Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733)

KUNDAKÇI, SİBEL

Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733)

Sibel Kavaklı KUNDAKÇI (Kastamonu Üniversitesi)

İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi

1 1

Yıl: 2019 Cilt: 8 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1788 - 1812 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 20-04-2020

Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733)

Öz:

Osmanlı kadın tarihi üzerine yapılan çalışmaların sayısı her geçen gün biraz dahaartmaktadır. Bu çalışmalar sayesinde, tarihte Osmanlı kadınının toplum içindekiyerleri ve rolleri hakkında bilgi edinilmektedir. Osmanlı kadın tarihi üzerine yazılanyazılar genellikle, kadınların ekonomik anlamda toplumsal üretime katkıları, sosyalalandaki varlıkları ve kadınların hukuksal haklarını kullanımı üzerinedir. Osmanlıtoplumunda hukukun ve geleneklerin erkek iktidarına öncelik tanımasına rağmenkadınların kendilerine tanınan hakları kullandıkları bilinmektedir. En önemlihukuksal haklardan biri kadınların mahkemeye başvurabilmeleridir. Bu anlamda,Osmanlı kadınının bizzat kendileri ya da vekilleri aracılığıyla mahkemeyi sık sıkkullandıkları bilinmektedir. Çalışmada, mahkeme ve kadın ikilemi üzerindenkadınların mahkemeyi neden ve nasıl kullandıkları anlatılacaktır. Çalışmanın anakaynağı 210 Numaralı Kastamonu Şer’iyye Sicilidir. Sicil, 1732-1733 tarihlidir. Bunagöre Kastamonu mahkemesi özelinde 1732-1733 yılları arasında bir yıllık süreçtekadınların mahkemeye yansıma süreci çalışmanın konusudur. Sicil, tarandığındabelgelerin yaklaşık %80’inde kadınların var olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Sosyoloji Kadın Araştırmaları

Courts and Women in the Ottoman Empire: Issues to Which Women Were a Party in the Court (1732-1733)

Öz:

The number of studies on the history of the Ottoman women is increasing every passing day. Owing to these studies, we obtain information about the place and role of the Ottoman women in society in the history. Articles on the history of the Ottoman women generally center upon women’s economic contribution to social production, presence in the social domain and use of their legal rights. Although the law and traditions in the Ottoman society prioritized men’s power, it was obvious that women used the rights which were accorded to them. One of the most important legal rights of women was to apply to a court. In this sense, it is known that the Ottoman women often used courts either on their own or via their attorneys. The purpose of the study is to discuss why and how women used courts on the basis of the dilemma of court and woman. Main reference of the study is the Kastamonu Court Records numbered 210 and dated 1732-1733. Accordingly, the study focuses on how the Ottoman women were present in courts between 1732-1733, specific to the Kastamonu court. Screening the records, it was seen that women were present in approximately 80% of the documents.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Sosyoloji Kadın Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acar, H. İ. (2011). “Mehrin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 17, s. 367-368.
Acar, H.İ. (2011). “Tefrik”, DİA, 40, s. 277-279.
Açık, T. (2015). “Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Osmanlı Hukukunda Kadından Eşkıya Olup Olmayacağına Dair Bir Tartışma: Havva Hatun Örneği”, KAREN 1, s. 35-94.
Aktan, H. (1992). “İslam Aile Hukuku”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 2, s. 396-433.
Akyüz, J. (2007). “Osmanlıda Kadınların Hukuki Haklarını Kullanımı Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 6, s. 75-91.
Altındal, M. (1994). Osmanlıda Kadın, Altın Kitaplar, İstanbul.
Argıt, İpşirli, B. (2005). “Osmanlı Hukuk Çalışmalarında Kadın”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3 (5), s. 575-621.
Aybakan, B. (2013). “Vekâlet”, DİA, 43, s. 1-6.
Aydın, M. A. (2017). Türk Hukuk Tarihi, Beta, İstanbul.
Baer, D., Göçek, F. M. (2000). “18. Yüzyıl Galata Kadı Sicillerinde Osmanlı Kadınlarının Toplumsal Sınırları”, Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları: İstanbul, s. 47-62.
Bardakoğlu, A. (1998). “Hibe”, DİA, 17, s. 421-426.
Bardakoğlu, A. (1998). “Hidâne”, DİA, 17, s. 467-471.
Bardakoğlu, A. (2013). “Vesayet”, DİA, 43, s. 66-70.
Berktay, F. (2003). Tarihin Cinsiyeti, Metis Yayıncılık, İstanbul.
Cin, H. (1974). İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi, Kastamonu Şer’iyye Sicili, No: 210.
Çakır, S. (2010). Osmanlı Kadın Hareketi, Metis Yayınları, İstanbul.
Erdem, S. (2013). “İslam Hukukuna Göre İddet ve İddet Bekleyen Kadının Nikahı”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17 (2), s. 71-95.
Faroqhi, S. (1987). Men of Modest Substance: House Owners and House Property in Seventeenth Century Ankara and Kayseri, Newyork.
Gedikli, F. “Şer’iyye Sicillerinin Hukuk Tarihi Açısından Önemi ve Sicillere Dayalı Araştırmalar”, Dünden Bugüne Osmanlı Araştırmaları-TespitlerProblemler-Teklifler, İSAM, İstanbul, s. 73-96.
Gerber, H. (1980). “Social and Ekonomic Position of Women in an Ottoman City Bursa 1600-1700”, IJMES, 12, s. 231-244.
Gerber, H. (1998). “Bir Osmanlı Şehri Olan Bursa’da Kadının SosyoEkonomik Statüsü (1600-1700)”, çev. Hayri Erten, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, s. 327-343.
Gürhan, V. (2017). “18. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Kadın ve Hukuk: Amid Mahkemesi’nde Kadınların Hak Arama Süreçlerine Dair Bazı Değerlendirmeler”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (3), s. 1644-1664.
Jennings, R. (1975). “Women in Early Seventeenth Century Ottoman Judicial Records: The Sharia Courts of Anatolian Kayseri”, Journal of The Ekonomic And Social History of The Orient (JESHO), 15 (1), s. 53-114.
Karta, N. (2016). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kadının Ekonomik Faaliyetleri”, Journal of Economics, Finance and Accounting, 3 (2), s. 142-155.
Kavaklı, Kundakçı, S. (2017). “Mahalle Baskısı Bağlamında Osmanlı Taşrasında Cinsel Suçlar (1624-1650), Karadeniz Araştırmaları, 14 (54), s. 153- 170.
Kavaklı, S. (2013). “Ölüm ve Yaralanma Olaylarıyla İlgili Keşif Hüccetlerinin Değerlendirilmesi: Onyedinci Yüzyıl Amasya Şer’iyye Sicillerinden Örneklerle”, History Studies, 5 (3), s. 117-142.
Koca, Yılmaz, K. (1998). Osmanlı’da Kadın ve İktisat, Beyan Yayınları, İstanbul.
Metin, A. (2017). “Kimliğin Toplumsal İnşası ve Geleneksel Kadın Kimliğinin Aktarımı”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1), s. 74-92.
Okur, K. H. (2009). “İslam Hukuku’nda Boşama Yemini (Talâka Yemin) Meselesi”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (15), 2009, s. 5-30.
Ortaylı, İ. (1992). “Osmanlı Aile Hukukunda Gelenek, Şeriat ve Örf”, SosyoKültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, 2, s. 456-467.
Ortaylı, İ. (2010). Osmanlı Toplumunda Aile, Timaş Yayınları, İstanbul. Ortaylı, İ. (2017). Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti’nde Kadı, Kronik Yayınları, İstanbul.
Özcan, T. (2005). “Tereke”, DİA, 30, s. 406-407.
Özkorkut, Ünal, N. (2016). “İslam Hukukunda ve Osmanlı Uygulamasında Koca Şiddetine Karşı Kadının Başvurabileceği Hukuk Yolları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65 (1), s. 231-248.
Özmel, İ. (2002). “Kayyım”, DİA, 25, s. 107-108.
Perice, L. (2005). Ahlak Oyunları 1540-1541 Osmanlı’da Ayntab Mahkemesi ve Toplumsal Cinsiyet, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Sonbol, A. (2000). “Osmanlı Mısır’ı ve Modern Mısır’da Tecavüz ve Hukuk”, Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Yargı, M. A. (2006). “Günümüzdeki Mehir Uygulamaları ve İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 8, s. 259- 270.
Yılmaz, İ. (2012/1). “Osmanlı Kadın Tarihine İlişkin Birkaç Not”, Kadın Araştırmaları Dergisi, 10, s. 61-81.
Zarınebaf-Shahr, F. (2000). “Osmanlı Kadınları ve 18. Yüzyılda Adalet Arama Geleneği”, Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları: İstanbul.

APA	KUNDAKÇI S (2019). Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). , 1788 - 1812.
Chicago	KUNDAKÇI SİBEL Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). (2019): 1788 - 1812.
MLA	KUNDAKÇI SİBEL Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). , 2019, ss.1788 - 1812.
AMA	KUNDAKÇI S Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). . 2019; 1788 - 1812.
Vancouver	KUNDAKÇI S Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). . 2019; 1788 - 1812.
IEEE	KUNDAKÇI S "Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733)." , ss.1788 - 1812, 2019.
ISNAD	KUNDAKÇI, SİBEL. "Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733)". (2019), 1788-1812.

APA	KUNDAKÇI S (2019). Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1788 - 1812.
Chicago	KUNDAKÇI SİBEL Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 8, no.3 (2019): 1788 - 1812.
MLA	KUNDAKÇI SİBEL Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, vol.8, no.3, 2019, ss.1788 - 1812.
AMA	KUNDAKÇI S Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2019; 8(3): 1788 - 1812.
Vancouver	KUNDAKÇI S Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2019; 8(3): 1788 - 1812.
IEEE	KUNDAKÇI S "Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733)." İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8, ss.1788 - 1812, 2019.
ISNAD	KUNDAKÇI, SİBEL. "Osmanlı’da Mahkeme ve Kadın: Mahkemede Kadınların Taraf Olduğu Konular (1732-1733)". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 8/3 (2019), 1788-1812.