Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 149 - 171 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/TurkishStudies.40023 İndeks Tarihi: 19-06-2021

Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç

Öz:
Pozitivizm ve materyalizm, Batı’nın Ortaçağ karanlığını yaşamasına sebep olan skolastik düşüncenin çözülerek, aklın bilimin ışığında yeniden gelişmesine olanak sağlayan en etkili düşünce sistemleri olur. Bilhassa pozitivizm ve pozitif bilimler 19. yüzyılın sonlarından itibaren Türk aydınının zihniyet değiştirmesinde de en etkili unsur olarak ön plana çıkar. Tanzimat’la birlikte başlayan hızlı toplumsal değişim süreci, bu dönemden itibaren birtakım ciddi toplumsal çatışmalara da sebep olur. Bu dönemde yeniliklere ve modern fikirlere zihinlerini kapatan kesim geleneksel birtakım alışkanlıklarına zaman zaman kutsallık yüklemeye başladığında, bu durum birtakım toplumsal çatışmaları ve problemleri de beraberinde getirir. Türk toplumunun dini hassasiyetlerinin farkında olan kimi çıkar odakları, halkın bu zaafını kullanarak kendilerine maddive manevi kazançlar elde etmeyi yüzyıllar boyuncu sürdürmüşlerdir. Bu doğrultuda toplumun dini bilinç kazanmalarının önündeki en büyük engeller de yine bu çıkarcı kesimler olmuştur.Pozitif fikirlerin zihniyetlerinde belirgin biçimde etkili olmaya başladığı 19. yüzyıl sonlarından itibaren, dini baskıların ve hurafelerin, toplumsal ilerleme önündeki en büyük engel olduğuna kanaat getiren Türk aydınları, toplumu bilinçlendirmek amacıyla bu dönemden itibaren ciddi bir çaba sarf ederler. Bu sebepten dolayı, taassup ve batıl inançların sebep olduğu toplumsal aksaklıklar, dönemin edebi eserlerine ciddi bir malzeme teşkil eder. Ömer Seyfettin, bu fikre öncülük eden ve hikâyelerinde taassup ve batıl inancın yol açtığı yıkımları alaylı biçimde işleyen etkili bir yazardır. Bu çalışmada Ömer Seyfettin’in taassup ve batıl inanç konusunu merkeze alarak çoğu kez alaylı biçimde eleştirdiği hikâyeleri analiz edilerek, yazarın konu hakkındaki düşünceleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelime:

Bigotry and Superstition in the Stories of Omer Seyfettin

Öz:
Positivism and materialism are the most effective thought systems that enable the West to re-develop the mind in the light of science by dissolving the scholastic thought that led to the darkness of the Middle Ages. Especially positivism and positive sciences have come into prominence as the most influential factor in the change of mentality of Turkish intellectuals since the end of the 19th century. The rapid social change process that began with the Tanzimat period also caused serious social conflicts from this period onwards. In this period, when people who have closed their mindsets to innovations and modern ideas, and began to attribute sacredness to some traditional habits, the situation have brought along some social conflicts and problems. Some interest groups which were aware of the religious sensitivities of the Turkish society, have continued to gain material and moral profit for centuries by using this weakness of the society. Accordingly, the most important obstacles for the society to gain religious consciousness were these interest groups.Since the late nineteenth century, when positive ideas began to play an important role in their mentality, Turkish intellectuals, who considered religious pressures and superstitions to be the greatest obstacle to social progress, have made a serious effort to raise public awareness. For this reason, bigotry and superstitions caused social failures that constitute a serious material fort he literary works of the period. Ömer Seyfettin is an influential writer who in his stories mocked the devastation caused by bigotry and superstition. In this study, by trying to analyse the stories of Ömer Seyfettin who often criticized sarcastically by centering on bigotry and superstition, the author's thoughts on the subject were tried to be put forward.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alangu, T. (2017), Ömer Seyfettin Ülkücü Bir Yazarın Romanı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Berkes, N. (2010), Türkiye’de Çağdaşlaşma, Haz. Ahmet Kuyaş, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Cunbur, M. (1992), “Ömer Seyfettin’in Hayatı ve Eserleri”, Doğumunun 100. Yılında Ömer Seyfettin, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1-18.
  • Çağırıcı, M. (2010), “Taassup”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 39, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 285-286.
  • Daşcıoğlu Y. ve Koç O. (2009), “Batı Tarzı Türk Hikâyesinin Doğuşu ve Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ana Temalar”, Turkish Studies, 4(1), 799-900. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.567
  • Enginün, İ. (1992), “Ömer Seyfettin'in Hikâyeleri”, Doğumunun 100. Yılında Ömer Seyfettin, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 37-49.
  • Mert, N. (2004), Ömer Seyfettin İslamcı, Milliyetçi ve Modernist Bir Yazar, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
  • Ö. Seyfettin (2001), Bütün Eserleri Makaleler 2, Haz. Hülya Argunşah, İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Ö. Seyfettin, (2015), Bütün Hikâyeleri, Haz. Nazım Hikmet Polat, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Örnek, S.V. (2017), Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Bâtıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
  • Tural, S. (1984), “Ömer Seyfeddin’in Hayatı ve Eserleri”, Doğumunun 100. Yılında Ömer Seyfeddin, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, 9-39.
  • Yel, A.M. (2010), “Hurafe”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 18, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 381-382.
APA HASDEDEOĞLU M (2020). Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. , 149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
Chicago HASDEDEOĞLU Mehmet Onur Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. (2020): 149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
MLA HASDEDEOĞLU Mehmet Onur Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. , 2020, ss.149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
AMA HASDEDEOĞLU M Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. . 2020; 149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
Vancouver HASDEDEOĞLU M Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. . 2020; 149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
IEEE HASDEDEOĞLU M "Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç." , ss.149 - 171, 2020. 10.29228/TurkishStudies.40023
ISNAD HASDEDEOĞLU, Mehmet Onur. "Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç". (2020), 149-171. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.40023
APA HASDEDEOĞLU M (2020). Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. Turkish Studies - Language and Literature, 15(1), 149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
Chicago HASDEDEOĞLU Mehmet Onur Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. Turkish Studies - Language and Literature 15, no.1 (2020): 149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
MLA HASDEDEOĞLU Mehmet Onur Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. Turkish Studies - Language and Literature, vol.15, no.1, 2020, ss.149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
AMA HASDEDEOĞLU M Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. Turkish Studies - Language and Literature. 2020; 15(1): 149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
Vancouver HASDEDEOĞLU M Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç. Turkish Studies - Language and Literature. 2020; 15(1): 149 - 171. 10.29228/TurkishStudies.40023
IEEE HASDEDEOĞLU M "Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç." Turkish Studies - Language and Literature, 15, ss.149 - 171, 2020. 10.29228/TurkishStudies.40023
ISNAD HASDEDEOĞLU, Mehmet Onur. "Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Taassup ve Batıl İnanç". Turkish Studies - Language and Literature 15/1 (2020), 149-171. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.40023