OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558)

Sibel Kavaklı KUNDAKÇI (Kastamonu Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Kastamonu, Türkiye)
Karadeniz İncelemeleri Dergisi
14 0
Yıl: 2019 Cilt: 14 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 43 - 72 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18220/kid.633190 İndeks Tarihi: 22-05-2020

OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558)

Öz:
Osmanlı Devleti’nin en önemli kaza merkezlerinden biri Trabzon’dur. Trabzon kazasında kurulan mahkemenin tarihi mevcut kaynaklara göre 1557 yılına kadar geriye götürülebilmektedir. Bu çalışma, 1557-1558 tarihleri için Trabzon mahkemesi özelinde XVI. yüzyıldaki bir Osmanlı mahkemesini konu almaktadır. Çalışmada mahkeme görevlisi olarak kadı ve kadının bağımsızlığı, mahkemenin aleniliği ile birlikte muhakemeye katılanlar, mahkeme görevlileri, yeri, mahkemenin çalışma düzeni ile mahkeme salonu kuralları değerlendirilerek bu konular üzerinden Osmanlı mahkemesinin işleyişine açıklık getirilmeye çalışılacaktır. Yine sözü edilen yıllar içinde Trabzon mahkemesinde görülen davalar işlenerek davalar, konusuna göre sınıflandırılacaktır. Çalışmada kadının taraflar hakkında karar almasında etkili olan ispat vasıtalarından şahitlik, kefillik ve ikrar üzerinde durularak yine davalarla ilgili olarak vekillik hakkında bilgiler verilecektir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

OTTOMAN COURT: IN THE CASE OF TRABZON (1557-1558)

Öz:
Trabzon is one of the most important district centers in the Ottoman Empire. The history of the court established in Trabzon traces back to 1557 according to the historical documents. This study explores the activities of an Ottoman court in the 16th century between 1557-1558. The study deals with the Qadi as the judge of the court and his independence, the publicity of the court, the officers, the place, the working order and the courtroom rules to reveal the functioning of the Ottoman court. Then the cases will be evaluated to give further information about the witness, guarantor, confession and attorney, which have critical role in the decision-making processes of the Qadi at the time.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arşiv Kaynakları Amasya Şer’iyye Sicili, Defter No: 12.
  • Kastamonu Şer’iyye Sicili, Defter No: 5653.
  • Trabzon Şer’iyye Sicili, Defter No: 1815
  • Kitap ve Makaleler ABACI, Nurcan, Bursa Şehri’nde Osmanlı Hukuku’nun Uygulanması (17. Yüzyıl). Kültür Bakanlığı Yayınları Ankara 2001.
  • AÇIK, Turan, “Fetihten 19. Yüzyıla Kadar Trabzon Şehri’nin Mahalleleri”, History Studies, 9 (5), 2017, ss. 25-56.
  • AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2010.
  • AKGÜNDÜZ, Ahmet, Şer’iyye Sicilleri, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1990.
  • ARIK, Feda Şamil, “Osmanlılarda Kadılık Müessesesi”, OTAM, S. 8, 1997, ss. 1-71.
  • ATAR, Fahrettin, “Kadı”, DİA, C. XXIV, 2001, ss. 66-69.
  • ATAR, Fahrettin, “Mahkeme”, DİA, C. XXVII, 2003, ss. 338-341.
  • ATAR, Fahrettin, “Sulh”, DİA, C. XXXVII, 2009, ss. 481-485.
  • APAYDIN, Yunus, “Kefalet”, DİA, C. XXV, 2001, ss. 168-177.
  • AYDIN, Mehmet Akif, “Osmanlı Devleti’nde Mahkeme”, DİA, C. XXVII, 2003, ss. 341-344.
  • AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta, İstanbul 2017.
  • BİLMEN, Ömer Nasuhi, Hukûk-ı İslamiyye ve Istılah-ı Fıkhiyye Kamusu, C: II, 1985.
  • BOSTAN, Hanefi, XV-XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadi Hayat, TTK, Ankara 2002.
  • DEMİR, Abdullah, Medeni Yargılama Hukuku Osmanlı Mahkemesi, Yitik Hazine Yayınları, İzmir 2010.
  • DÜZDAĞ, Ertuğrul, Şeyhülislâm Ebusuud Efendi Fetvaları Kanuni Devrinde Osmanlı Hayatı, Kapı Yayınları, İstanbul 2012.
  • EKİNCİ, Ekrem Buğra, “Osmanlı Hukukunda Mahkeme Kararlarının Kontrolü”, Belleten, LXV/244, 2001, ss. 959-1005.
  • EKİNCİ, Ekrem Buğra, “Osmanlı Devleti’nde Mahkemeler ve Kadılık Müessesesi Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3 (5), 2005, ss. 417-439.
  • FATHALİZADE, Ali, “Ortaçağda, Yakındoğu’da Demir Çelik Üretimi ve Kılıç Yapımı”, Metalürji Mühendisleri Dergisi, 158, 2010, ss. 34-43.
  • GEDİKLİ, Fethi, “Osmanlı Hukuk Tarihi Kaynağı Olarak Şer’iyye Sicilleri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3 (5), 2005, ss. 187-213.
  • İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Çev. Ruşen Sezer, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2008.
  • İNALCIK, Halil, “Adalet, Şikâyet Hakkı: Arz-i Hal ve Arz-ı Mahzarlar”, Osmanlılar Fütühat, İmparatorluk, Avrupa ile İlişkiler, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
  • İNAN, Kenan, “I. Kadı Sicillerine Göre Trabzon Şehrinin Fiziki Yapısı (1643- 1656)”, Osmanlı Araştırmaları, 18 (18), 1998, ss. 161-186.
  • İNAN, Kenan, “Trabzon’un Fethi”, Öncesi ve Sonrasıyla Trabzon’un Fethi, Yay. Haz. İsmail Hacıfettahoğlu, Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları, Ankara 2001, ss. 106-117.
  • İNAN, Kenan, Mahmiye-i Trabzon Mahallâtından: Onyedinci Yüzyıl Ortalarında Trabzon’da Sosyal ve İktisadî Hayat, Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları, Trabzon 2013.
  • JENNİNGS, Ronald, “Kadi, Court and Legal Procedure in 17th Century Ottoman Kayseri”, Studia Islamica, 48, 1978, ss. 133-172.
  • KAVAKLI KUNDAKÇI, Sibel, “Mahalle Baskısı Bağlamında Osmanlı Taşrasında Cinsel Suçlar”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, S: 54, 2017, ss. 153-170.
  • KAZICI, Ziya, “Hisbe”, DİA, C: XVIII, 1998, ss. 143-145.
  • KOCA, Ferhat, “İkrar”, DİA, C: XXII, 2000, ss. 38-40.
  • LOWRY, Heath W., Trabzon Şehrinin İslamlaşma ve Türkleşmesi 1461-1583, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005.
  • LOWRY, Heath W.; EMECEN, Feridun, “Trabzon”, DİA, C: XXXXI, İstanbul 2012, ss. 296-301.
  • ORTAYLI, İlber, Osmanlı Kadısı Tarihi Temeli ve Yargı Görevi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, C: 30, 1975, ss. 117-128.
  • ORTAYLI, İlber, “Osmanlı Devleti’nde Kadı”, DİA, C: XXIV, 2001, ss. 69-73.
  • ORTAYLI, İlber, Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti’nde Kadı, Kronik, İstanbul 2017.
  • PEİRCE, Leice, Ahlak Oyunları 1540-1541 Osmanlı’da Ayntab Mahkemesi ve Toplumsal Cinsiyet, Çev. Ülkün Tansel, Tarih Vakfı, İstanbul 2005.
  • TAŞ, Hülya, “Osmanlı Kadı Mahkemesindeki “Şuhûdü’l-hâl” Nasıl Değerlendirilebilir?, Bilig, S: 44, 2008, s. 25-44.
  • TEKİNDAĞ, M. Şehabeddin, “Trabzon Rum İmparatorluğu’nun Fethi”, Öncesi ve Sonrasıyla Trabzon’un Fethi, yay. haz. İsmail Hacıfettahoğlu, Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları, Ankara 2001, ss. 54-58.
  • TURAN, Ali, 1815 Numaralı Trabzon Şer’iye Sicilinin Transkripsiyonu ve Hukuki Değerlendirmesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014.
  • TURAN, Ali, “1815 Numaralı Trabzon Şer’iye Siciline Göre Hukuki Hayatta Kadın (1554-1558)”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı, C: 1, 2015, ss. 379-428.
  • UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988.
APA KUNDAKÇI S (2019). OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). , 43 - 72. 10.18220/kid.633190
Chicago KUNDAKÇI SİBEL OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). (2019): 43 - 72. 10.18220/kid.633190
MLA KUNDAKÇI SİBEL OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). , 2019, ss.43 - 72. 10.18220/kid.633190
AMA KUNDAKÇI S OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). . 2019; 43 - 72. 10.18220/kid.633190
Vancouver KUNDAKÇI S OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). . 2019; 43 - 72. 10.18220/kid.633190
IEEE KUNDAKÇI S "OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558)." , ss.43 - 72, 2019. 10.18220/kid.633190
ISNAD KUNDAKÇI, SİBEL. "OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558)". (2019), 43-72. https://doi.org/10.18220/kid.633190
APA KUNDAKÇI S (2019). OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 14(27), 43 - 72. 10.18220/kid.633190
Chicago KUNDAKÇI SİBEL OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). Karadeniz İncelemeleri Dergisi 14, no.27 (2019): 43 - 72. 10.18220/kid.633190
MLA KUNDAKÇI SİBEL OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). Karadeniz İncelemeleri Dergisi, vol.14, no.27, 2019, ss.43 - 72. 10.18220/kid.633190
AMA KUNDAKÇI S OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). Karadeniz İncelemeleri Dergisi. 2019; 14(27): 43 - 72. 10.18220/kid.633190
Vancouver KUNDAKÇI S OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558). Karadeniz İncelemeleri Dergisi. 2019; 14(27): 43 - 72. 10.18220/kid.633190
IEEE KUNDAKÇI S "OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558)." Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 14, ss.43 - 72, 2019. 10.18220/kid.633190
ISNAD KUNDAKÇI, SİBEL. "OSMANLI MAHKEMESİ: TRABZON ÖRNEĞİNDE (1557-1558)". Karadeniz İncelemeleri Dergisi 14/27 (2019), 43-72. https://doi.org/10.18220/kid.633190
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 11:47

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları