Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 209 - 223 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26791/sarkiat.684739 İndeks Tarihi: 02-12-2020

ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz:
Bu çalışmada köleliğin Orta Çağ dünyasındaki algılanışı, yeri ve önemi üzerindeduruldu. İnsana bakışı da esas alan bir perspektiften ele alınan köleliğin ekonomik,kültürel ve dinî yansımaları dikkate alınarak incelendi. Geçmişte yaşananlar üzerindenkültürleri ve dönemin insanını itibarsızlaştırmanın yanlış olduğu, hem Avrupa’nın hemde Arap yarımadası bağlamında müslüman doğunun bilhassa tarihini incelemesiningereği ortaya çıkmaktadır.Orta Çağ Avrupası’nda üretimin insan gücüne dayanması ile burjuvazi üretmesi, sınıflıtoplum oluşturması, üretim araçlarının değişmesi ile de yavaş yavaş kölelerinişgücünden vazgeçilmesi dikkat çekicidir. Öte yandan Avrupa’da köleliği doğuran vedestekleyen etken kölelerin işgücünden yararlanmak iken, Arap yarımadasında ise özelhizmet, ticaret ve diğer işlerdir.İslâm sonrası dönemde köleliğin esas kaynağının savaş esirleri olduğu gerçeğini dedikkatlerden uzak tutmamak gerekir. Fetihlerin yoğun olduğu yıllarda alınan esirlerinihtiyaçlarının karşılanması ve sosyal hayata katılımlarının sağlanması kolay olmamıştır.Bu yıllarda yaşanan olumsuzluklar tarihe insan hakları açısından olumlu olduğu kadarolumsuz kanaatlerin de kaydedilmesine de neden olmuştur. Buna rağmen Kur’an’da vehadislerde köle edinmek ile ilgili bir emir yoktur. Aksine köle azat etmeninfaziletlerinden söz eden âyet ve hadisler vardır. Bununla toplumda mevcut kölelerintasfiyesi amaçlanmıştır. Kölelik, azat yoluyla sona ererse de İslâm, köleliği azaltmak veeritmek maksadıyla bir takım hürriyete kavuşturma yolları da kabul etmiştir.
Anahtar Kelime:

AN ASSESSMENT OF SLAVERY IN THE MIDDLE AGES

Öz:
The aim of this study was to determine the significance of slavery in the medieval world and address its economic, cultural, and religious repercussions from a human perspective. Cultures and people should not be discredited over past events, indicating that the history of the Muslim east should be addressed from the context of both the European and Arabian peninsula. In the medieval Europe, slave labor was replaced by a new style of workforce through changes in the production and class society structure. The factor giving rise to slavery in Europe was to utilize slaves' workforce while it was private service, trade, and other businesses in the Arabian Peninsula. In the post-Islamic period, the motivation behind slavery was prisoners of war, however, it was not easy for them to meet their needs and participate in social life. Incidents in those years caused positive and negative views to be recorded in terms of human rights. However, the Qur'an and hadiths do nor order to seize slaves. In fact, some verses and hadiths address the virtues of freeing slaves. Even though slavery ended through emancipation, Islam adopted different means of emancipation to eliminate slavery.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmed Muhafaza. er-Rakik fi’l Müctemai’l-Arabiyyi’l-İslâmî hatta Sevrati’z-Zenc, Amman: 1987
  • Ali-Hasan İbrahim Hasan. en-Nuzumu’l-İslâmiyye, Kahire: 1970
  • Alûsî, Mahmud Şükrü. Büluğu’l-Erab fi Ma’rifeti Ahvali’l-Arab, Bağdad:1314, I Ana Britannica. “Kölelik”, İstanbul:1989, XIII
  • Aral, Sadri Maksudi. Umumi Hukuk Tarihi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1948
  • Aron, Raymond. Sınıf Mücadelesi, Trc. Erol Güngör, İstanbul:1992
  • Aydın, M. Akif-M. Hamidullah. “Köle”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, 2002, XXVI
  • Ayengin, Tevhit. İslâm ve İnsan Hakları Hukuki Temeller ve Çağdaş Yorumlar, İstanbul: 2007
  • Balibar, Etienne. “Sınıf Irkçılığı”, Irk, Ulus, Sınıf, Trc. Nazlı Ökten, İstanbul:1993
  • Belgesay, Mustafa Reşit. Kur’an Hükümleri ve Modern Hukuk, İstanbul:1963, 260
  • Block, Marc. Feodal Toplum, Trc. Melek Fırat, İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2007, 29
  • Daryal, Ali Murat. İslâm’ın Doğuş ve İlk Yayılışının Psiko-Sosyal Açıdan Tahlili, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1999
  • Derveze, İzzet. Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, Trc. Mehmet Yolcu, İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1995, I
  • Duby, Georges. Orta Çağ İnsanları ve Kültürü, Trc. M. Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Kitabevi, 1995
  • Fendoğlu, Hasan Tahsin. İslâm ve Osmanlı Hukukunda Kölelik ve Cariyelik, İstanbul: Beyan Yayınları, 1996
  • Gumilev, L.N. Kavimlerin Türeyişi ve Yeryüzü Üzerindeki Yaşam Bölgeleri, Trc. Nuri Eyüpoğlu, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2001
  • Günaltay, Şemsettin. “İslâm’dan önce Araplar Arasında Kadının Durumu”, Aile ve Türlü Nikâh Şekilleri”, Belleten, Sayı: 60, XV, Yay. Hazr. C. Zorlu, Marife, Sayı: 3, Konya, 2002
  • Günaltay, Şemsettin. “Selçukluların Horasan’a İndikleri Zaman İslâm dünyasının Siyasal, Sosyal, Ekonomik ve Dini Durumu”, Belleten, Sayı: 25, VII, Ankara, 1943
  • Günaltay, Şemsettin. İslâm Öncesi Araplar ve Dinleri, sdl. M. Mahfuz SöylemezMustafa Hizmetli, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1997
  • Güngör, Cahit. Çağdaş Tefsirde Kölelik Yorumu, AÜ. Sosyal Blm.Ens. (Basılmamış YL Tezi), Ankara: 2005
  • Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi, Trc. Salih Tuğ, İstanbul: İrfan Yayımcılık, 1991, II
  • Hammaş, Necdet. Emeviler Döneminde Mevali ve Zimmilerin İdaredeki Rolü, Trc. İrfan Aycan, AÜİFD, XXXVII, Ankara: 1997
  • Hatipoğlu, M. Said. “Hilafetin Kureyşliliği”, AÜİFD, XXIII, Ankara: 1979, Sayı: 1, XXIII
  • Isfahânî, Ebu’l Ferec Ali b. Hüseyin. Kitabu’l-Eğânî, Beyrut, tsz., XIV
  • İbn Asakir, Hafız Ebu’l Kasım Ali b. Hasen. Tarihu Medineti Dımaşk, thk. Muhibbüddin li Ebi Said Ömer, Beyrut:1995, IV
  • İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdülmelik. es-Siretü’n-Nebeviyye, Mısır, 1936/ 1355, I
  • İbn İshak, Muhammed b. İshak b. Yesar. es-Sire, thk. ve tlk. Muhammed Hamidullah, Konya: 1981
  • İbn Teymiyye, Ebu’l Abbas Takıyyüddin Abdilhalim. es-Siyasetü’ş-Şer’iyye, Trc. Vecdi Akyüz, İstanbul: Dergah Yayınları, 1999
  • İbnü’l-Esir, Muhammed b. Abdülkerim b. Abdülvahid eş-Şeybani. el-Kâmil fi’t- Tarih, Beyrut: 1965, II
  • Kitapçı, Zekeriya. Saadet Asrında Türkler, Konya: Damla Ofset Matbaacılık, 1997
  • Kur’an Yolu Meali. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014
  • Lewis, Bernad. Race And Slavery in the Middle East, New York: Oxford University Press, 1990
  • Lewis, Bernard. Ortadoğu, Trc. Mehmet Harmancı, İstanbul: 1996
  • Lombard, Maurice. İlk Zafer Yıllarında İslâm, İstanbul: Pınar Yayınları, 1983
  • Malay, Hasan. Çağlar Boyu Kölelik, Ankara: 1990
  • Mazaheri, Ali. Orta Çağ’da Müslümanların Yaşayışları, İstanbul, tsz. Mes’ûdî, Ebu’l Hasan Ali b. Hüseyin. Murucu’z-Zeheb ve Meâdini’l-Cevher, thk. Said Muhammed, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1997, II
  • Mez, Adam, Ortazaman Türk-İslâm Dünyasında Âdetler, Trc. Cemal Köprülü, Ülkü, Sayı: 71, Ankara:1939, XII
  • Muhammed Galal Abbas, “Slavery Between Islam And Western Civilization”, Mecelletü’l Ezher, Sayı: 9, Kahire: 1971
  • Özel, Ahmet, İslâm Devletler Hukukunda Savaş Esirleri, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996
  • Özsoy, Ömer, Sünnetullah, Ankara: Fecr Yayınevi, 1994
  • Parla, Jale, Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik, İstanbul: 1955
  • Politzer, George, Felsefenin Temel İlkeleri, Trc. Muzaffer Erdost, İstanbul: Sayfa Yayınları, 2004
  • Downs, Robert B., Dünyayı Değiştiren Kitaplar, Trc. Erol Güngör, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1998
  • Seymen, Ferit. Türk Medeni Hukuku, İstanbul: Sahra Kitabevi, 1988, II
  • Şeriati, Ali. Kapitalizm, Trc. Yakup Arslan, İstanbul: Dünya Yayınları, 1994
  • Vâkıdî, Muhammed b. Ömer. Kitabu’l-Megazi, thk. Marsden Jones, Beyrut, 1984/ 1404, I
  • Yahya Oyewole İmam. “Emanicipation of slaves in the first century in Islam”, The Islamic Quarterly, No: 2, England: 1996, XXXX
  • Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru A’lami’n-Nübela, thk. Şuayb elArnavut, Beyrut: 1413, I
  • Zubristski, Mitropolski. İlkel, köleci ve feodal toplum, Trc. Sevim Belli, y.y., 1979.
APA ÖZDEMİR M (2020). ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. , 209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
Chicago ÖZDEMİR M. Nadir ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. (2020): 209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
MLA ÖZDEMİR M. Nadir ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. , 2020, ss.209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
AMA ÖZDEMİR M ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. . 2020; 209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
Vancouver ÖZDEMİR M ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. . 2020; 209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
IEEE ÖZDEMİR M "ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME." , ss.209 - 223, 2020. 10.26791/sarkiat.684739
ISNAD ÖZDEMİR, M. Nadir. "ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". (2020), 209-223. https://doi.org/10.26791/sarkiat.684739
APA ÖZDEMİR M (2020). ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 12(2), 209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
Chicago ÖZDEMİR M. Nadir ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 12, no.2 (2020): 209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
MLA ÖZDEMİR M. Nadir ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, vol.12, no.2, 2020, ss.209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
AMA ÖZDEMİR M ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2020; 12(2): 209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
Vancouver ÖZDEMİR M ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2020; 12(2): 209 - 223. 10.26791/sarkiat.684739
IEEE ÖZDEMİR M "ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME." e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 12, ss.209 - 223, 2020. 10.26791/sarkiat.684739
ISNAD ÖZDEMİR, M. Nadir. "ORTA ÇAĞ’DA ‘KÖLELİK’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 12/2 (2020), 209-223. https://doi.org/10.26791/sarkiat.684739