Yıl: 2018 Cilt: 2 Sayı: 36 Sayfa Aralığı: 29 - 40 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-05-2021

TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ

Öz:
Atasözlerinin sahip oldukları kalıp ifadelerden dolayı yüzyıllardır değişmedenkullanılabildikleri bilinmektedir. Bunun yanında dil kullanımında sahip oldukları özelkonumları nedeniyle bunların kimi zaman eleştiri, kimi zamansa sadece eğlence amacıyladeğiştirilerek kullanıldıkları görülmektedir. Mevcut atasözü üzerinde çeşitli fonetik,orfografik, semantik, sentaktik vb. düzeylerde değişiklikler yapılması ile atasözlerinin mizahîbir hâle dönüştürülmesi, atasözlerinin bizatihi kendisi kadar eski olduğu düşünülebilecek birolgudur. Her ne kadar kökeni daha eskilere dayansa da bu türün yaygınlık kazanmasındainternet ve basın-yayın organlarındaki gelişmelerin etkisi büyüktür. Sıklık değeri oldukçayüksek olan bir atasözünün komik bir şekle dönüştürülmesi ile ortaya çıkan bu cümleler,aslında gündelik hayatımızda sık sık karşılaştığımız, belki de farkında olmadankullandığımız bir türdür. Bu türün, mevcut atasözü üzerinde ses, cümle ve anlam düzeyindeçeşitli yollarla bir aykırılaştırılma sonucunda ortaya çıkması dolayısıyla Türkçede aykırıatasözü terimiyle adlandırılması uygun olacaktır. 80’li yıllardan itibaren Alman, AngloAmerikan, Macar, Rus ve Fransız aykırı atasözleri için çeşitli ölçeklerde derlemlerhazırlanmış, bu derlemlerden hareketle aykırı atasözlerini konu edinen pek çok çalışmayayımlanmıştır. Aykırı atasözleri, Türkçede oldukça yaygın olarak kullanılmaktaysa dabunların sahip olduğu öneme uygun bir şekilde araştırmaya konu edinildiğini söylemekzordur. Bu atasözlerinin ilk aşamada bir araya getirilerek derlemlerinin hazırlanması,sonrasında ise bunlardan hareketle toplumumuzun folklorik, dilbilimsel, sosyolojikeğilimlerinin belirlenmesinin sosyal bilimler araştırmalarına büyük bir katkı yapacağı açıktır.Eldeki çalışma, bu olgunun Türkçedeki adlandırılmasını ve aykırı atasözlerinin durumunutartışmaya açmayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kelime:

Anti-Proverbs in Turkish

Öz:
It is known that the proverbs can be used unchanged for centuries, because of their cliche patterns. In addition, due to their special role in language use, proverbs can be changed for criticism or entertainment purposes. A variety of phonetic, orthographic, semantic, syntactic, etc. changes on the existing proverb can be observed. As a matter of fact, that the proverbs are transformed into a humor with such changes is as old as the proverbs themselves. Although such changes date back to old times, the developments in the internet and media organs have a great effect on this type to become widespread. This new type of proverbs formed by the conversion, is very frequent in our daily lives. It would be appropriate to name these “genre” or the species with the term "anti-proverb" or “unusual proverbs” in Turkish, since they appear as a result of the changes at phonetic, syntactic and semantic levels on the existing proverb. From the 80s onwards, several corpora of German, Anglo-American, Hungarian, Russian and French proverbs have been prepared in various sizes. From this review, many studies have been published on the subject of proverbs. Based on these, many studies on antiproverbs have been published. Although such proverbs are widely used in Turkish, it is difficult to say that they have been paid enough attention. It is clear that it is of great importance to bring together these proverbs so as to make a great contribution to the related research by determining the folkloric, linguistic and sociological phenomena. The present study aims to discuss this new phenomenon in Turkish and its status.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ALBAYRAK, N. (2009), Türkiye Türkçesinde Atasözleri. İstanbul: Kapı Yayınları. BUĞRA, G. (2005), "Çağdaş Kentte Sözel Anlatı Kalıplarının Parodiye Dönüşümü". Millî Folklor, 17(67): 74-77.
  • ÇEVİK, M. (2006), Basın Dilinde Atasözleri ve Deyimler (Yüksek Lisans). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • DOYLE, C. C., MİEDER, W., SHAPİRO, F. R. (Ed.). (2012), The Dictionary of Modern Proverbs. Yale University Press.
  • DURMUŞ, O. (2015), "Hrisztalina Hrisztova-Gotthardt, Melita Aleksa Varga (eds.) (2014) Introduction to Paremiology, A Comprehensive Guide to Proverb Studies, Warsaw-Berlin: De Gruyter Open, ISBN 978-3-11-041015-0, 368 s." Türkbilig, 2015 (30): 287-288.
  • GÜRÇAYIR, S. (2008), "Kuşaktan Foruma Geçiş ve Bilgisayar Atasözleri". Millî Folklor, 20 (79): 70-79.
  • HRİSZTOVA-HOTTHARDT, H., VARGA, M. A. (Ed.). (2014), Introduction to Paremiology. Warsaw-Berlin: De Gruyter Open.
  • LEVEND, A. S. (1962), "Türk Edebiyatında Manzum Atasözleri ve Deyimler". Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, (1961): 137-146.
  • LİTOVKİNA, A. T., MİEDER, W. (2006), Old Proverbs Never Die, They Just Diversify: A Collection of Anti-proverbs. University of Vermont.
  • MAC COİNNİGH, M. (2014), Structural Aspects of Proverbs. Içinde H. Hrisztova-Gotthardt & M. A. Varga (Ed.), Introduction to Paremiology: A Comprehensive Guide to Proverb Studies (ss. 112-132). Warsaw-Berlin: De Gruyter Open.
  • MİEDER, W. (2004), Proverbs: A Handbook. Westport, Connecticut - London: Greenwood Press.
  • MİEDER, W. (2008), “Proverbs Speaks Louder Than Words”. Folk Wisdom in Art, Culture, Folklore, History, Literature, and Mass Media. New York: Peter Lang.
  • MİEDER, W., KİNGSBBURY, S. A. (1994), A Dictionary of Wellerisms. New York - Oxford: Oxford University Press.
  • MOHAMADİ, M. K., (2015), Analyzing the Structure of Turkish, Persian and English AntiProverbs Based on Reznikov Model. Research Journal of English Language and Literature, 3 (3): 442-451.
  • REZNİKOV, A. (2009), Old wine in new bottles: modern Russian anti-proverbs. Dept. of German and Russian, University of Vermont.
  • RÖHRİCH, L., MİEDER, W. (1977), Sprichwort. Stuttgart: J. B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung.
  • SAVRAN, Ö. (2007), "Neşâtî Divanı’nda Söz Kalıpları". Turkish Studies, 2 (4): 1329-1337.
  • SEÇKİN, P. (2017), "Toplumsal Yapıdaki Değşimin Göstergesi: Anti-Atasözleri". Millî Folklor, (113): 17-27.
  • SUNGUR, P. (1935), Diyarbekir Halkiyatından Mani, Maya, Horyat ve Ata Sözleri. Diyarbakır: Diyarbekir Halkevi Yayını.
  • T. LİTOVKİNA, A. (2014), "Anti-proverbs". Içinde H. Hrisztova-Hotthardt & M. A. Varga (Ed.), Introduction to Paremiology: A Comprehensive Guide to Proverb Studies (ss. 326- 352). Warsaw-Berlin: De Gruyter Open.
  • ULUSOY ARANYOSİ, E. (2010), “Atasözü” Neydi, Ne Oldu?" Millî Folklor, 22 (88): 5-15.
  • VALDEVA, T. (2003), "Anti-proverbs or new proverbs: The use of English anti-proverbs and their stylistic analysis". Proverbium: Yearbook of International Proverb Scholarship, (20): 379-390.
  • http://www.cnnturk.com/fotogaleri/yasam/diger/aykiri-atasozleri?page=1 (Erişim tarihi: 28.01.2017)
  • http://www.sozcu.com.tr/2015/gunun-icinden/aykiri-atasozleri-890141/?_szc_galeri=1 (Erişim tarihi: 28.01.2017)
  • http://www.memurlar.net/album/8204/ (Erişim tarihi: 28.01.2017)
  • Dünya, 15 Şubat 2015
  • Para Durumu, 21 Mayıs 2015
  • Hürriyet, 20 Temmuz 1999
  • Hürriyet, 2 Ekim 2010
APA DURMUŞ O (2018). TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. , 29 - 40.
Chicago DURMUŞ Oğuzhan TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. (2018): 29 - 40.
MLA DURMUŞ Oğuzhan TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. , 2018, ss.29 - 40.
AMA DURMUŞ O TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. . 2018; 29 - 40.
Vancouver DURMUŞ O TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. . 2018; 29 - 40.
IEEE DURMUŞ O "TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ." , ss.29 - 40, 2018.
ISNAD DURMUŞ, Oğuzhan. "TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ". (2018), 29-40.
APA DURMUŞ O (2018). TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. Türkbilig, 2(36), 29 - 40.
Chicago DURMUŞ Oğuzhan TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. Türkbilig 2, no.36 (2018): 29 - 40.
MLA DURMUŞ Oğuzhan TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. Türkbilig, vol.2, no.36, 2018, ss.29 - 40.
AMA DURMUŞ O TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. Türkbilig. 2018; 2(36): 29 - 40.
Vancouver DURMUŞ O TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ. Türkbilig. 2018; 2(36): 29 - 40.
IEEE DURMUŞ O "TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ." Türkbilig, 2, ss.29 - 40, 2018.
ISNAD DURMUŞ, Oğuzhan. "TÜRKÇEDE AYKIRI ATASÖZLERİ". Türkbilig 2/36 (2018), 29-40.