TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ
Yıl: 2017 Cilt: 20 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 48 - 55 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ
Öz: Amaç: Bu araştırma tip 2 diyabetli hastaların hastalıklarını kabullenme durumlarını, öz yeterlilik düzeylerini ve etkileyen faktörleri belirlemek ve hastalığı kabul ile öz yeterlilik arasındaki ilişkiyi saptamak amacıyla yapılmıştır. Gereç Yöntem: Tanımlayıcı türde olan araştırma, Fırat Üniversitesi Hastanesi Endokrin Polikliniğinde ayakta tedavi gören 156 tip 2 diyabet hastasıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler, sosyo-demografik ve hastalık ile ilgili değişkenlerin yer aldığı anket formu, öz yeterlilik ölçeği ve hastalığı kabul ölçeğiyle toplanmıştır. Bulgular: Hastaların hastalığı kabul ölçeği puanı 27.82±5.70 ve öz yeterlilik ölçeği puanı 51.74±10.66 olarak tespit edilmiştir. Cinsiyet, öğrenim durumu, çalışma durumu, hastalık süresi ve hastalığa ait bilgi alma durumu gibi değişkenlerin hastalığı kabul düzeyinde; yaş, tedavi yöntemi ve diyabet kontrol sıklığı değişkenlerinin ise öz yeterlilik düzeyinde istatistiksel olarak farklılık oluşturduğu bulunmuştur (p<0.05). Hastaların hastalığı kabul düzeyi ortalam puanları ile öz yeterlilik ortalama puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir (p>0.05). Sonuç: Hastaların bazı tanıtıcı ve hastalığa ait özelliklerinin hastalığı kabul düzeyi ve öz yeterliliklerini etkilediği ve hastalığı kabul düzeyleri ile öz yeterlilikleri arasında ilişki olmadığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
Diabetes Mellitus Type II Patients' Acceptance of Illness and Determination of Self Efficacy Levels for Their Care
Öz: Aim: This research has been conducted to determine the type 2 diabetic patients acceptance of the illness and the levels of self- efficacy and the factors affecting it and also look into the relation between the acceptance of ıllness and self-efficacy Methods: This research includes 156 type 2 diabetes patients who applied to Fırat University Hospital Endocrine Polyclinic. Data were collected on demographics and disease variables in the form of the question, self-efficacy scale and the acceptance of illness scale. Results: Patients acceptance of illness scale score (27.82 ± 5.70) and self-efficacy scores (51.74 ± 10.66) was found. Patients were observed showed statistically significant differences gender, education level, occupation and employment status, disease duration, duration of treatment, the disease to receive information, according to the state acceptance of illness the scale from the average scores (p <0.05). It has been identified that patients age, method of treatment and the frequency control of diabetes statistically have affected the selfefficacy scale from average scores (p <0.05).It has been revealed that there is no statistically significant relation between patients the acceptance of illness scale average scores and the self-efficacy scale and average total scores (p> 0.05). Conclusion: It has been determined that some demographic and disease characteristics of patients affect their acceptanceof illness and self-efficacy levels.There is no relationship between patient acceptanceof illness and self-efficacy.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Altun Uğur B. Practical Diabetes Care. Diyabetin Psikolojik Yönü. 1. Baskı. İstanbul: AC.T Medikal İletişim Yayın, 2012, p. 289- 300
- Aygün M. Obezite ve Yönetimi. Durna Z, editör, Kronik Hastalıklar ve Bakım. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2012. p. 341-80.
- Bandura, A, Adams, N.E, Hardy, A.B, Howells, G.N. Tests of Generality of Self- Efficacy Theory. Cognitive Therapy and Research 1980; 4 (1): 39-66.
- Besen BD. Hastalığı Kabul Ölçeğinin Türk Toplumundaki Diyabetik Bireylere Uyarlanması Ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi, Doktora Tezi İzmir: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği AD, 2009.
- Bohanny W, Wu SFV, Liu CY, Yeh SH, Tsay SL, Wang TJ. Health Literacy, Self-Efficacy, and SelfCare Behaviors in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus. Journal of the American Association of Nurse Practitioners 2013;25(9): 495-502
- Carey N, Courtenay M. Nurse Supplementary Prescribing For Patients With Diabetes: A National Questionaire Survey. Journal of Clinical Nursing. 2008; 17 (16): 2185-93.
- Demirtaş A, Akbayrak N. Tip 2 Diyabetes Mellitus'lu Hastaların, Hastalıklarına Uyum ve Kabullenme Kriterlerinin Belirlenmesi. Anatolian Journal of Clinical Investigation. 2009;3(1):10-8
- Erol Ö, Enç N. Hypoglycemia Fear and SelfEfficacyy of Turkish Patients Receiving İnsülin Therapy. Asian Nursing Research. 2011;5(4):222-8
- Fitzner K, Greenwood D, Payne H, Thomson J, Vukovljak L, McCulloch A, Specker JE. An Assessment of Patient Education and Selfmanagement in Diabetes Disease Management-Two Case Studies. Population Health Management. 2008; 11 (6): 329-34
- Franciosi M, Pellegrini F, De Berardis GD, Belfiglio M, Di Nardo B, Greeenfield S et al. Correlates of Satisfaction for the Relationship with Their Physician in Type 2 Diabetic Patients. Diabetes Research and Clinical Practice. 2004;66(3): 277-86.
- Funnell MM, Brown TL, Childs BP, Haas LB, Hosey GM, Jensen B, et al. National Standarts For Diabetes Self Management Education. Diabetes Care. 2009; 32 (1): 587-94.
- Glasgow RE, Tooberth DJ. Gilette CD. Psychosocial Barriers to Diabetes Self Management and Quality of Life. Diabetes Spectrum. 2001;14 (1): 33-41.
- Kara M, Vander Bijl JJ, Shortridge-Baggett LM, Aşti T, Ergüney S. Cross-Cultural Adaptation of The Diabetes Management Self-Efficacy for Patients with Type 2 Diabetes Mellitus: Scale Development. International Journal of Nursing Studies. 2006; 43(5): 611-21.
- Lewko J, Politynska B, Kochanowicz J, Zarzycki W, Okruszko A, Sierakowska M, et al. Quality of Life and Its Relationship to the Degree of Illness Acceptance in Patients with Diabetes and Peripheral Diabetic Neuropathy. Advances in Medical Sciences 2007; 52 (1): 144-6
- Mollaoğlu M. Kronik Hastalıklarda Uyum Süreci. Durna Z, editör. Kronik Hastalıklar ve Bakım. 1. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri. 2012. p. 51- 63.
- Nowicki A, Krzemkowska E, Rhone P. Acceptance of Illness After Surgery in Patients with Breast Cancer in the Early Postoperative Period. Poski Przeglad Chirurgiczny 2015;87(11):539-59.
- Nowicki A, Marciniak J, Farbicka P, Banaszkiewicz Z. Satisfaction with Life and Disease Acceptance By Patients with A Stomy Related to Surgical Treatment of The Rectal Cancer - Determinants of Quality of Life? Poski Przeglad Chirurgiczny. 2015;87(9):434-42.
- Olgun N. Diyabet (Tip II) ve Bakım. Durna Z, editör. Kronik Hastalıklar ve Bakım. 1. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2012. p. 291-332.
- Rapley P, Fruin DJ, Dona M. Self-Efficacy in Chronic Illness: The Juxtaposition of General and Regimen-Specific Efficacy. International Journal of Nursing Practice 1999;5: 209-15.
- Reisi M, Mostafavi F, Javadzade H, Mahaki B, Tavassoli E, Sharifirad G. Impact of Health Literacy, Self-Efficacy, and Outcome Expectations on Adherence to Self-Care Behaviors in Iranians with Type 2 Diabetes. Oman Medical Journal 2016;31(1):52-9.
- Richardson A, Adner N, Nordström G. Persons with Insülin Dependent Diabetes Mellitus: Acceptance and Coping Ability. Journal of Advanced Nursing. 2001;33 (6):758-63.
- Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinççag N et al. Twelve-Year Trends in the Prevalence and Risk Factors of Diabetes and Prediabetes in Turkish Adults. European Journal of Epidemiology 2013;28(2):169-80.
- Schmitt A, Reimer A, Kulzer B, Haak T, Gahr A, Hermanns N. Short Report: Educational and Psychological Issues Assessment of Diabetes Acceptance Can Help İdentify Patients with Ineffective Diabetes Self-Care and Poor Diabetes Control. Diabetic Medicine. 2014;31(11):1446-51.
- Tekin Yanık Y, Erol Ö. Tip 2 Diyabetlilerin ÖzYeterlilik Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2016;19 (3):166-74
- Türkiye kronik hastalıklar ve risk faktörleri sıklığı çalışması. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Ankara: 2013.p.3-5
- Usta Yeşilbakan Ö. Tip 2 Diyabetli Hastaların Kendi Kendine Bakımlarındaki Öz- Yeterlilikleri ve Öz - Yeterliliklerini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2001.
- Usta Yeşilbalkan Ö, Karadakovan A, Ünal B. Periton Diyalizi Hastalarının Genel Öz Yeterlilikleri. Nefroloji Hemşireliği. 2005: Mart-Haziran:39-44.
- Van Der Ven NCW, Weinger K, Yi J, Pouwer F, Ader H, Vander Ploeg HM, et al. The Confidence in Diabetes Self-Care Scale Psychometric Properties of A New Measure of Diabetes-Specific Self-Efficacy in Dutch And U.S. Patients With Type 1 Diabetes. Diabetes Care. 2003; 26(3): 713-18.
- Zhu Y, Fish AF, Li F, Liu L, Lou Q. Psychosocial Factors Not Metabolic Control İmpact The Quality of Life Among Patients With Type 2 Diabetes in China. Acta Diabetologia 2016; 53(4): 535-41.
| APA | YILMAZ KARABULUTLU E, ŞİRECİ E (2017). TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. , 48 - 55. |
| Chicago | YILMAZ KARABULUTLU ELANUR,ŞİRECİ Emine TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. (2017): 48 - 55. |
| MLA | YILMAZ KARABULUTLU ELANUR,ŞİRECİ Emine TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. , 2017, ss.48 - 55. |
| AMA | YILMAZ KARABULUTLU E,ŞİRECİ E TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. . 2017; 48 - 55. |
| Vancouver | YILMAZ KARABULUTLU E,ŞİRECİ E TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. . 2017; 48 - 55. |
| IEEE | YILMAZ KARABULUTLU E,ŞİRECİ E "TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ." , ss.48 - 55, 2017. |
| ISNAD | YILMAZ KARABULUTLU, ELANUR - ŞİRECİ, Emine. "TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ". (2017), 48-55. |
| APA | YILMAZ KARABULUTLU E, ŞİRECİ E (2017). TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(1), 48 - 55. |
| Chicago | YILMAZ KARABULUTLU ELANUR,ŞİRECİ Emine TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 20, no.1 (2017): 48 - 55. |
| MLA | YILMAZ KARABULUTLU ELANUR,ŞİRECİ Emine TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.20, no.1, 2017, ss.48 - 55. |
| AMA | YILMAZ KARABULUTLU E,ŞİRECİ E TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 20(1): 48 - 55. |
| Vancouver | YILMAZ KARABULUTLU E,ŞİRECİ E TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 20(1): 48 - 55. |
| IEEE | YILMAZ KARABULUTLU E,ŞİRECİ E "TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ." Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20, ss.48 - 55, 2017. |
| ISNAD | YILMAZ KARABULUTLU, ELANUR - ŞİRECİ, Emine. "TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARIN HASTALIKLARINI KABULLENME VE KENDİ BAKIMLARINDAKİ ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ". Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 20/1 (2017), 48-55. |
