Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği

Yildizer, Gunay; Uçar, Dilara Ebru; YILMAZ, ilker

doi:10.5336/sportsci.2020-74222

Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği

Dilara Ebru UÇAR, (Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Eskişehir, TÜRKİYE)

Günay YILDIZER, (Eskişehir Teknik Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümü, TÜRKİYE)

İlker YILMAZ (Eskişehir Teknik Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümü, TÜRKİYE)

Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi

19 7

Yıl: 2020 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 358 - 368 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5336/sportsci.2020-74222 İndeks Tarihi: 20-06-2021

Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği

Öz:

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türk kültüründe normal gelişimgösteren bireyler için geliştirilen Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları (SZFAK) ölçeğinin görme, işitme ve ortopedik açıdan yetersizlikten etkilenmiş bireylerde geçerlilik ve güvenirliliğininsınanmasıdır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmada, envanterin yapı geçerliliği açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi(DFA) ile incelenmiştir. AFA’nın gerçekleştirilmesinde, 126 görme,32 işitme ve 51 ortopedik yetersizliği olan toplam 209 engelli birey çalışmaya katılmıştır. AFA sonucunda ortaya çıkan yapının doğrulanmasıiçin DFA 469 engelli bireyle yürütülmüştür. Bu engelli bireylerin 199’ugörme, 111’i işitme ve 159’u ortopedik yetersizlikten etkilenmiş bireylerdir. Envanterin güvenirliliği için Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı hesaplanmıştır. Bulgular: SZFA-K Engelli Bireyler Formu(SZFA-EBF) faktör yüklerinin, faktör yüklerinin 0,632-0,926 arasındadeğişen, toplam varyansın %79,85’ini açıklayan, 32 madde ve 8 alt boyuttan oluşmaktadır. DFA sonuçlarına göre x2/sd değeri 2,188; yaklaşık hataların ortalama karekökü değeri 0,050; artırmalı uyum indeksideğeri 0,955; normlaştırılmamış uyum indeksi değeri 0,948; ve karşılaştırmalı uyum indeksi değeri 0,955, standardize edilmiş ortalamaların karekökü değeri ise 0,041 olarak belirlenmiştir. Tüm Cronbach Alfadeğerleri 0.80'in üzerindedir. Sonuç: Ölçeğin tamamı incelendiğinde,orijinal ölçekte yer alan 32 maddenin korunduğu, ancak tesis alt yapısının iki faktörlü bir yapıya büründüğü görülmüştür. Tüm bu bulgularneticesinde, SZFAK-EBF’nin yapı geçerliliği ve güvenirliliği görme,işitme ve ortopedik yetersizlikten etkilenmiş bireylerde tespit edilmiştir. Ayrıca yetersizlik gruplarına göre ölçüm değişmezliği tespit edilmiştir. Envanter, yetersizlikten etkilenmiş bireylerin, fiziksel aktiviteyekatılımında algıladıkları kısıtlayıcılarını belirlemek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracıdır.

Anahtar Kelime:

Validity and Reliability of Leisure Time Physical Activity Constrains Scale-Disabled Individuals Form (LTPAC-DIF)

Öz:

Objective: The aim of this study is to test the validity and reliability of the Leisure Time Physical Activity Constrains (LTPA-C) scale for individuals affected by vision, hearing and orthopedic insufficiency. This questionnaire was originally developed for normally developed population in Turkish culture. Material and Methods: In this study, the structure validity of inventory was examined with an explanatory factor analysis (EFA) and a confirmatory factor analysis (CFA). EFA process composed of a total of 209 individuals (126 visual, 32 hearing and 51 orthopedics impairment), whereas CFA process composed of 469 individuals (199 visual, 111 hearing and 159 orthopedics impairment). The reliability of the instrument was calculated by the Cronbach’s Alpha internal consistency values. Results: It is observed that LTPA-C-disabled individuals form LTPA-C-DIF composed of 8 subscales and the factor loads of these were ranged from 0.632 to 0.926, and this structure explained the 79.85% of the total variance. CFA results depicted acceptable fit indices for the structure validity as following x2 /df=2.188; root mean square error of approximation=0.050; incremental fit index=0.955; non-normed fit index=0.948; comparative fit index=0.955 and standardized root mean square residual=0.041. All Cronbach’s Alpha values were over 0.80. Conclusion: 32 items on the original questionnaire were preserved, but the “facility infrastructure” subscale of the original questionnaire was divided in two subscales. As a results of all these findings, structural validity and reliability of LTPAC-DIF were confirmed for individuals with visual, hearing, and orthopedics impairment. Moreover, measurement invariance of LTPAC-DIF was also confirmed. LTPAC-DIF is a valid and reliable measuring tool for identifying physical activity restrictors that individuals affected by various inadequacies.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Vural Ö, Eler S, Atalay Güzel N. [The relation of physical activity level and life quality at sedentary profession]. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 2010;8(2):69- 75. [Crossref]
2. İlhan L. [The effect of physical education upon the socialization levels of mentally handicapped children]. Kastamonu Education Journal. 2008;16(1):315-24.
3. Mumcu HE. [General information]. Engelli Spor Politikaları: Avrupa Birliği Ülkeleri ile Türkiye Karşılaştırması. 1. Baskı. Ankara: Akademisyen Kitapevi; 2018. p.5-73.
4. Pouya S, Bayramoğlu E, Demirel Ö. [Disabled children's play areas compatible with nature]. MBUD. 2016;1(1):51-60. [Crossref]
5. O'Brien TD, Noyes J, Spencer LH, Kubis HP, Hastings RP, Whitaker R. Systematic review of physical activity and exercise interventions to improve health, fitness and well-being of children and young people who use wheelchairs. BMJ Open Sport Exerc Med. 2016;2(1):e000109. [Crossref] [PubMed] [PMC]
6. Vickermann P. Planning for and assessing childeren with special educational needs. Teaching Physical Education To Childeren With Special Educational Needs. 1st ed. London: Routledge; 2007. p.62-71. [Crossref]
7. Murphy NA, Carbone PS, American Academy of Pediatrics Council on Children With Disabilities. Promoting the participation of children with disabilities in sports, recreation, and physical activities. Pediatrics. 2008;121(5):1057- 61. [Crossref] [PubMed]
8. Wilson PE, Clayton GH. Sports and disability. PM R. 2010;2(3):S46-54; quiz S55-6. [Crossref] [PubMed]
9. King G, Law M, Hanna S, King S, Hurley P, Rosenbaum P, et al. Predictors of the leisure and recreation participation of children with physical disabilities: a structural equation modeling analysis. Children's Health Care. 2006;35(3):209-34. [Crossref]
10. Phillips M, Flemming N, Tsintzas K. An exploratory study of physical activity and perceived barriers to exercise in ambulant people with neuromuscular disease compared with unaffected controls. Clin Rehabil. 2009;23(8):746-55. [Crossref] [PubMed]
11. Beacom A, Golder G. Developing disability sport: the case for a critical pedagogy. Journal of Sport for Development. 2015;3(5):71- 88.
12. Bloemen MAT, Backx FJG, Takken T, Wittink H, Benner J, Mollema J, et al. Factors associated with physical activity in children and adolescents with a physical disability: a systematic review. Dev Med Child Neurol. 2015;57(2):137-48. [Crossref] [PubMed]
13. Rimmer JH, Riley B, Wang E, Rauworth A, Jurkowski J. Physical activity participation among persons with disabilities: barriers and facilitators. Am J Prev Med. 2004;26(5):419- 25. [Crossref] [PubMed]
14. Shields N, Synnot A. Perceived barriers and facilitators to participation in physical activity for children with disability: a qualitative study. BMC Pediatr. 2016;16:9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
15. Wright A, Roberts R, Bowman G, Crettenden A. Barriers and facilitators to physical activity participation for children with physical disability: comparing and contrasting the views of children, young people, and their clinicians. Disabil Rehabil. 2019;41(13):1499-507. [Crossref] [PubMed]
16. Arnold KD. Deaf-blindness. In: Phelps L, ed. Health-Related Disorders in Children and Adolescents: a Guidebook for Understanding and Educating. 1st ed. New York: American Psychological Association. 1998. p.224-32. [Crossref]
17. Craig Hospital Research Department. Introduction to the Craig Hospital invetory of environmental factors. Colorado. 2001.
18. Law M, Petrenchik T, King G, Hurley P. Perceived environmental barriers to recreational, community, and school participation for children and youth with physical disabilities. Arch Phys Med Rehabil. 2007;88(12):1636-42. [Crossref] [PubMed]
19. Lieberman LJ, MacVicar JM. Play and recreational habits of youths who are deaf-blind. J Vis Impair Blind. 2003;97(12):755-68. [Crossref]
20. Collins MF. Social exclusion from sport and leisure. In: Houlihan B, ed. Sport and Society: a Student Introduction. 1st ed. Thousand Oaks, California: Sage Publications; 2003. p.78-92.
21. Schur L, Kruse D, Blasi J, Blanck P. Is disability disabling in all workplaces? Workplace disparities and corporate culture. Industrial Relations: A Journal of Economy and Society. 2009;48(3):381-410. [Crossref]
22. Öcal K. [Developing a scale: leisure time physical activity constraints (LTPA-C)]. Hacettepe J. of Sport Sciences. 2012;23(2):50-60.
23. Büyüköztürk Ş, Akgün ÖE, Karadeniz Ş, Demirel F, Kılıç Çakmak E. [Data collection]. Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 25. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2016. p.106- 74. [Crossref]
24. Özdamar K. [Factor analysis]. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. 10. Baskı. Cilt 1. Eskişehir: Nisan Kitabevi; 2013. p.223- 65.
25. Altunışık R, Coşkun R, Bayraktaroğlu S, Yıldırım E. [Analysing techniques to examine differences]. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SSPS Uygulamalı. 4. Baskı. Sakarya: Sakarya Kitapevi; 2005. p.191- 226.
26. Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE, Tatham RL. What is factor analysis? Multivariate data analysis: a Global Perspective. 7th ed. Upper Saddle River, NJ: Pearson; 1998. p.91-152.
27. Tavşancıl E. [Basic concepts of measurement]. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. 5. Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık; 2002. p.3-58.
28. Karagöz Y. [Reliability analysis]. SPSS ve AMOS 23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler. 1. Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık; 2016. p.938-48.
29. Meydan CH, Şeşen H. [Introduction to structural equation modelling]. Yapısal Eşitlik Mod¬ellemesi AMOS Uygulamaları. 2. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık; 2015. p.5-44.
30. Sümer N. [Structural equation modeling: basic concepts and applications]. Turkish Psychological Review. 2000;3(6):49-74.
31. Çelik HE, Yılmaz V. [Evaluation of estimated and model fit in structural equation models]. LISREL 9.1 ile Yapısal Eşitlik Modellemesi: Temel Kavramlar - Uygulamalar - Programlama. İstanbul: Anı Yayınları; 2013. p.23-42.
32. Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE. Confirmatory factor analysis. Multivariate Data Analysis. Pearson New International Edition. 7th ed. New York: Pearson Prentice Hall; 2010. p.599-639.
33. Fan X, Sivo SA. Sensitivity of fit indexes to misspecified structural or measurement model components: rationale of two-index strategy revisited. Struct Equation Modeling. 2005;12(3):343-67. [Crossref]
34. Kline R. Data Preparation. Principles and practice of structural equation modeling. 3rd ed. New York: Guilford Press; 2011. p.46-75.
35. Finch C, Owen N, Price R. Current injury or disability as a barrier to being more physically active. Med Sci Sports Exerc. 2001;35(5):778- 82. [Crossref] [PubMed]
36. Esatbeyoğlu F, Güven Karahan B. [Perceived participation barriers to physical activity among individuals with disabilities]. Hacettepe J Sport Sciences. 2014;25(2):43-55

APA	Uçar D, Yildizer G, YILMAZ i (2020). Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. , 358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
Chicago	Uçar Dilara Ebru,Yildizer Gunay,YILMAZ ilker Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. (2020): 358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
MLA	Uçar Dilara Ebru,Yildizer Gunay,YILMAZ ilker Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. , 2020, ss.358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
AMA	Uçar D,Yildizer G,YILMAZ i Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. . 2020; 358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
Vancouver	Uçar D,Yildizer G,YILMAZ i Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. . 2020; 358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
IEEE	Uçar D,Yildizer G,YILMAZ i "Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği." , ss.358 - 368, 2020. 10.5336/sportsci.2020-74222
ISNAD	Uçar, Dilara Ebru vd. "Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği". (2020), 358-368. https://doi.org/10.5336/sportsci.2020-74222

APA	Uçar D, Yildizer G, YILMAZ i (2020). Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 12(3), 358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
Chicago	Uçar Dilara Ebru,Yildizer Gunay,YILMAZ ilker Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi 12, no.3 (2020): 358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
MLA	Uçar Dilara Ebru,Yildizer Gunay,YILMAZ ilker Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, vol.12, no.3, 2020, ss.358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
AMA	Uçar D,Yildizer G,YILMAZ i Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi. 2020; 12(3): 358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
Vancouver	Uçar D,Yildizer G,YILMAZ i Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi. 2020; 12(3): 358 - 368. 10.5336/sportsci.2020-74222
IEEE	Uçar D,Yildizer G,YILMAZ i "Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği." Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 12, ss.358 - 368, 2020. 10.5336/sportsci.2020-74222
ISNAD	Uçar, Dilara Ebru vd. "Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları Ölçeği-Engelli Bireyler Formu (SZFAK-EBF)’nun Geçerlilik ve Güvenirliliği". Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi 12/3 (2020), 358-368. https://doi.org/10.5336/sportsci.2020-74222