CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960)

YURTOĞLU, Nadir

CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960)

Nadir YURTOĞLU (Kastamonu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Kastamonu, Türkiye)

ATATÜRK YOLU DERGİSİ

34 3

Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 60 Sayfa Aralığı: 341 - 372 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 30-11-2018

CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960)

Öz:

Bu araştırmada Cumhuriyet döneminin öncü bir sanayi kuruluşu olan İzmit selüloz ve kâğıt fabrikaları müessesesinin tesisi ve üretim faaliyetleri ile bunun ekonomiye olan yansımaları ele alınmıştır. Konu, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) döneminde Türkiye’de kâğıt üretimi faaliyetleri (1936-1950); Demokrat Parti (DP) döneminde Türkiye’de kâğıt üretimi çalışmaları (1950-1960) ile sınırlandırılmış ve bu başlıklar etrafında incelenmiştir. İzmit selüloz ve kâğıt fabrikalarının üretim faaliyetleri ve bu faaliyetlerin ekonomiye olan yansımaları incelenirken sayısal veriler üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırmanın konusu hakkında literatürde bulunan eksiklikler birincil kaynaklardan faydalanılması yoluyla giderilmiştir. Çalışmanın konusu incelenirken dönemin Türkiye’si ile dünyadaki kâğıt ve selüloz sanayi alanında yaşanan gelişmeler karşılaştırmalı biçimde verilerek değerlendirmelerde bulunulmuştur. Kâğıdın kullanılması bir ülkenin medeniyet seviyesi ile kalkınma ve gelişmişliğinin önemli bir göstergesi olması nedeniyle bu konuya eğilmeyi uygun bulduk. Çalışmada elde edilen sonuç şudur. 1936 yılında kurulan ilk kâğıt fabrikası ve akabinde kurulan diğer kâğıt ve selüloz fabrikaları ile kâğıt üretimi ve çeşidi her geçen yıl artırılmıştır. II. Dünya Savaşı sonrası ülkede nüfus artışı ile birlikte kâğıt tüketiminin yüksek sevilerde seyretmesi mevcut fabrikaları genişletme ve ıslah çalışmalarını da zorunlu hale getirmiş, tesislerin modernleştirilmesinin temin edilmesi sayesinde kâğıt üretimi daha da artırılarak milli ekonomiye katkı sağlamıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Orman Mühendisliği

A PIONEERING INDUSTRIAL ENTERPRISE IN REPUBLICAN PERIOD: IZMIT CORPORATION OF CELLULOSE AND PAPER FACTORIES (1936-1960)

Öz:

This study deals with the establishment and manufacturing activities of Izmit Corporation of Cellulose and Paper Factories, a pioneering industrial enterprise of the Republican period, as well as its effect on economy. The subject was limited to paper production activities in Turkey during the Republican People’s Party (CHP) period (1936-1950) and paper production activities in Turkey during the Democrat Party period (1950-1960). The subject was handled under these titles. Evaluations are based on numerical data concerning the production activities of Izmit Corporation of Cellulose and Paper Factories and its effect on economy. The gaps in the literature on the subject of the study were eliminated through use of primary sources. The analysis involves comparison between the developments regarding paper and cellulose industry in Turkey and in the world during the above-mentioned period. The use of paper is an important indicator of a country’s civilization level, progress and development; hence, the present study zeros in on this subject in particular. The results of the study are as follows: paper production and variety were increased with the first paper factory established in 1936 and the other subsequent paper and cellulose factories each year. Due to increase in population in the aftermath of the World War II, paper consumption was high, which made it compulsory to extend and improve the current factories. After the modernization of the companies, paper production was increased, and it made contributions to national economy.

Anahtar Kelime:

Konular: Orman Mühendisliği

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Mühendis ve Makine
Türk Ekonomisi
İktisadi Yürüyüş
Vakit
Yazman, Selim Cavid, “Selüloz Fabrikası”, İktisadi Yürüyüş, Sayı: 7, Yıl. 1, 16 Mart 1940, s. 8.
Yazman, Selim Cavid, “İkinci Kâğıt Fabrikası”, İktisadi Yürüyüş, Sayı: 8, Yıl: 1, 1 Nisan 1940, s. 14.
Yazman, Selim Cavid, “ İzmit Kâğıt Fabrikası”, İktisadi Yürüyüş, Sayı: 6, Yıl: 1, 1 Mart 1940, s.12-15.
Yazman, Aslan Tufan, “Kimya Sanayimiz”, İktisadi Yürüyüş, Sayı: 6, Yıl: 1, 1 Mart 1940, s. 1.
Yazman, Aslan Tufan, “Kâğıt Sanayiimiz”, İktisadi Yürüyüş, Sayı: 7, Yıl: 1, 16 Mart 1940, s. 1.
“Türkiye’de Endüstri”, Çev. Hakkı Toklu, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 11, Sayı: 241, Yıl: 11, Ocak 1950, s. 2-3, 24.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Şubat 1954, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi. Sayı: 130, Yıl: 12, Nisan 1954, s. 119-126.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Ekim 1953, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 126, Yıl: 11, Aralık 1953, s. 376-382.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Temmuz 1953, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 123, Yıl. 11, Eylül 1953, s. 279-283.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Temmuz 1952, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 110, Yıl: 10, Ağustos 1952, s. 247-254.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Mayıs ve Haziran 1951, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 97, Yıl: 9, Temmuz 1951, s. 212-219.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Ocak-Şubat 1950, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 81, Yıl: 8, Mart 1950, s. 63-70.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Ocak-Şubat 1950, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 81, Yıl: 8, Mart 1950, s. 63-70.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Eylül 1949, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 77, Yıl. 7, Kasım 1949, s. 253-262.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 35, Yıl: 4, Mayıs 1946, s. 147-152.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 34, Yıl: 4, Nisan 1946, s. 114-120.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 32, Yıl: 4, Şubat 1946, s. 59-62.
Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Sanayi Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, Sayı: 31, Yıl: 4, Ocak 1946, s. 26-29.
“Sümerbank Pavyonu”, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 11, Sayı: 255-257, Yıl: 11, 3 Ağustos 1950, s. 49-50, 57, 60.
Ölçen, Ali Nejat, “1923-1938 Döneminde Birinci ve İkinci Sanayi Planları” Atatürk Dönemi Ekonomi Politikası ve Türkiye’nin Ekonomik Gelişmesi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1985, s. 140.
“Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası İktisadi Dairesinin Hazırladığı Rapor-V” İktisadi Yürüyüş, Cilt: 11, Sayı: 250, Yıl. 11, 31 Mayıs 1950, s. 9-12.
Maliye Tetkik Kurulu, “1954 Mali Bütçe Lâyihasına Ait Gerekçe”, Türk Ekonomisi, Sayı: 128, Yıl: 12, Şubat 1954, s. 35-46.
Kocabaşoğlu, Uygur, “Yazı Malzemelerinin ve Kâğıdın Evrimi”, Basın ve Yayın Yüksekokulu Yıllık 1979-1980, A.Ü. S.B.F. Basın ve Yayın Yüksekokulu Yayınları, Ankara, 1981, s. 107.
Kâğıtçı, Mehmet Ali, “Kâğıt Artıkları”, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 2, Sayı: 22, Yıl: 1, 16 İkinciteşrin 1940, s. 23-24.
Kâğıtçı, Mehmet Ali, “Kâğıt Nasıl Yapılır?”, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 7, Sayı: 80, Yıl: 4, 16 Nisan 1943, s. 4, 22.
Kâğıtçı, Mehmet Ali, “Selüloz Sanayi”, İktisadi Yürüyüş, Sayı: 12 Yıl. 1, 1 Haziran 1940, s. 13, 16.
“İzmit Selüloz Sanayi Müessesesi”, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 8, Sayı: 171, yıl: 8, 4 Şubat 1947, s. 6-7, 26, 29.
“İzmir Fuarında Sümerbank”, “İktisadi Yürüyüş, Cilt: 9, Sayı: 89-91, Yıl: 4, 15 Eylül 1943, s. II, 51.
İnal, Fasih, “Amerikalı İş Adamlarının Türk Tacirleriyle Temasları”, Türk Ekonomisi, Sayı: 132, Yıl: 12, Haziran 1954, s. 179-182.
Conk, Ahmet Cemil, “Piosova Elyafı Selüloz”, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 9, Sayı: 88, Yıl. 4, 16 Ağustos 1943, s. 5.
Avni, Hüseyin, “Fabrikalarımızın Faaliyeti Arttı mı Azaldı mı?”, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 3, Sayı: 28, Yıl: 2, 1 Şubat 1941, s. 22.
Ateşmen, Cemal, “Kâğıdın Menşei ve Rolü-III”, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 5, Sayı: 107, Yıl: 5, 1 Haziran 1944, s. 11, 20.
Ateşmen, Cemal, “Kâğıdın Menşei ve Rolü”, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 5, Sayı: 105, Yıl. 5, 1 Mayıs 1944, s. 17, 22.
Alisbah, Hulki “1947’ye Girerken Türkiye Sanayi”, İktisadi Yürüyüş, Cilt: 8, Yıl: 8, 1 Ocak 1947, s. 6,7, 22.
Adıgün, Cevat, “Sümerbank’ın Yeni Tesisleri”, Türk Ekonomisi, Sayı: 80, Yıl: 8, Şubat 1950, s. 35-36.
Yenal, Oktay, Cumhuriyet’in İktisat Tarihi, Türkiye Sanayi Kalkınma Bankası Yayınları, İstanbul, 2001.
Yaşa, Memduh, Cumhuriyet Dönemi Türk Ekonomisi 1923-1978, Akbank Kültür Yayını, İstanbul, 1980.
Ülken, Yüksel, Atatürk ve İktisat, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Basım, Ankara, 1984.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Cilt: 2, 3. Basım, TTK Yayınları, Ankara, 1975.
Tezel, Yahya S., Cumhuriyet Dönemi’nin İktisadi Tarihi, Yurt Yayınları, Ankara, 1982.
TC Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 50 Yılda Türk Sanayii, Ankara, Mars Matbaası, 1973.
Sümerbank, Cumhuriyetin 50. Yılında Sümerbank, 1933-1973, Ankara, 1973.
Sükan, Faruk, Başbakan Adnan Menderes’in Meclis Konuşmaları, TBMM, 1950-1960, Kültür Ofset Limited Şirketi Yayınları, Ankara, 1991.
Kuyucuklu, Nazif, Türkiye İktisadı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
Kuruç, Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikaları 1933-1935, 2. Cilt, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1993.
Kuruç, Bilsay, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1987.
Koraltürk, Murat, Türkiye Ekonomisinde Bir Öncü Sümerbank, Creative Yayıncılık ve Tanıtım Ltd. Şti., İstanbul, 1997.
Kocabaşoğlu, Uygur ve Diğerleri, SEKA Tarihi, Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikalarının Tarihsel Gelişimi, SEKA Genel Müdürlüğü Yayınları, İzmit, 1996.
Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Cilt: 8, 3. Basım, TTK Yayınları, Ankara, 1988.
Eldem, Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, TTK Yayınları, Ankara, 1994.
DPT, Kalkınan Türkiye, (Rakamlarla 1923-1968), Yayın No: 772-KD: 62, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1969.
DP, Kalkınan Türkiye, Desen Matbaası, Ankara, 1954.
Dölen, Çin’den Kocaeli’ne Kâğıdın Öyküsü, 2. Basım, SEKA Kâğıt Müzesi Yayınları, Kocaeli, 2015.
Dölen, Emre, Dünyada ve Türkiye’de Kâğıtçılığın Tarihçesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kocaeli, 2015.
Çavdar, Tevfik, Milli Mücadele Başlarken Sayılarla “… Vaziyet ve Manzara-i Umumiye”, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1971.
Cillov, Halûk, Türkiye Ekonomisi Bünyesi, Özel İktisadi ve Ticari Yüksek Okulu Yayınları, İstanbul, 1967.
Cillov, Halûk, Türkiye Ekonomisi, 2. Basım, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1965.
Burçak, Rıfkı Salim, On Yılın Anıları, 1950-1960, Ankara, 1998.
Arar, İsmail, Hükümet Programları, 1920-1965, Burçak Yayınevi, İstanbul, 1965.
Aktan, Reşat, Türkiye İktisadı, Cilt: 1, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1968.
Afetinan, Ayşe, Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Birinci Sanayi Planı 1933, TTK Yayınları, Ankara, 1972.
Ayın Tarihi (Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü)
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM) ve Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) Yayınları
Resmi Gazete
Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kanunlar Dergisi, Zabıt Ceridesi ve Tutanak Dergisi
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)

APA	YURTOĞLU N (2017). CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). , 341 - 372.
Chicago	YURTOĞLU Nadir CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). (2017): 341 - 372.
MLA	YURTOĞLU Nadir CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). , 2017, ss.341 - 372.
AMA	YURTOĞLU N CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). . 2017; 341 - 372.
Vancouver	YURTOĞLU N CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). . 2017; 341 - 372.
IEEE	YURTOĞLU N "CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960)." , ss.341 - 372, 2017.
ISNAD	YURTOĞLU, Nadir. "CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960)". (2017), 341-372.

APA	YURTOĞLU N (2017). CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0(60), 341 - 372.
Chicago	YURTOĞLU Nadir CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). ATATÜRK YOLU DERGİSİ 0, no.60 (2017): 341 - 372.
MLA	YURTOĞLU Nadir CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). ATATÜRK YOLU DERGİSİ, vol.0, no.60, 2017, ss.341 - 372.
AMA	YURTOĞLU N CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2017; 0(60): 341 - 372.
Vancouver	YURTOĞLU N CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960). ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2017; 0(60): 341 - 372.
IEEE	YURTOĞLU N "CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960)." ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0, ss.341 - 372, 2017.
ISNAD	YURTOĞLU, Nadir. "CUMHURİYET DÖNEMİNİN ÖNCÜ BİR SANAYİ KURULUŞU: İZMİT SELÜLOZ VE KÂĞIT FABRİKALARI MÜESSESESİ (1936-1960)". ATATÜRK YOLU DERGİSİ 60 (2017), 341-372.