KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR

Yıl: 2019 Cilt: 14 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1013 - 1022 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/TurkishStudies.23331 İndeks Tarihi: 19-10-2020

KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR

Öz:
Tarih boyunca Kıpçaklar çok geniş bir coğrafyada yaşamışlar,ancak siyasi bir birlik oluşturamamışlardır. Siyasi bir birlikkuramamaları merkezi bir devlet kurmalarını engellemiştir. Bununsebebi ise çok geniş coğrafyalara yayılmaları ve göç etmeleridir. Bu göçlersonucunda Kıpçakların büyük bir kısmı Macaristan başta olmak üzere,Bulgaristan, Romanya, Rusya ve Gürcistan’da eski düşmanları olan buHristiyan halkların içine girerek onların içinde zamanla eriyerekkaybolmuşlardır.Oğuz Türkçesi ise XIII. yüzyılda yazı dili haline gelmiştir. XIII. yüzyılöncesi karanlık bir dönemdir. Oğuz Türkçesi yazı dili haline gelmedenönce de yazı dillerini etkilemiştir. Eski Türkçe döneminden itibarenincelenen eserlerde Oğuz Türkçesine ait unsurlara rastlanılmaktadır.Çağdaş Kıpçak lehçelerinin temelini oluşturan Tarihi KıpçakTürkçesi ile ilgili ilk bilgiyi Kaşgarlı Mahmud Divani Lügat-it Türk adlıeserinde vermektedir. Dikkat edilecek olursa Kaşgarlı bu önemli eserindeen kapsamlı olarak Oğuzlar ve Kıpçaklara yer vermiştir. Bu durum daOğuz ve Kıpçak boylarının ciddi bir nüfusa sahip olmasından ve tarihsahnesinde etkin bir şekilde rol almalarından kaynaklıdır.Makalenin giriş kısmında Kıpçak ve Oğuzlar hakkında bilgiverildikten sonra Kıpçak Türkçesi ve Oğuz Türkçesinin oluşum sürecinedeğinilmiştir. Daha sonra da çalışmanın asıl konusu olan dört büyükkitaptan Tevrat’ın birinci bölümü Yaratılış’ın 1819 tarihli çevirisi“Musanıŋ İlk Kitabı” hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Eserin çoğunluklaKıpçak Türkçesi özellikleri taşımasının yanı sıra Oğuzca birtakımözelliklere de rastlanması eserin dil malzemesi olarak değerini açıkça ortaya koymaktadır. Son olarak metinde tespit edilen Oğuzca unsurlarmetinden örneklerle sıralanmıştır.
Anahtar Kelime:

OGHUZ ELEMENTS IN " THE FIRST BOOK OF MOSES" WRITTEN IN KIPCHAK TURKISH

Öz:
Throughout the history Kipchaks have lived on a very wide geography but they can’t have created political alliance. So they can’t have created a central state. The reason of this is that they have lived on a wide geography and always have immigrated. As a result of migrations, the majority of Kipchaks have dissappered by getting into Christian society in Bulgaria, Romania, Russia, Georgia and especially Hungary of which in history Kipchaks did war. Oghuz Turkish have became writing language at 13th century. Before 13th century is a indeterminate period. Before Oghuz Turkish became writing language also have affected other wrinting languages. In works which study from Old Turkish Period are encountered elements that belong to Oghuz Turkish. There is first information abouth Historical Kipchak Turkish that create basis of modern Kipchak Dialect in Diwan Lughat at-Turk by Mahmud ibn Hussayn ibn Muhammed al-Kashgari. This book includes extensively informations abouth Oghuzs and Kipchaks. The reason of this is that they have very crowded population and have influenced on history. After the informations abouth Kipchak and Oghuz at the introdcution of the article, the formation process of Kipchak and Oghuz Turkish is menioned. After that, there is a brief information abouth “Musanıŋ İlk Kitabı” which is the translation of the Torah’ 1918 date a first part ‘genesis’ and is main subject of this study. ‘The First Book of Moses’ is a very valuable work because it has largely features of Kipchak Turkish besides features of Oghuz Turkish. Finally, elements of Oghuz Turkish which identifiy in text are listed with examples from text.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arslan, D. (2016). Musanıŋ İlk Kitabı (İnceleme-Metin- Dizin- Tıpkıbasım). Bişkek: Avrasya Press Yayınevi.
  • Bilgin, A., & Hacıeminoğlu, N. (2002). Kıpçak Türkçesi. İslâm Ansiklopedisi (Cilt 25, s. 422). Ankara: TÜrkiye Diyanet Vakfı.
  • Ercilasun, A. B. (2004). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçay Yayınları.
  • Garkavets, A. (2013). Kıpçakskoe Evangelie V Privode Çarlza Freyzera. Almatı.
  • Golden, P. (2002). Türk Halkları Tarihine Giriş. (O. Karatay, Çev.) Ankara: KaraM Yayınları.
  • Gülsevin, G. (1998). Köktürk Bengü Taşlarında Oğuzca Unsurlar. Kardeş Ağızlar( Türk Lehçe ve Şiveleri Dergisi) (7), 12-18.
  • Gülsevin, G. (2010, Volume 5/1 Winter). Oğuzca Olmayan Türk Lehçelerindeki Oğuzca Unsurlar ve Bunlara Teorik Bir Yaklaşım. Turkish Studies , 57-76.
  • Hazar, M. (2011). Çağatay Türkçesinde Oğuzca Özellikler ve Benserlikler. JASSS (VOLUME 4), 31- 63.
  • Karamanlıoğlu, A. F. (1994). Kıpçak Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Rasonyi. (1939). Tuna Havzasında Kumanlar (11-12), s. 401-422.
  • Sağol Yüksekkaya, G., & Argunşah, M. (2013). Tarihî Türk Lehçeleri, Karahanlıca Harezmce Kıpçakça Dersleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
  • Uydu Yücel, M. (2002). Kıpçaklar. İslâm Ansiklopedisi (Cilt 25, s. 420-421). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
APA Arslan D (2019). KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. , 1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
Chicago Arslan Döne KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. (2019): 1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
MLA Arslan Döne KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. , 2019, ss.1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
AMA Arslan D KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. . 2019; 1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
Vancouver Arslan D KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. . 2019; 1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
IEEE Arslan D "KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR." , ss.1013 - 1022, 2019. 10.29228/TurkishStudies.23331
ISNAD Arslan, Döne. "KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR". (2019), 1013-1022. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.23331
APA Arslan D (2019). KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. Turkish Studies - Language and Literature, 14(3), 1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
Chicago Arslan Döne KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. Turkish Studies - Language and Literature 14, no.3 (2019): 1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
MLA Arslan Döne KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. Turkish Studies - Language and Literature, vol.14, no.3, 2019, ss.1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
AMA Arslan D KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. Turkish Studies - Language and Literature. 2019; 14(3): 1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
Vancouver Arslan D KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR. Turkish Studies - Language and Literature. 2019; 14(3): 1013 - 1022. 10.29228/TurkishStudies.23331
IEEE Arslan D "KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR." Turkish Studies - Language and Literature, 14, ss.1013 - 1022, 2019. 10.29228/TurkishStudies.23331
ISNAD Arslan, Döne. "KIPÇAK TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "MUSANIŊ İLK KİTABI"NDA OĞUZCA UNSURLAR". Turkish Studies - Language and Literature 14/3 (2019), 1013-1022. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.23331