YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ

Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 62 Sayfa Aralığı: 199 - 252 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-10-2020

YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ

Öz:
Demirci Mehmet Efe, Yunan birliklerinin 15 Mayıs 1919’da İzmir’i işgali ilebaşlayan süreçte, Kuva-yı Milliye bünyesinde faaliyet gösteren çete reislerinin enönemlilerinden biridir. Demirci Mehmet Efe, Batı Anadolu Kuva-yı Milliyesi içindeönemli bir rol üstlenmiş bir çete reisi olarak Milli Mücadele öncesinde bölgede yürüttüğüeşkıyalık alışkanlıklarından hemen vazgeçememiştir. Bu açıdan Kuva-yı Milliye’ye katılışıkonusu tartışmalı olmuştur. Bu tartışma Kuva-yı Milliye içinde yürüttüğü bazıfaaliyetlerin niteliği ile de ilgilidir. Bu durum Demirci Mehmet Efe özelinde “Kuva-yıMilliye’ ye katılınca eşkıyalığı bıraktı” şeklinde özetlenebilecek bir anlayışın yaygınlıkkazanmasına yol açmıştır. Bu kabul ise Kuva-yı Milliye bünyesi içindeykengerçekleştirdiği Denizli Faciası gibi olayların açıklanmasını güçleştirmektedir. Yörük AliEfe, Çerkez Ethem gibi diğer Batı Anadolu bölgesinin ünlü Kuva-yı Milliyecileri ve kimieylemleri de düşünüldüğünde, düzenli ordunun tarihsel gerekliliği belirginleşmektedir. Bunoktada hem Kuva-yı Milliye’yi dönemsel bir gereklilik olarak vurgulayıp, getirileneleştiriler dolayısıyla düzenli ordunun Kuva-yı Milliye yerine geçirilmesinin tarihselgerekliliğini yerli yerine oturtmak, hem de özellikle Demirci Mehmet Efe’nin Kuva-yıMilliye bünyesindeki eylemlerinin gerçek niteliğini vurgulamak için yukardaki yaklaşımındüzeltilmesi gereklidir. Batı Anadolu Kuva-yı Milliyesi, bütün eksik ve hatalarıyla birhalkın ulusal bağımsızlık savaşının öncüsü olarak, son derece önemli bir tarihsel işlevitamamlayıp yerini düzenli orduya bırakmış olmasına rağmen dönemin koşullarına göredeğerlendirilmesi, bilimsel ölçüler ışığı altında ele alınması gereken bir olgu olaraktarihte yerini almıştır.
Anahtar Kelime:

AN ASSESSMENT FROM DIFFERENT APPROACHES OF DEMİRCİ MEHMET EFE’S JOINING KUVA-YI MİLLİYE AND WHEREIN FEATURES OF HIS ASTIONS

Öz:
Demirci Mehmet Efe is one of the most important chieftains fighting under the auspices of the Kuva-yi Milliye, or National Forces, at a time when Greek forces invaded Izmir on 15 May 1919. As a chieftain who assumed an important role in the Western Anatolia Kuva-yi Milliye Demirci Mehmet Efe was not able to easily give up his old banditry operations in the region. That’s why his joining the Kuva-yi Milliye was a matter of controversy. This has also everything to do with some of his actions within the Kuva-yi Milliye. However, there was a unfounded general understanding that Demirci Mehmet Efe left banditry when he joined the Kuva-yi Milliye. This acceptance makes it harder to explain the cases like Denizli Faciasi (Denizli Disaster) he did under the Kuva-yi Milliye movement. Considering such famous figures of Western Anatolia in the Kuva-yi Milliye as Yörük Ali Efe and Çerkez Ethem and some of their actions the historical necessity for a Standing Army becomes obvious. The above approach should be corrected in order to emphasize, on the one hand, especially the real features of the actions by Demirci Mehmet Efe in the Kuva-yi Milliye and to situate in its right place the historical necessity of replacement of the Kuva-yi Milliye by the Standing Army due to criticisms levied while acknowledging the temporary necessity of the Kuva-yi Milliye. Western Anatolia Kuva-yi Milliye, which as a pioneer of national independence war of a people, regardless of all its shortcomings and mistakes, fulfilled a very important historical function and transformed into a Standing Army, has taken its place in history as a fact that needs to be assessed by taking into account the circumstance of the time and examined scientifically.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) BEO.4656. 349127. 1.sayfa
  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 30-18-1-1_1-20-12, 00006
  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 30-18-1-1_1-20-12, 00001
  • Akcan, Erol; Milli Mücadele’de Demirci Mehmet Efe (1919-1920), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2014.
  • Aker, Şefik; 57. Tümen ve Aydın Milli Mücadelesi (1918-1920), Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2006.
  • Alpkaya, Şükrü Oğuz; Yörük Ali Efe, (Derleyen Atilla Oral), Demkar Yayınevi, 1.Baskı, Ocak 2009.
  • Altay, Fahrettin; 10 Yıl Savaş ve Sonrası, Eylem Yayınları, Birinci Baskı, Nisan 2008.
  • Apak, Rahmi; İstiklal Savaşında Garp Cephesi Nasıl Kuruldu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1990.
  • Arıkoğlu, Damar; Hatıralarım, Tan Gazetesi Yayınları, İstanbul 1961.
  • Atatürk’ün Bütün Eserleri C.3 (1919), Kaynak Yayınları, İkinci Baskı, Şubat 2002.
  • Atatürk’ün Bütün Eserleri C.9 (1920), Kaynak Yayınları, İkinci Baskı, Ağustos 2004.
  • Aydemir, Şevket Süreyya; Tek Adam Mustafa Kemal 1919-1922, Cilt 2, Remzi Kitabevi Yayınları, 17. Baskı, 1999.
  • Aydınel, Sıtkı; Güneybatı Anadolu’da Kuva-yı Milliye Harekatı, Vadi Yayınları, 1.Baskı, Ocak 2008.
  • Bayar, Celal; Ben De Yazdım, Milli Mücadele’ye Gidiş, C.7, Sabah Kitapları, İstanbul, 1997.
  • Belen, Fahri; Türk Kurtuluş Savaşı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, Temmuz 1983.
  • Burhan, Sabahattin; Ege’nin Kurtuluş Destanı Yörük Ali Efe, Nesil Yayınevi, C.I, Kasım 1999.
  • Dayı, Esin; Nazilli Kongreleri (1919), Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum 1998.
  • Engin, M. Hilmi; Seferden Sefere, Piyade Albay M. Hilmi Engin’in Balkan, 1. Dünya ve Kurtuluş Savaşı Anıları, Kömen Yayınları, 1. Baskı, Konya 2007.
  • Goloğlu, Mahmut; Üçüncü Meşrutiyet 1920, Başnur Matbaası, 1970.
  • Gökbel, Asaf; Milli Mücadele’de Aydın, Kolalı Matbaası, Aydın, 2005.
  • Güralp, Şerif; Kurtuluş Savaşı’nın İçyüzü, Güncel Yayıncılık, 3. Baskı, Temmuz 2007.
  • Kiraz, İbrahim; Milli Mücadele’de Bir Destan, Demirci Mehmet Efe, C.1, BRC Matbaası, Birinci Baskı, Ankara, 2008.
  • Kiraz, İbrahim; Ege’de Yanan Gül, BRC Matbaası Genişletilmiş 2. Baskı, Nisan 2011.
  • Köstüklü, Nuri; Milli Mücadele’de Denizli, Isparta ve Burdur Sancakları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1999.
  • Müftüler, Lütfü; Denizli Heyet-i Milliyesi, Türkdili Basımevi, Balıkesir, 1947.
  • Oruç, Etem; Nazilli Cumhuriyeti, Berfin Yayınları, Birinci Baskı, Nisan 2010.
  • Özdemir, Ali Ulvi; Anılarda Batı Anadolu Kuva-yı Milliyesi, Tarihçi Kitabevi Yayınları, Birinci Baskı, İstanbul, Mayıs 2017.
  • Sarıhan, Zeki; Kurtuluş Savaşı Günlüğü I, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1993.
  • Sarıhan, Zeki;Kurtuluş Savaşı Günlüğü III, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1995.
  • Sökmensüer, Cevat; Milli Mücadelede Aydın-Nazilli Cephesi, Kahraman Subaylarımız ve Zeybekler, Hatıralarım, Karınca Matbaacılık, İzmir, tarihsiz.
  • Süreyya, Sındırgılı; Denizli Vakası ve Demirci Mehmet Efe, Sel Yayınları, İstanbul, 1955.
  • Taçalan, Nurdoğan; Ege’de Kurtuluş Savaşı Başlarken, Bilgi Yayınevi, 1.Baskı, Mart 2007.
  • Tanör, Bülent; Türkiye’de Kongre İktidarları (1918-1920), Yapı Kredi Yayınları, 3. Baskı, Ekim 2009.
  • Türk İstiklal Harbi, 2. Cilt, Batı Cephesi, 1.Kısım, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Yayınları, Ankara 1999.
  • Türkeş, Ünal; Kurtuluş Savaşı’nda Muğla, Birinci Baskı, Muğla İli Toplum Yapısı Araştırmaları Yayınları, İstanbul 1973.
  • Yavi, Erkal (Hazırlayan); Efeler, Aydın Valiliği İl Özel İdaresi Yayını, Aydın 1991. Özgen, Abdurrahman; Milli Mücadelede Türk Akıncıları, Vatan Matbaası, İstanbul 1970.
  • Akandere, Osman; “Aydın Kuva-yı Milliyesi ile Heyet-i Temsiliye Arasındaki İlişkiler”, Atatürk Yolu Dergisi, Mayıs 2007, Sayı.39, s.303-335.
  • Akçan, Erol “Milli Mücadele’den Sonra Demirci Mehmet Efe”, Atatürk Yolu Dergisi, Sayı. 57, Güz 2015, s. 1-16.
  • Baydur, Mithat; “Aydın ve Çevresinde Milli Direnişin Doğuşu ve Gelişmesine Bir Bakış”, Askeri Tarih Bülteni, Ağustos 1995, Sayı.20, s.82-89.
  • Bayraktar, Bayram; “Milli Mücadele’de Denizli Olayı”, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Ankara, Kasım 1991, Sayı.22, s.141-153.
  • Cura, Bilal; “Demirci Mehmet Efe’nin Nazilli’de Kuva-yı Milliye Faaliyetleri”, Milli Mücadele’de Nazilli Cephesi ve Önderleri, Aydın İli ve İlçeleri Kültür ve Eğitim Derneği Yayınları, İkinci Baskı, Mart 2007, s.113-131.
  • Dinç, Mehmet Emin; “Kuva-yı Milliye’nin Türk Milli Mücadele Tarihi İçindeki Yeri ve Önemi”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Ocak 1991, Sayı.49, s.49-54.
  • Ercan, Yavuz ; “Kuva-yı Milliye’nin Yapısi ve Niteliği Üzerine Bir Deneme”, Toplu Eserler: 3, Osmanlı ve Cumhuriyet Tarihi Yazıları, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara 2007, s. 231-241.
  • Özbekler, Kerim; “Demirci Mehmet Efe Kimdir?” Efeler, Erkal Yavi (Hazırlayan), Aydın Valiliği İl Özel İdaresi Yayını, Aydın 1991, s. 121-125.
  • Temel, Mehmet; “Kuvayı Milliye Döneminde Milas-Bodrum’da Eşkıyalık ve Çetecilik”, Milli Mücadele’de Menteşe Sancağı ve Yörük Ali Efe, (Editör: Günver Güneş), Pia Yayınları, Birinci Baskı, 2013, s.121-138.
  • Ganız, Hakkı Gürkan; Milli Mücadele Başlarında Aydın Sancağı (1919-1920), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, 2007.
  • Büyük Türkçe Sözlük, Rehber Yayınları, Dördüncü Baskı, Tarihsiz.
APA Özdemir A (2018). YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. , 199 - 252.
Chicago Özdemir Ali Ulvi YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. (2018): 199 - 252.
MLA Özdemir Ali Ulvi YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. , 2018, ss.199 - 252.
AMA Özdemir A YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. . 2018; 199 - 252.
Vancouver Özdemir A YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. . 2018; 199 - 252.
IEEE Özdemir A "YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ." , ss.199 - 252, 2018.
ISNAD Özdemir, Ali Ulvi. "YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ". (2018), 199-252.
APA Özdemir A (2018). YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0(62), 199 - 252.
Chicago Özdemir Ali Ulvi YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ 0, no.62 (2018): 199 - 252.
MLA Özdemir Ali Ulvi YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ, vol.0, no.62, 2018, ss.199 - 252.
AMA Özdemir A YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2018; 0(62): 199 - 252.
Vancouver Özdemir A YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2018; 0(62): 199 - 252.
IEEE Özdemir A "YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ." ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0, ss.199 - 252, 2018.
ISNAD Özdemir, Ali Ulvi. "YAKLAŞIM FARKLILIKLARI AÇISINDAN DEMİRCİ MEHMET EFE’NİN KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILIŞI ve KUVA-YI MİLLİYE BÜNYESİNDEKİ FAALİYETLERİNİN NİTELİĞİ". ATATÜRK YOLU DERGİSİ 62 (2018), 199-252.