Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi
Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 267 - 302 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 25-11-2021
Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi
Öz: Osmanlı Devleti topraklarında dolaşan Batılı gezginler, Ankara Keçisi ile ilgili ayrıntılı bilgiler verdiler. Keçiyi kökenolarak araştırıp kendilerine ait olabileceği ihtimali üzerinde durdular; ancak Türkistan Coğrafyası’ndan Türklertarafından getirildiğini kabul ettiler. Keçileri görünüş, yaşadıkları ortam ve tiftik boyutu ile ele aldılar. Kırkım,tarama, eğirme, iplik, dokuma ve kumaş türlerinden bahsettiler. Tiftikten mamul iplik ile dokunan kumaşlar,Avrupa’da ve Dünya’da ilgi gördü. Bu arada keçi ve ham tiftiğin yurt dışına çıkarılması yasaktı. Mevcut ortamdaBatılıların, keçilere ilgisi her geçen gün artarken 16. yüzyıldan itibaren girişimler başladı. Keçilere sahip olup, tiftiküretimini kontrol etmek istediler. 19. yüzyılda ham tiftik ve keçi ihracının önü açıldı. İspanya, Fransa, Amerika veAvustralya’ya götürülen keçilerden istenilen verim alınamadı. İngiliz sömürgesi Güney Afrika’daki üretim deneme leri başarıya ulaştı. Böylece uluslararası pazarda Güney Afrika tiftiği 19. yüzyılın son çeyreğinde Türk tiftiğinin ra kibi oldu. Buna rağmen dünyanın hiçbir yerinde Ankara tiftiğinin kalitesi yakalanamadı. Devlet, tiftik piyasasındayaşanan dalgalanmalar üzerine keçi ihracını yasakladı; ancak bu kesin çözüm olmadı. Keçi, tiftik, iplik ve kumaşlar,Ankara halkı için önemli bir gelir kaynağı iken bu 19. yüzyılda yavaş yavaş kaybedildi. Sanayi Devrimi sonrasındagelişen makinalı üretim karşısında yerli tiftik işletmeleri rekabet edemedi. Kapitülasyonların tek taraflı uygulanması,1838 Balta Limanı Ticaret Anlaşması ile tiftik ihracının önünün açılması, Türk üretici ve yerli işletmeleri sarstı. Keçibesleyen Türk üretici azalırken üreticiler ve işletmeler kazancını, devlet ise vergi gelirini kaybetti.
Anahtar Kelime: Angora Goat Based on the Observations and Evaluations of Western Travellers
Öz: The travellers who wandered across Ottoman State gave detailed information about the Angora goat. They investi gated the goat as its origin and speculated on the possibility that it may have belonged to them with an orientalistpoint of view, but they accepted that it was brought by Turks from the Geography of Turkistan between the 11thand 13th centuries. They analysed the Angora goats in terms of appearance, the environment they lived, and theirwool (mohair). They gave information about shearing of Angora goat, combing spinning, weaving, and fabric types.Yarn and fabric produced from mohair attracted the attentions in Europe and the rest the world. At the same time,taking the goat and raw mohair out of the country was forbidden. While the interests of the Westerners into Angoragoat were in increase, initiatives to take the goat out of the country started in the 16th century onwards. They want topossess the goat and control mohair production. Exports of raw mohair and goat paved the way in the 19th century.Yet, the desired production from the goats which were taken to Spain, France, America and Australia was not gained.Production trials in British colonial South Africa have been successful. Thus, in the international market, SouthAfrican mohair became a rival of Turkish mohair in the last quarter of the 19th century. Despite this, the quality ofAnkara mohair could not be achieved anywhere in the world. The state banned the exportation of goat due to fluctua tions in the mohair market, but this was not a certain solution. While the Angora goat, mohair, yarn and fabricwere important sources of income for the people in Ankara, this situation gradually deteriorated in the 19th century.Domestic mohair enterprises could not compete against the machine production that developed after the IndustrialRevolution. The unilateral processing of capitulations, 1838 Treaty of Balta Liman, and the availability of mohairexportation negatively affected Turkish manufacturers and domestic enterprises. While Turkish producers who feedgoats decreased, producers and businesses lost their earning, and the state lost tax revenues.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AINSWORTH, William Francis, Travels and Researches in Asia Minor, Mesopotamia, Chaldea, and Armenia, Vol. I, Harrison and Co., Printers, St. Martin’s Lane, London 1842.
- BARKER, William Burckhardt, Lares and Penates: or, Cilicia and its Governors; Being a Short Historical Account of that Province from the Earliest Times to the Present Day, (ed. William Francis Ainsworth), London 1853.
- BELON, Pierre, Les Observations de Plusieurs Singularitez et Choses Memorables, Trovuees en Grece, Asie, Indee, Egypte, Arabie, Chez Hierosme de Marnef, & la veufue Guillaume Cauellat, au mont S. Hilaire, a l’enseigne du Pelican, Paris 1588.
- BODEMEYER, Hauptmann E. Von, Quer Durch Klein-Asien in den Bulghar-Dagh, Druck und Verlag: Die Druck-und Verlags-Aktien Gesellschaft Vormals Dölter, Emmendıngen, Freiburg im Breisgau 1900.
- BOZKURT, Tolga, “Seyahatnamelerde Beypazarı”, Tarihin Peşinde, 8, 2012, s. 258-291.
- BROQUIERE, Bertrandon De La, Bertrandon De La Broquiere’in Denizaşırı Seyahati, (ed. Ch. Schefer, çev. İlhan Arda, yay. haz. Muhittin Salih Eren), Eren Yayınları, İstanbul 2000.
- BUFFON, Histoire Naturelle Quadrupedes, Tome Septieme, A la Librairie Stereotype De P. Didot, Paris 1799.
- BUSBEQUIUS, A. G., Travels into Turkey: Containing the Most Accurate Account of the Turks, and Neighbouring Nations, Printed for J. Robinson, at the Golden-Lyon in Ludgate-Street; and W. Payne, Opposite Durbam Yard in the Strand, London 1744.
- BUSBECQ, Ogier Ghislain De, Türk Mektupları, (ed. Emre Yalçın, çev. Derin Türkömer), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011.
- CORANCEZ, Louis Alexandre Olivier, Itineraire d’une Partie Peu Connue de l’Asie Mineure, Paris 1816.
- CUINET, Vital, La Turquie d’Asie Geographie Administrative Statistique Descriptive et Raisonnee de Chaque Province de l’Asie – Mineure, (ed. Ernest Leroux), Tome Premier, Paris 1892.
- CUINET, Vital, La Turquie d’Asie Geographie Administrative Statistique Descriptive et Raisonnee de Chaque Province de l’Asie – Mineure, (ed. Ernest Leroux), Tome Deuxieme, Paris 1891.
- CUINET, Vital, La Turquie d’Asie Geographie Administrative Statistique Descriptive et Raisonnee de Chaque Province de l’Asie – Mineure, (ed. Ernest Leroux), Tome Troisieme, Paris 1894.
- CUINET, Vital, La Turquie d’Asie Geographie Administrative Statistique Descriptive et Raisonnee de Chaque Province de l’Asie – Mineure, (ed. Ernest Leroux), Tome Quatrieme, Paris 1894.
- DAVIS, E. J., Anatolica; or, the Journal of a Visit to Some of the Ancient Ruined Cities of Caria, Phrygia, Lycia, and Pisidia, Grant and Co., Printers, London 1874.
- DAVIS, E. J., Anadolu XIX. Yüzyılda Karya, Frigya, Likya ve Pisidya Antik Kentlerine Yapılan Bir Gezinin Öyküsü, (çev. Funda Yılmaz), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2006.
- DERNSCHWAM, Hans, İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü, (çev. Yaşar Önen, Kültür Bakanlığı Yayını), Mersin 1992.
- ELOY, Aucher, Relation de Voyages en Orient de 1830 a 1838, (rev. M. Le. Comte Jaubert), Premiere Partie, Librairie Encyclopedique de Roret Rue Hautefeuille, Paris 1843.
- ERDOĞAN, Ebdülkerim vd., Osmanlı’da Ankara, Ankara Büyük Şehir Belediyesi Yayını, Ankara 2007.
- ERGENÇ, Özer, XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları, Ankara 1995.
- EVLİYÂ ÇELEBİ b. Derviş Mehemmed Zıllî, Evliyâ Çelbi Seyahatnâmesi, II. Kitap, (haz. Zekeriya Kurşun, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1998.
- EYİCE, Semavi, “Ankara’nın Eski Bir Resmi”, Atatürk Konferansları IV, TTK Yayınları, Ankara 1971, s. 61-124.
- FAROQHİ, Suraıya, Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, (çev. Neyyir Kalaycıoğlu), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000.
- FELLOWS, Charles, A Journal Written During an Excursion in Asia Minor, Printed by Richard and John E. Taylor, London 1839.
- FONTANIER, V., Voyages en Orient, Entrepris Par Ordre du Gouvernement Français de l’Annee 1821 a l’Annee 1829, Librairie Universelle de P. Mongie Aine, Paris 1829.
- GALANTİ, Avram, Ankara Tarihi I-II, Çağlar Yayınları, Ankara 2005.
- HAMILTON, William J., Researches in Asia Minor, Pontus, and Armenia; with Some Account of their Antiquities and Geology, Vol. I, John Murray, Printed by William Clowes and Sons, London 1842.
- HAYES, John L., The Angora Goat: its Origin, Culture and Products, Press of A. A. Kingman Museum of the Boston Society of Naturel History, Boston 1868.
- HAWLEY, Walter A., Asia Minor, Printed by William Brendon and Son LTD., New York 1918.
- HORVATH, Bela, Anadolu 1913, (çev. Tarık Demirkan, yay. haz. Ayşen Anadol), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
- KESKİN, Özkan, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Modern Ziraat Eğitiminin Yaygınlaşması: Ankara Numune Tarlası ve Çoban Mektebi”, OTAM/Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 28, Güz 2010, s. 87-106.
- KINNEIR, John Macdonald, Journey Througe Asia Minor, Armenia, and Koordistan, in the Years 1813 and 1814; with Remarks on the Marches of Alexander, and Retreat of the Ten Thousand, John Murray, London 1818.
- LENNEP, Henry J. Van, Travels in Little-Known Parts of Asia Minor; with İllustrations of Biblical Literature and Researches in Archeology, Vol. II, Printed by William Clowes and Sons, London 1870.
- LENNEP, Henry J. Van, Bible Lands: Their Modern Customs and Manners Illustrative of Scripture, Harper & Brothers Publishers Franklin Square, New York 1875.
- LUCAS, Paul, Voyage du Sieur Paul Lucas, Fait Par Ordre du Roy Dans La Grece, L’asie Mineure, La Macedoine et L’Afrique, Tome I, Chez Nicolas Sımart İmprimeur Ordinaire de Monfeigneut le Dauphin, rue Saint Jacques, au Dauphin Couronne, Paris 1712.
- MIKUSCH, Dagobert Von, Avrupa ile Asya Arasındaki Adam Gazi Mustafa Kemal, C. III, (çev. Esat Nermi Erendor), Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık, İstanbul 2000.
- MOTRAYE, A. De La, Voyages du Sr. A. De La Motraye, en Europe, Asie & Afrique, Tome Premier, Chez T. Johnson & J. Van Duren, A La Haye 1727.
- OLIVIER, G. A., Voyage Dans l’Empire Othoman, l’Egypte et la Perse, Tome I, Chez H. Agasse, İmprimeurLibraire, Rue Des Poitevins, Paris 1793.
- OLİVİER, Türkiye Seyahatnamesi (1790 Yıllarında Türkiye ve İstanbul), (çev. Oğuz Gökmen), Ayyıldız Matbaası, Ankara 1977.
- PERCY, Earl, Highlands of Asiatic Turkey, Printed by Ballantyne, Hanson & Co., London 1901.
- PERROT, Georges, Souvenirs D’un Voyage en Asie Mineure, Michel Levy Freres Libraires Editeurs, Paris 1864.
- POCOCKE, Richard, A Description of the East and Some other Countries, Vol. II, Part II, Printed for the Author, by W. Bowyer, London 1745.
- POUJOULAT, M. Baptistin, Voyage a Constantinople Dans l’Asie Mineure, en Mesopotamie, a Palmyre, en Syrie, en Palestine et en Egypte, Tome I, Societe Belge de Librairie, Bruxelles 1841.
- RECLUS, Elisee, Nouvelle Geographıe Unıverselle La Terre et Les Hommes, C. IX, Imprimerie A. Lahne, Paris 1884.
- SCHREINER, S. C. Cronwright, The Angora Goat, Published under Auspices of the South African Angora Goat Breeders Association, London 1898.
- SİMEON, Polonyalı Simeon’un Seyahatnamesi, (çev. Hrand D. Andreasyan), Kesit Yayınları, İstanbul 2007.
- STRABON, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV), (çev. Adnan Pekman), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2000.
- TAN, Seda, “XIX. Yüzyılda Anadolu’dan Güney Afrika’ya Tiftik Keçisinin Yasal ve Kaçak Sevkiyatı”, OTAM/Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 35, Bahar 2014, s. 137-152.
- TANCOIGNE, M., A Narrative of a Journey into Persia, and Residence at Teheran: Containing a Descriptive Itinerary from Constantinople to the Persian Capital; also a Variety of Anecdotes, Printed for William Wright, London 1820.
- TAVERNIER, John Baptista, The Six Voyages of John Baptista Tavernier, a Noble Man of France Now Living, Through Turky into Persia and the East-İndies, Printed for R.L. and M.P., London 1678.
- TAVERNIER, Jean Baptiste, Tavernier Seyahatnamesi, (ed. Stefanos Yerasimos, çev. Teoman Tunçdoğan), Kitap Yayınevi, İstanbul 2006.
- TAYLOR, Bayard, The Lands of the Saracens; or, Pictures of Palestine, Asia Minor, Sicily and Spain, Printer Stereotyper and Elektrotyper Carton Building, New York 1859.
- TEXIER, Charles, Küçük Asya Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, (çev. Ali Suat), C. 2, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayını, Ankara 2002.
- TCHIHATCHEFF, P. De, Asie Mineure Description Physıque, Statistique et Archeologıque, (ed. Gide et J. Baudry), Deuxieme Partie, İmprimerie de J. Claye, Paris 1856.
- TOURNEFORT, M., A Voyage into the Levant: Containing the Ancient and Modern State of the İsland of the Archipelago; As Also of Constantinople, the Coast of the Black Sea, Armenia, Georgia, the Frontiers of Persia, and Asia Minor, Vol. II, London 1718.
- TOURNEFORT, J., Tournefort Seyahatnamesi, C. II, (ed. S. Yerasimos, çev. A. Berktay, T. Tunçdoğan), Kitap Yayınevi, İstanbul 2005.
| APA | ak m (2021). Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. , 267 - 302. |
| Chicago | ak mehmet Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. (2021): 267 - 302. |
| MLA | ak mehmet Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. , 2021, ss.267 - 302. |
| AMA | ak m Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. . 2021; 267 - 302. |
| Vancouver | ak m Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. . 2021; 267 - 302. |
| IEEE | ak m "Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi." , ss.267 - 302, 2021. |
| ISNAD | ak, mehmet. "Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi". (2021), 267-302. |
| APA | ak m (2021). Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. Gazi Akademik Bakış, 14(28), 267 - 302. |
| Chicago | ak mehmet Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. Gazi Akademik Bakış 14, no.28 (2021): 267 - 302. |
| MLA | ak mehmet Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. Gazi Akademik Bakış, vol.14, no.28, 2021, ss.267 - 302. |
| AMA | ak m Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. Gazi Akademik Bakış. 2021; 14(28): 267 - 302. |
| Vancouver | ak m Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi. Gazi Akademik Bakış. 2021; 14(28): 267 - 302. |
| IEEE | ak m "Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi." Gazi Akademik Bakış, 14, ss.267 - 302, 2021. |
| ISNAD | ak, mehmet. "Batılı Gezginlerin Gözlem veDeğerlendirmelerinde Ankara Keçisi". Gazi Akademik Bakış 14/28 (2021), 267-302. |
