Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”
Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 14 Sayfa Aralığı: 99 - 109 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 05-06-2021
Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”
Öz: Dilin düşünceyle olan bağlantısı, Eski Yunan filozoflarından beri, önce felsefenin daha sonra da özellikle on dokuzuncu yüzyıldanitibaren dil biliminin temel konularından biri olmuştur. Dil ve düşünce ilişkisi yirminci yüzyıldan itibaren de tıbbın özeliklenörolojinin ilgilendiği daha sonra da diğer bilim dallarının da kendisinden çok faydalandıkları bir bilim dalı hâline gelmiş, dilbilimi temelinde birçok bilim dalı ortaya çıkmış, dil ve dil bilimiyle ilgili birçok teori ortaya atılmıştır. Öyle ki zamanla milletlerstratejilerini milletlerin dillerine göre belirlemeye başlamışlar. Çünkü milletlerin oluşumunda ve hayatlarında dil ve dinin rolü gözardı edilemeyecek kadar fazladır. Hatta Malinowski’ye göre dil, düşüncenin bir onaylayıcısı dolayısıyla edilgeni değil, bir aksiyontürü, bir etkenidir. Bu çalışmada Fuzûlî’nin kullandığı “kalem olsun, kîl ve kâl” kelimeleri üzerinde duruldu. Giriş bölümündedilin felsefi boyutu üzerine kısa bir bilgiden sonra bu kelimelerin, Fuzûlî’nin incelemeye tâbi tutulan metinlerinde nasıl ve ne şekildekullanıldığı incelendi. Bu kelimelerin sözlüksel, dil bilgisel, kültürel ve bağlamsal anlamları incelenmeye çalışıldı. İncelemedekalem kelimesinin bilinen manasının yanında “kırmak, kırılmak, budamak, kurumak…”; kâl(e) kelimesinin Arapça dil bilgisikuralına göre “etken geçmiş zaman görevinde dedi”; kîl(e) kelimesinin “edilgen geçmiş zaman görevinde den(il)di” anlamlarındada kullanıldığına dikkat çekildi. Yapılan inceleme sonucunda Fuzûlî i’nin bu kelimeleri kullanırken Türkçenin yanında Arapça veFarsçanın inceliklerine vukufiyeti, Türk kültürüne ve Türk dilinin nezaketine hâkimiyeti görüldü.
Anahtar Kelime: Three Words in Fuzûlî in the Context of Language Philosophy: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”
Öz: The connection of language with thought has been one of the main topics of philosophy first, and then of linguistics, especially since the nineteenth century, since the ancient Greek philosophers. The relationship between language and thought has become a branch of science that has been interested in medicine, especially neurology, and then other branches of science, since the twentieth century, many disciplines have emerged based on linguistics, and many theories on language and linguistics have been put forward. So much so that over time, the nations began to determine their strategies according to the languages of other nations. Because the role of language and religion in the formation and lives of nations has an important role that cannot be ignored. Language is an affirmation of thought, so it is not passive, but a type of action and a factor according to Malinowski. In this study, the words “Kalem Olsun”, “Kil” and “Kal” used by Fuzûlî were discussed. In the introduction of the study, after a piece of brief information on the philosophical dimension of the language, how and how these words are used in Fuzûlî’s texts investigated were examined. Then, the lexical, grammatical, cultural, and contextual meanings of these words were tried to be examined. As a result of the study, it was noted that the word “kalem” is used to mean “ kırmak, kırılmak, budamak, kurumak…” in addition to its known meaning; according to the Arabic grammar of the word “kâl(e)” is used to mean “etken geçmiş zaman görevinde dedi” and word “kîl(e)” is used to mean “edilgen geçmiş zaman görevinde den(il)di”. Also, while using these words, Fuzûlî’s knowledge of the subtleties of Arabic and Persian, besides Turkish, was seen in the Turkish culture and the courtesy of the Turkish language.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akyüz, Kenan, Süheyl Beken, Sedit Yüksel ve Müjgân Cumbur. Fuzûlî Dîvânı. Ankara: Akçağ Yayınları, 1990.
- Arkonaç, Sibel A. Sosyal Psikoloji. İstanbul: Alfa Yayınları, 2001.
- Arkonaç, Sibel A. Psikolojide Söz ve Anlam Analizi. İstanbul: Hiper Yayın, 2017.
- Aydın, Abdullah. “Osmanlı Devleti’nin Unvan Sahibi Dîvan Şâirleri”. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi IV, XIII/Aralık (MMXVII): 534-565.
- Bursevi, İsmail Hakkı. Kelimeler Arasındaki Farklar Kitabu’l-Furuk, çev. Ömer Aydın. İstanbul: İşaret Yayınları, 2016.
- Dalar, Tuba. “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Bursa’da Zaman Şiirinde Zaman ve Mekân Algısı”. Akademik İncelemeler Dergisi 13/2 (2018): 183-200.
- Hegel, Georg W. F. Mantık Bilimi (Büyük Mantık), çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: Umut Matbaacılık, 2014.
- Jung, Carl G. İnsan ve Sembolleri, çev. Hatice Mukaddes İlgün. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2016.
- Kanar, Mehmet. Örnekli Etimolojik Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Derin Yayınları, 2007.
- Kurum. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2005.
- Murray, Edward L. Muhayyileye Dayalı Düşünmek, çev. Yusuf Kaplan. İstanbul: Açılım Kitap Yayıncılık, 2008.
- Mutçalı, Serdar. El-Mucemü’l-Arabiyyü’l-Hadis Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayıncılık, 1995.
- Rağıb el-İsfahani. Müfredat, çev. Yusuf Türker. İstanbul: Pınar Yayıncılık, 2007.
- Saussure, Ferdinand. Genel Dil Bilim Dersleri, çev. Berke Vardar. İstanbul: Multilingual Yayıncılık, 1998.
- Şentürk, Ahmet Atilla. Osmanlı Şiir Antolojisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004.
- Topakkaya, Arslan. “Zaman Kavramı Bağlamında Platon-Aristoteles Karşılaştırması”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 13 (2012): 219-232.
- Topakkaya, Arslan. “Âşık Veysel’in “Güzelliğin On Para Etmez” Adlı Şiirine Felsefi Açıdan Bir Bakış”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları 67 (2013): 89-102.
- Whitehead, Alfred Norh. Düşüncelerin Serüvenleri, çev. Yusuf Kaplan. İstanbul: Külliyat Yayınları, 2019.
- Yıldırım, Birol. Köstendilli Süleyman Şeyhi Efendi, Hayatı, Eserleri ve Tasavvufi Görüşleri. İstanbul: Büyüyen Ay, 2019.
APA | BANKIR M (2020). Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. , 99 - 109. |
Chicago | BANKIR MEHMET MALİK Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. (2020): 99 - 109. |
MLA | BANKIR MEHMET MALİK Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. , 2020, ss.99 - 109. |
AMA | BANKIR M Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. . 2020; 99 - 109. |
Vancouver | BANKIR M Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. . 2020; 99 - 109. |
IEEE | BANKIR M "Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”." , ss.99 - 109, 2020. |
ISNAD | BANKIR, MEHMET MALİK. "Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”". (2020), 99-109. |
APA | BANKIR M (2020). Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 0(14), 99 - 109. |
Chicago | BANKIR MEHMET MALİK Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi 0, no.14 (2020): 99 - 109. |
MLA | BANKIR MEHMET MALİK Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, vol.0, no.14, 2020, ss.99 - 109. |
AMA | BANKIR M Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi. 2020; 0(14): 99 - 109. |
Vancouver | BANKIR M Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi. 2020; 0(14): 99 - 109. |
IEEE | BANKIR M "Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”." Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 0, ss.99 - 109, 2020. |
ISNAD | BANKIR, MEHMET MALİK. "Dil Felsefesi Bağlamında Fuzûlî’de Üç Kelime: “Kalem Olsun, Kîl ve Kâl”". Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi 14 (2020), 99-109. |