinin demokratik tutumları ile otoriteryen tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı'nda sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
İpek, İ. (2011). İlköğretim 6. ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarındaki vatandaşlık eğitiminin sosyal bilgiler öğretim programındaki hedeflere uygunluğu yönünden değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir). Kalaycı, Ş. (2005). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım
Kalaycıoğlu, E. (1983). Karşılaştırmalı siyasal katılma.
İstanbul: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. Kaldırım, E. (2003). İlköğretim 8.sınıf öğrencilerinin demokrasi algıları (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi,
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Karahan, T. F., Sardoğan, M. E., Özkamalı, E. ve Dicle, A. N. (2006). Öğretmen adaylarının demokratik tutum, nevrotik eğilimler ve kendini gerçekleştirme. Hacettepe
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 149-158. Karatekin, K., Kuş, Z. ve Sönmez, Ö. F. (2010). İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algıları. IX. Ulusal Sınıf
Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu içinde (s. 89-95). Elazığ. Kepenekçi, Y. K. (1999). Türkiye'de genel ortaöğretim kurumlarında insan hakları eğitim (Yüksek lisans tezi,
Ankara Üniversitesi, Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Kepenekçi, Y. K. (2000). İnsan hakları eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Kıncal, R. Y. ve Uygun, S. (2006). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesi uygulamalarının değerlendirilmesi.
Milli Eğitim Dergisi, 171(Yaz), 31-42. Levitt, G. A., & Longstreet, W. S. (1983). Controversy and the teaching of authentic civic values. The Social Studies, , 142-148.
Lipset, S. M. (1986). Siyasal insan (Çev. M. Tunçay).
Ankara: Teori Yayınları. Marcus, R. R., Mease, K., & Ottemoeller, D. (2001). Popular definitions of democracy from Uganda, Madagascar, and Florida, U.S.A. Journal of Asian and African Studies, 36(1), 132.
Metin, T. (2006). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesine öğretmen ve okul yöneticilerinin katılım düzeyleri
(Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Otluca, M. (1996). Demokratik eğitim ilkelerinin 1968 ilkokul programına yansıması (Yüksek lisans tezi, Anadolu
Üniversitesi, Eskişehir). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Özdemir, H. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine demokrasi kültürü kazandırmada demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesinin katkısı (Kütahya ili örneği) (Yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Kütahya). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Patrick J. J. (2003). Essential elements of educatıon for democracy: What are they and why should they be at the core of the currıculum in schools? Retrieved from http:// new.civiced.org/
Sağlam, H. İ. (2000). Sosyal bilgiler dersinin demokratik tutum geliştirmedeki rolü. Milli Eğitim Dergisi, 146. http://yayim.meb. gov.tr/yayimlar/146/saglam.htm adresinden edinilmiştir.
Sayın, P. (2010). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesinin bir ilköğretim okulunda demokratik siyasal kültür oluşturma bağlamında değerlendirilmesi: Bir durum incelemesi (Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Seligson, M. A. (2001) Costa Rican exceptionalism: Why the Ticos are different. In R. A. Camp (Ed.), Citizen views of democracy in Latin America (pp. 90-106). Roderic Ai
Camp. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press. Seven, S. (2001). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitapları hakkında öğretmen ve öğrenci görüşleri (Yüksek lisans tezi,
Celal Bayar Üniversitesi, Manisa). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Şeker, H., Deniz, S. ve Görgen, İ. (2004). Öğretmen yeterlikleri ölçeği. Milli Egitim Dergisi, 164, 105-118.
Tessler, M., & Altinoğlu, E. (2004). Political culture in
Turkey: Connections among attitudes toward democracy, the military and Islam. Democratization, 11(1), 21-50. Torney-Purta, J., Lehmann, R., Oswald, H., & Schulz, W. (2001). Citizenship and education in twenty-eight countries.
Amsterdam: International Association for the Evaluation of Education Achievement Retrieved from http://www. wam.umd.edu/~iea. Türker, D. (1999). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi ders kitabının değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Ankara
Üniversitesi, Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Ural, S. N. (2010). İlköğretim öğrencilerinin demokratik tutum ve empatik eğilim düzeylerine sosyal bilgiler dersinin etkisi (Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Sakarya). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Uygun, O. (1996). Türkiye'de demokrasi ve insan hakları eğitimi (El Kitabı). Ankara: TODAİE Yayını.
Üste, R. B. (2007). İnsan hakları eğitimi ve ilköğretimdeki önemi. Ege Akademik Bakış, 7(1), 295-310.
Yanıklar, Z. ve Elyıldırım, Ü. Y. (2004). Demokrasi Eğitimi ve demokrasi eğitiminde pratik uygulamalar. Çoluk Çocuk Dergisi, 44, 27-29.
Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Yoğurtçu, A. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin demokratik tutumlarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi,
Erzincan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.

APA	KUŞ Z, ÇETİN T (2014). İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. , 769 - 790.
Chicago	KUŞ Zafer,ÇETİN Turhan İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. (2014): 769 - 790.
MLA	KUŞ Zafer,ÇETİN Turhan İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. , 2014, ss.769 - 790.
AMA	KUŞ Z,ÇETİN T İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. . 2014; 769 - 790.
Vancouver	KUŞ Z,ÇETİN T İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. . 2014; 769 - 790.
IEEE	KUŞ Z,ÇETİN T "İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları." , ss.769 - 790, 2014.
ISNAD	KUŞ, Zafer - ÇETİN, Turhan. "İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları". (2014), 769-790.

APA	KUŞ Z, ÇETİN T (2014). İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 769 - 790.
Chicago	KUŞ Zafer,ÇETİN Turhan İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 14, no.2 (2014): 769 - 790.
MLA	KUŞ Zafer,ÇETİN Turhan İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.14, no.2, 2014, ss.769 - 790.
AMA	KUŞ Z,ÇETİN T İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2014; 14(2): 769 - 790.
Vancouver	KUŞ Z,ÇETİN T İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2014; 14(2): 769 - 790.
IEEE	KUŞ Z,ÇETİN T "İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14, ss.769 - 790, 2014.
ISNAD	KUŞ, Zafer - ÇETİN, Turhan. "İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 14/2 (2014), 769-790.